Η ομβροτόκος νεφέλη – Η Παναγία μας – Γράφει ο Αρχιμ. Γεώργιος Γιαννιός

Με αφορμή την επικείμενη Λιτανεία για την ανομβρία στην περιοχή του Αλμυρού – του Αρχιμ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΓΙΑΝΝΙΟΥ εφημερίου Ι.Ν.Κοιμήσεως της Θεοτόκου Ευξεινουπόλεως

Ένας ωραιότατος ύμνος προς την Υπεραγία Θεοτόκο αναφέρει: «τὴν πᾶσαν ἐλπίδα μου εἰς σὲ ἀνατίθημι, Μῆτερ τοῦ Θεοῦ· φύλαξόν με ὑπὸ τὴν σκέπην σου». Πράγματι, δεν είναι λίγες οι φορές που ο άνθρωπος καταφεύγει προς την Παναγία, τη Μητέρα του Θεού και των ανθρώπων, όταν όλες του οι ελπίδες έχουν εξανεμιστεί και ο φόρτος της ζωής είναι δυσβάστακτος. Είτε σε χαρά, είτε σε λύπη – πολλώ μάλλον σε δύσκολες καταστάσεις – ο κάθε πιστός χριστιανός αναφωνεί: Παναγιά μου!

Μια οδυνηρή κατάσταση βιώνει και ο τόπος μας, μέσα στις τόσες άλλες, αυτή της παρατεταμένης ανομβρίας. Εδώ και αρκετό καιρό οι σκέψεις εκφράστηκαν με λόγια και αυτά με τη σειρά τους ύψωσαν το βλέμμα του γεωργού, αλλά και του κάθε ανθρώπου, προς τον ουρανό και ψιθύρισαν και πάλι: Παναγιά μου!

Οι συνέπειες της ανομβρίας δυσμενείς, τόσο για τη γεωργία, όσο και για το ζωικό κεφάλαιο. Αν προστεθεί και το επικείμενο θέρος, η ύδρευση της πόλης του Αλμυρού, των χωριών και οικισμών, θα μοιάζει σωστός εφιάλτης. Κατά τον απόστολο Παύλο, λοιπόν, «πᾶσα ἡ κτίσις συστενάζει καὶ συνωδίνει ἄχρι τοῦ νῦν» (Ρωμ. η, 22). Ολόκληρη η κτίση δηλαδή, όλο το φυσικό περιβάλλον βιώνει και αυτό τις τρομακτικές επιπτώσεις της αλαζονικής συμπεριφοράς του ανθρώπου και της αλόγιστης χρήσης των φυσικών πόρων.

Ωστόσο, δεν είναι η πρώτη φορά που ο τόπος μας βιώνει αυτή τη δοκιμασία. Και οι πρόγονοί μας κλήθηκαν στο παρελθόν ν’ αντιμετωπίσουν ανάλογες καταστάσεις. Μάλιστα, συνέδεαν το φαινόμενο της ανομβρίας με τον τρόπο της ζωής του και θεωρούσαν πως με την ειλικρινή τους μετάνοια ο τόπος θα απαλλασσόταν από τις αρνητικές και επώδυνες επιπτώσεις της απουσίας της βροχής. Ας μη ξεχνάμε ότι στο Λευιτικό της Παλαιάς Διαθήκης αναφέρεται πως, «εὰν τοῖς προστάγμασί μου πορεύησθε καὶ τὰς ἐντολάς μου φυλάσσησθε καὶ ποιήσητε αὐτάς,  καὶ δώσω τὸν ὑετὸν ὑμῖν ἐν καιρῷ αὐτοῦ, καὶ ἡ γῆ δώσει τὰ γενήματα αὐτῆς καὶ τὰ ξύλα τῶν πεδίων ἀποδώσει τὸν καρπὸν αὐτῶν. καὶ καταλήψεται ὑμῖν ὁ ἁλοητὸς τὸν τρυγητόν, καὶ ὁ τρυγητὸς καταλήψεται τὸν σπόρον, καὶ φάγεσθε τὸν ἄρτον ὑμῶν εἰς πλησμονὴν καὶ κατοικήσετε μετὰ ἀσφαλείας ἐπὶ τῆς γῆς ὑμῶν, καὶ πόλεμος οὐ διελεύσεται διὰ τῆς γῆς ὑμῶν. καὶ δώσω εἰρήνην ἐν τῇ γῇ ὑμῶν, καὶ κοιμηθήσεσθε, καὶ οὐκ ἔσται ὑμᾶς ὁ ἐκφοβῶν, καὶ ἀπολῶ θηρία πονηρὰ ἐκ τῆς γῆς ὑμῶν…» (Λευτ., 26, 3 – 15).

Για το λόγο αυτό, οι πρόγονοί μας κατέφευγαν στο έλεος του Θεού, της Παναγίας και των Αγίων. Τελούσαν Λιτανείες, Παρακλήσεις και ανέπεμπαν ευχές και ικεσίες προς τον Πανοικτίρμονα Κύριο, όπως επιβλέψει και βοηθήσει τους ανθρώπους και τους απαλλάξει από τη φοβερά λαίλαπα της ανομβρίας. Ο κ. Βίκτωρας Κοντονάτσιος, στο εξαίρετο πόνημά του Ιερά Μονή Παναγίας Κισσιώτισας (Άνω Ξενιάς) – Μήτηρ Μοναστηριών, αναφέρει αντίστοιχες καταστάσεις του παρελθόντος: Οἱ  γεωργοὶ καὶ οἱ κτηνοτρόφοι  τοῦ Ἁλμυροῦ πίστευαν ἀπόλυτα ὅτι ὁλόκληρη ἡ ζωή τους, ἡ περιουσία τους, ἡ  ἐξασφάλιση τῆς ἐσοδείας τους  βρισκόταν κάτω ἀπὸ τὴν προστασία τῆς Παναγίας, τὴν εὔνοια τῆς ὁποίας ἔπρεπε νὰ ζητοῦν. Ἔνιωθαν ἀσφαλισμένοι ἔχοντας  συμπαραστάτη τὴν Παναγία. Πίστευαν ὅτι τὴν εἶχαν σίγουρο προστάτη σὲ κάθε τους δυσκολία.

Τὴν Παναγία  ἔνιωθαν ὡς τὸν πιὸ σίγουρο συμπαταστάτη τους. Τὴν Παναγία ἐπικαλοῦνταν ὅταν ἐπικρατοῦσε παρατεταμένη ἀνομβρία. Τὴν Παναγία παρακαλοῦσαν νὰ τοὺς στείλει τὴν ζωογόνο βροχὴ ὅταν τὰ σπαρτά τους κινδύνευαν νὰ ἀφανισθοῦν. Μὲ ἐπὶ κεφαλῆς τοὺς ἱερεῖς τους πραγματοποιοῦσαν  λατρευτικὲς καὶ ἱκετευτικὲς λιτανεῖες νὰ ἀνοίξουν οἱ οὐρανοὶ νὰ πέσει βροχή. Πολὺ παραστατικὰ ἀπέδωσε τὴν πίστη αὐτὴ ὁ ὑμνωδὸς: «Ὁ τῶν θαυμάτων σου φθόγγος, οὐ μόνον τῶν Θετταλῶν τὰς χώρας κατέλαβεν ἀλλὰ πᾶσαν Ἐκκλησίαν συναγείρει …  καὶ τῇ διψώσῃ γῇ κατάγεις ὑετὸν ἄφθονον, τῇ τῆς Εἰκόνος Σου χάριτι …..». Συγκινητικὸ ἦταν τὸ θέαμα ἑκατοντάδων ἀνθρώπων νὰ ἀκολουθοῦν τὴν λιτανεία γιὰ πρόκληση βροχῆς καὶ, ὄντας βέβαιοι γιὰ τὴν ἄμεση ἀνταπόκριση τῆς Παναγίας στὶς  ἱκεσίες τους,  ἔπαιρναν μαζί τους ὀμπρέλες. Τὸν Μάρτιο τοῦ 1891 ἡ παρατεταμένη ἀνομβρία μάστιζε τὶς καλλιέργειες τῆς περιφέρειας τοῦ Δήμου Βοίβης. Ὁ ἁρμόδιος δήμαρχος  ἀπευθύνθηκε πρὸς τὸν ἡγούμενο τῆς Μονῆς Ξενιᾶς:  «…. Παρακαλῶ ὑμᾶς ὅπως εὐαρεστηθῆτε καὶ πέμψητε τὴν εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς καθ’ ὑμᾶς Μονῆς καὶ τελέσῃ λιτανείαν εἰς τὴν πρωτεύουσαν τοῦ καθ’ ἡμᾶς Δήμου διὰ τὴν ἀνομβρίαν, ἥτις μαστίζει τὸν τόπον ….ὁ Δήμαρχος Γ. Α. Γιωργαντῆς».

Στὰ 1893 μιὰ «καταστρεπτικὴ ἀσθένεια» προκαλοῦσε φθορὰ στὰ ἐλαιόδεντρα στὶς Μηλιές. Οἱ Μηλιῶτες ζήτησαν τὴ βοήθεια τῆς Παναγίας Ξενιᾶς διὰ τοῦ δημάρχου τους στὶς 29 Μαρτίου: «…Τῇ αἰτήσει ἁπάντων τῶν συνδημοτῶν μου σπεύδω νὰ παρακαλέσω τὸ σεβαστὸν σωματεῖον τῆς Ι. Μ. Ξενιᾶς ὅπως εὐρεστούμενον ἀποστείλῃ εἰς τὸν ἡμέτερον Δῆμον τὴν θαυματουργὸν εἰκόνα τῆς Παναγίας Θεοτόκου ἵνα διὰ τῆς δεήσεως ἀπαλλάξῃ τὸν τόπον μας ἐκ τῆς ἀναφαινομένης καταστρεπτικῆς ἀσθενείας εἰς τὰ ἐλαιόδεντρα….ὁ Δήμαρχος Μηλεῶν».

Τὸν Ἀπρίλιο τοῦ 1901 ὁ Δήμαρχος τοῦ Δήμου Βοίβης, ἀπὸ τὰ Κανάλια, ἔγραψε «Πρὸς τοὺς ἱερομονάχους τῆς Μονῆς Ξενιᾶς», ἱκανοποιῶντας παρακλήσεις τῶν κατοίκων: «…Συνεπείᾳ αἰτήσεως τῶν κατοίκων Καναλίων παρακαλεῖσθε ὅπως εὐαρεστούμενοι μεταφέρητε ἐνταῦθα τὴν Ἱερὰν Εἰκόνα τῆς Μονῆς Ξενιᾶς πρὸς ἐκτέλεσιν λιτανείας κατὰ τῆς ἀνομβρίας….Ὁ Δήμαρχος Βοίβης …. Α. Βαΐρης».

Τὴν ἴδια ἐποχὴ ὁ Δήμαρχος τοῦ Δήμου Ἀρμενίου μὲ  ἔγγραφό του ζητοῦσε «ὅπως ἡ Ἱερὰ Εἰκὼν ἐπισκεφθῇ τὸν Δῆμον μας», «πρὸς τέλεσιν λιτανειῶν», διότι «ἀνάγκη ἀπόλυτος ὑφίσταται».

Στὸν Ἁλμυρό στὶς ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰώνα γινόταν ἐντατικὴ  καλλιέργεια καπνοῦ. Γιὰ τὴν καλὴ παραγωγὴ τοῦ καπνοῦ ἦταν ἀπαραίτητη ἡ βροχὴ. Στὶς 12 Ἀπριλίου 1901, στὴν «Θεσσαλία» τοῦ Βόλου  δημοσιεύθηκε: «Οἱ κάτοικοι Ἁλμυροῦ βλέποντες ἐπετεινομένην τὴν ἀνομβρίαν ἥτις παρεμποδίζει αὐτοὺς εἰς τὴν φύτευσιν τοῦ καπνοῦ ἀπεφάσισαν νὰ καλέσουν εἰς τὴν πόλιν των τὴν θαυματουργὸν τῆς Παναγίας τῆς Ξενιᾶς εἰκόνα ἵνα δι’ αὐτῆς τελέσωσιν λιτανείαν ὑπὲρ τῆς βροχῆς. Μετὰ μεσημβρίαν λοιπὸν τῆς προχθὲς ἐκομίσθη αὕτη ἐκεῖ καὶ ἅπαντες οἱ κάτοικοι Ἁλμυροῦ ἐξελθόντες σὺν γυναιξὶ καὶ τέκνοις ὑπεδέχθησαν τὴν θαυματουργὸν εἰκόνα ἔξω τῆς πόλεως…. Χθὲς δὲ τὴν πρωίαν ἐγένετο γενικὴ κωδωνοκρουσία καὶ ἅπαντες οἱ κάτοικοι ἐτέλεσαν πάνδημον καὶ κατανυκτικὴν λιτανείαν δεηθέντες τῷ Ὑψίστῳ ὅπως οὗτος καταπέμψῃ τὴν εὐεργετικὴν βροχήν….».

Στὴ «Θεσσαλία» τῆς 7ης Μαΐου 1905: «Χθὲς πάνδημος ἐγένετο λιτανεία ἐν Ἁλμυρῷ μετὰ τῆς ἁγίας εἰκόνος τῆς Θεοτόκου Ξενιᾶς ἀπὸ πρωίας μέχρι μεσημβρίας, καθ’ ἥν ἀνεπέμφθησαν εὐχαὶ πρὸς κατάπεμψιν ὑετῶν καὶ λύτρωσιν τῶν ἀγρῶν, κήπων καὶ ἀμπέλων ἀπὸ παντὸς κινδύνου».

Στὰ 1925 εἶχε φθάσει ὁ Δεκέμβριος μήνας καὶ ἡ ἀπαραίτητη βροχὴ γιὰ νὰ μπορέσουν τὰ σπαρτὰ νὰ φυτρώσουν εἶχε πολὺ καιρὸ νὰ πέσει. Ὁ κίνδυνος νὰ μὴ φυτρώσουν τὰ σπαρτὰ ἦταν μεγάλος. Τὸ Κοινοτικὸ Συμβούλιο τοῦ Πλατάνου ἀπευθύνθηκε  στὸ ἡγουμενοσυμβούλιο τῆς Μονῆς Ξενιᾶς: «….. Παρακαλοῦμεν ὅπως ἀποστείλητε δύο ἱερομονάχους μετὰ τῆς Ἱερᾶς Εἰκόνος πρὸς τέλεσιν λιτανείας ἕνεκα τῆς ἀνομβρίας….». Μετὰ τὴν  λιτανεία  «Ὄμβρον ὑψόθεν κατήγαγεν ἡ χάρις τῆς ἁγίας Εἰκόνος σου καὶ ἐμεθύσθησαν, δαβιτικῶς γῆς αἱ αὔλακες, καὶ οἱ διψῶντες πρώην, ἠγαλλιάσαντο».

Τὸν Νοέμβριο τοῦ 1934 οἱ Ἁλμυριῶτες βρίσκονταν σὲ ἀπόγνωση «ἕνεκα τῆς ἀνομβρίας παρακωλυούσης τὴν ριζοβόλησιν τῶν δημητριακῶν».  Ζήτησαν καὶ ἦρθε στὸν Ἁλμυρὸ ἡ θαυματουργὸς εἰκόνα «Κοίμηση τῆς Θεοτόκου» καὶ πραγματοποίησαν λιτανεία.

«Θεσσαλία»,  25 Νοεμβρίου 1934:

«Οἱ Ἁλμυριῶται εὑρισκόμενοι ἐν ἀπογνώσει ἕνεκα τῆς ἀνομβρίας παρακωλυούσης τὴν ριζοβόλησιν τῶν δημητριακῶν μετεκάλεσαν ἐκ τῆς Μονῆς Ξενιᾶς τὴν θαυματουργὸν εἰκόνα τῆς Θεοτόκου «Κοίμησιν» καὶ ἐν τῷ ἱερῷ ναῷ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ ἐτέλεσαν λιτανείαν μετὰ λειτουργίας.

Συνεκκλησιάσθησαν Εὐξεινουπολῖται ἀρκετοί. Ἀνεπέμφθη δέησις ὅπως, εὐχαῖς καὶ προστασίᾳ τῆς Θεοτόκου, ὁ Υἱὸς Αὐτῆς Σωτὴρ Θεὸς συγκεντρώσῃ ἀνὰ τὸν ὁρίζοντα νεφέλας ὀμβρορρόας, γονιμοποιούσας τὴν ξηρὰν γῆν. Πράγματι μετὰ τὴν λιτανείαν ἤρχισε πίπτουσα ραγδαιοτάτη βροχή».

«Θεσσαλία», 26 Νοεμβρίου 1934: «… Χρονογραφικῶς σημειῶ ὅτι ἅμα τῇ καθόδῳ τῆς θαυματουργοῦ ἱερᾶς εἰκόνος «Κοίμησις» τοῦ Μοναστηρίου Ξενιᾶς καὶ τῇ ἱεροτελεστείᾳ λιτανείας ἐν Ἁλμυρῷ, Κορφαλίῳ καὶ Ἀϊδινίῳ κατὰ διαδοχὴν εὐθὺς τῇ ἑπομένῃ ἐπὶ δύο ἡμέρας καταιγισμὸς νεροποντῆς περιέλουσεν ὁλόκληρον τὸ Κρόκιον Πεδίον….. Εὐστάθιος Καλτσέτας, +  Αναγνώστης».

«Θεσσαλία»,  25 Ἰουνίου 1935: «Οἱ Πλατανιῶται μετεκάλεσαν τὴν ἱερὰν εἰκόνα Παναγίαν Κοίμησιν Ξενιᾶς καὶ ἐλιτάνευσαν κατὰ τῆς ἀνομβρίας. Τὴν ἑπομένην βροχὴ διήμερος περιέλουσε τὴν ἀγροτικὴν περιοχὴν Πλατάνου καὶ περὶ αὐτόν …».

Προσωπικὴ ἀνάμνηση καὶ μαρτυρία: Ἦταν κάπου στὰ 1950 ὅταν μιὰ ζεστὴ ἡλιόλουστη μέρα γύρισα ἀπὸ τὸ σχολεῖο, πολὺ νωρίτερα ἀπὸ ὅ,τι συνήθως, στὸ σπίτι. Ἄφησα τὰ βιβλία μου καὶ ἑτοιμαζόμουν πάλι νὰ φύγω. Θὰ συγκεντρωνόμασταν οἱ μαθητὲς στὴν ἐκκλησία γιὰ νὰ ἀκολουθήσουμε τὴν εἰδικὴ λιτανεία ποὺ θὰ γινόταν συνοδεύοντας τὴν Παναγία Ξενιὰ  πρὸς τὸ «Κουρὶ» γιὰ νὰ βρέξει, γιατὶ τὰ σπαρτὰ κόντευαν νὰ ξεραθοῦν. ΄Όταν ὁ ὀγδοντάχρονος τότε παππούς μου ἔμαθε ποῦ πήγαινα μὲ κοίταξε γεμάτος ἀπορία καὶ ρώτησε: «Καὶ γιατὶ δὲν παίρνεις ὀμπρέλλα;». Τόση ἦταν ἡ βεβαιότητά του ὅτι μετὰ τὴ λιτανεία ὁπωσδήποτε θὰ βρέξει».

Το ίδιο καλούμαστε να πράξουμε κι εμείς, οι σύγχρονοι Αλμυριώτες, ενώπιον αυτής της δύσκολης περίστασης. Με εφόδιο την πίστη μας να στραφούμε προς τον Κύριό μας και στην Ομβροτόκο Νεφέλη, την Παναγία μας και να εκφράσουμε τη μετάνοιά μας. Να ζητήσουμε ο Πανάγαθος Θεός να εξαποστείλλει το έλεός του, να ευσπλαχνισθεί τα παιδιά του, την κτίση ολόκληρη και να προσφέρει το πολυπόθητο δώρο της βροχής. Ίσως μερικοί λοιδορήσουν την τέλεση της Λιτανείας και ασφαλώς είναι δικαίωμά τους. Δε θα υψώσουμε λόγο αντίρρησης εναντίον τους, ούτε παραπικρασμού. Ως κληρικοί θα τους συμπεριλάβουμε στις προσευχές μας και θα δεηθούμε όπως ο Ύψιστος χαρίσει σε όλους ανεξαιρέτως τη χάρη Του.

Με την ευλογία, λοιπόν, του Σεβ. Μητροπολίτου Δημητριάδος και Αλμυρού κ. Ιγνατίου, κλήρος και λαός, τη Δευτέρα 15 Απριλίου και ώρα 5 το απόγευμα, έμπροσθεν του Ιερού Ναού του Αγίου Νικολάου Αλμυρού, θα υποδεχθούμε την Ιερά και Θαυματουργή Εικόνα της Παναγίας Ξενιάς και σύμφωνα με το πρόγραμμα που έχει καταρτιστεί, θα τελέσουμε τη Λιτανεία για την ανομβρία και καλούμε όλους τους πιστούς χριστιανούς όπως ενώσουμε τις προσευχές μας και παρακαλέσουμε τον Κύριό μας, μεσούσης της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής, όπως χαρίσει το πολυπόθητο δώρο της βροχής, προς ανακούφιση όλων μας.