Διάδοση της σαρακατσάνικης παράδοσης μέσα από τη ζωγραφική τέχνη του Δημήτρη Κυριάκου

Σαρακατσάνικη ζωγραφική; Κάπως αδόκιμος ο όρος ωστόσο εν μέρει προσδιορίζει αυτά που αποτυπώνει ο Δημήτρης Κυριάκου όταν πιάνει το πινέλο στα χέρια του και ζωγραφίζει σε καμβά ή χαρτόνι με ακρυλικά χρώματα.

Δεν είναι από τα μέρη μας, αλλά με τον Αλμυρό τον συνδέουν πολλές …σαρακατσάνικες σχέσεις φιλίας που έχουν εκμηδενίσει τα περίπου 420 χιλιόμετρα που χωρίζουν την πόλη μας από την Ξάνθη. Κατάγεται από ένα αμιγώς σαρακατσάνικο χωριό του νόμου Ροδόπης, τη Διαλαμπή, είναι 29 ετών, ζει μόνιμα κι εργάζεται στην Ξάνθη. Φιλοξενούμε σήμερα στις σελίδες του «Λαού» δηλώσεις του καθώς μας τράβηξε την προσοχή το έργο του, δηλαδή η ζωγραφική αποκλειστικά και μόνο με σκηνές από τη ζωή των Σαρακατσάνων. Οι καλλιτεχνικές δημιουργίες του έχουν εκτεθεί κατά καιρούς σε διάφορες εκδηλώσεις στον Αυλώνα Αττικής, στην πόλη της Ξάνθης, στη Λάρισα κι άλλου, ενώ έχει εικονογραφήσει βιβλία με θέμα τους Σαρακατσάνους και έχει φιλοτεχνήσει τα εξώφυλλα των cd διακεκριμένων Σαρακατσάνων καλλιτεχνών.

Γι’ αυτή την ιδιαίτερη έμπνευση στην όμορφη απασχόλησή του, που προάγει την διάδοση της λαϊκής μας παράδοσης και του πολιτισμού, ρωτήσαμε τον κο Κυριάκου τι τον ώθησε να ασχοληθεί με τη λαογραφία της φυλής μέσω της οποίας απέκτησε δεσμούς φιλίας με αρκετά άτομα στην περιοχή του Αλμυρού.

Όπως μάς απάντησε: Πράγματι, η σαρακατσάνικη παράδοση είναι κάτι που μου έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον και προσπαθώ με τον δικό μου τρόπο να την αναδείξω. Ξέρετε πως κάθε άνοιξη και φθινόπωρο οι Σαρακατσαναίοι φόρτωναν το βιός τους στα αλογομούλαρα και έπαιρναν τη στράτα για τα λιβάδια είτε των βουνών είτε των κάμπων, εξασφαλίζοντας με αυτό τον τρόπο τροφή και ήπιες καιρικές συνθήκες στα κοπάδια τους, την κυρία και μοναδική πηγή εσόδων των τσελιγκάτων τους. Ήταν εκ φύσεως ελεύθεροι άνθρωποι ακολουθώντας το νομαδικό τρόπο ζωής κι έμεναν αδούλωτοι σε κάθε τύραννο. Μάλιστα σύμφωνα με τον ιστορικό και αγωνιστή της ελληνικής επανάστασης Νικόλαο Κασομούλη, οι γρεκοποιμένες όπως τους αναφέρει, μετακινούνταν κατά τη διάρκεια των καραβανιών τους, οπλισμένοι, προκαλώντας τον φόβο σε όσους σταύρωναν στη διάβα τους.

Έτσι πριν από δυόμιση περίπου αιώνες, στα χρόνια του μαρτυρίου του Σαρακατσάνου ήρωα Αντώνη Κατσαντώνη, οι Σαρακατσάνοι διασκορπίστηκαν από την ευρύτερη Πίνδο και τα Άγραφα, σε όλη σχεδόν τη βαλκανική κυνηγημένοι από τους Τούρκους και συγκεκριμένα τον τύραννο των Ιωαννίνων Αλή Πάσα. Με τη φυγή τους από τα πάτρια βουνά πήραν μαζί τους τα ήθη και τα έθιμα τα οποία κράτησαν αναλλοίωτα ανά τους αιώνες φτάνοντας τα μέχρι σήμερα. Γνωρίζοντας λοιπόν Σαρακατσάνους στην Ελλάδα, στη Βουλγαρία και τα Σκόπια, συνειδητοποίησα πως η παράδοση έχει μείνει ίδια. Έτσι λοιπόν έγινε γνωρίζοντας και τους φίλους Σαρακατσαναίους στην πόλη του Αλμυρού. Την επισκέφθηκα και έτυχα θερμής φιλοξενίας στα μέρη σας. Είδα πως τίποτα δεν είχε καταφέρει να αλλάξει ο χρόνος, τα τραγούδια που άκουσα, τα έθιμα και οι συνήθειες που είδα αλλά ακόμα και ο τρόπος ομιλίας, η γκβέντα δηλαδή που λένε οι Σαρακατσάνοι, ήταν τα ίδια.

Όπως ακριβώς μιλάει ο Σαρακατσάνος στη Θράκη, έτσι μιλάει και στη Θεσσαλία. Με τους φίλους μου από τον Αλμυρό επισκεφτήκαμε την Όθρυ, το βουνό στο οποίο έβγαιναν τα κακοκαιρία πολλά τσελιγκάτα και βγαίνουν ακόμα και σήμερα αρκετοί μετακινούμενοι κτηνοτρόφοι. Επισκεπτόμενος τα κοπάδια αυτά τους θερινούς μήνες στα βουνά ήταν σαν να επισκέπτομαι κοπάδια Σαρακατσαναίων της περιοχής μου. Όλες αυτές οι εικόνες αποτυπώθηκαν στη μνήμη μου κι αποτέλεσαν την έμπνευσή μου για να μεταφέρω την παράδοσή μας σε έργα ζωγραφικής. Τα θέματα των έργων μου είναι μόνο Σαρακατσάνοι ήρωες και σκηνές σαρακατσάνικης ζωής, ενώ ορισμένα απ’ αυτά τα έχω εμπνευστεί στο όμορφο βουνό της Όθρυς.

Πρόσθεσε ακόμη πως εκτός από τη ζωγραφική, του αρέσει να αφιερώνει πολύ χρόνο για έρευνα πάνω στη λαογραφία της σαρακατσάνικης κοινωνίας. Και το σχόλιο το δικό μας είναι πως του αξίζουν συγχαρητήρια διότι έχει ταλέντο με το πινέλο στον καμβά και ασχολείται με κάτι πολύ εποικοδομητικό κι ωραίο…

Πίνακες ζωγραφικής του κου Κυριάκου με ζευγάρι που φοράει τη στολή της περιοχής μας και σκηνή στα βουνά: