H αρχαία Άλος μέσα από τα μάτια του καθηγητή αρχαιολογίας Ρέιντερς / βίντεο-φωτογραφίες

Με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα  ουσείων, στον Αλμυρό και τον Βόλο πραγματοποιήθηκαν εκδηλώσεις αφιερωμένες στον Ρέιντερ Ρέιντερς (Reinder Reinders), τον επίτιμο καθηγητή Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου του Χρόνινγκεν Ολλανδίας ο οποίος αφιέρωσε σχεδόν πέντε δεκαετίες της ζωής του για την έρευνα και την ανασκαφή της ελληνιστικής πόλης της Άλου.

Το πρωί της Τετάρτης 17 Μαΐου, η έναρξη των εκδηλώσεων έγινε στην Άλο και περιλάμβανε ξενάγηση από τον ίδιο τον κο Ρέιντερς (ο οποίος άλλωστε περνά μεγάλο μέρος του έτους μένοντας στην Αμαλιάπολη). Δεκάδες ήταν τα άτομα που την παρακολούθησαν και είχε εξαιρετικό ενδιαφέρον.

Η πρώτη στάση έγινε στον δρόμο πάνω από τον αρχαιολογικό χώρο και ο κος Ρέιντερς εξήγησε ότι το 1972 για πρώτη φορά επισκέφθηκε την περιοχή και η κλασική Άλος ήταν στο πάνω μέρος του βουνού ενώ η ελληνιστική Άλος στο σημείο που σήμερα είναι ο αρχαιολογικός χώρος. Μεταξύ των άλλων είπε: «Από εδώ είδαμε το 1972 δρόμους και σπίτια της Άλου που φαίνονταν και το 1976 δύο φοιτητές με τον θεοδόλιχο πήραν κάποια σημεία για να αποτυπώσουν τα πρώτα μνημεία. Την Άλο που εκτείνεται χαμηλά κάτω από την Εθνική Οδό δεν μπορούμε να την δούμε τώρα γιατί έχει καλυφθεί, τότε όμως ξεχώριζαν τα σπίτια, ήταν ορατά. Κάναμε την πρώτη αποτύπωση των μνημείων. Περπατήσαμε όλα τα χωράφια στη βουνοκαλύβα και το 1990 ξεκίνησε η επιφανειακή έρευνα σε συνεργασία του Ολλανδικού Ινστιτούτου και της Εφορείας Αρχαιοτήτων.

Όλη αυτή η έκταση είναι η περιοχή της βουνοκαλύβας όπου εντοπίστηκαν πάνω από 40 τύμβοι της εποχής του σιδήρου. Περπατήσαμε στην Μαγούλα Πλατανιώτικη που τώρα η ανασκαφή είναι σε εξέλιξη. Το 300 π.Χ. εδώ όλο το τοπίο ήταν γεμάτο με βελανιδιές που μετά, γύρω στα 1200 μ.Χ, οι άνθρωποι τις έκοψαν πιθανώς για να χρησιμοποιήσουν την ξυλεία για κατασκευή πλοίων.  Ξέρουμε ότι κατά τους Περσικούς πολέμους, ο ελληνικός στόλος άραξε εδώ, άρα έχουμε στοιχεία ότι υπήρχε θάλασσα.

Κάναμε την ανασκαφή 10 σπιτιών. Το ένα από αυτά ήταν η «οικεία της μπανιέρας» (σ.σ. έδειξε σε φυλλάδιο που είχε μοιραστεί, τη σχετική φωτογραφική αποτύπωση) με ένα μεγάλο δωμάτιο με εστία, μικρά δωμάτια και έναν αποθηκευτικό χώρο με πιθάρια. Τώρα ετοιμάζουμε μία έκδοση για αυτό το σπίτι. Είναι ενδιαφέρον ότι εκεί βρήκαμε βαρύ οπλισμό και χαλινάρια αλόγων , οπότε είναι πιθανόν να είχε σχέση με κάποιον πολεμιστή. Κάναμε ανασκαφή στα 10 από 1200 σπίτια, το τείχος είχε μήκος 5 χιλιόμετρα και ο πληθυσμός της Άλου υπολογίζεται σε 9.000 κατοίκους. Ποιος έχτισε αυτή την πόλη; Οι γνώμες διίστανται. Εγώ υποστηρίζω ότι ήταν ο Δημήτριος ο Πολιορκητής σύμφωνα με τα υπέροχα νομίσματα που βρέθηκαν. Ο Δημήτριος ήταν εδώ με στρατό 60.000 πολεμιστών και μεγάλο στόλο, για αυτό θεωρώ ότι κατά πάσα πιθανότητα αυτός ήταν ο ιδρυτής της πόλης. Είναι πολύ πιθανό να καταστράφηκε η πόλη από σεισμό, αλλά η ανασκαφή στην νοτιοανατολική πύλη απέδειξε ότι υπάρχει κατοίκηση και μετά το 260π.Χ.

Η συνέχεια της ξενάγησης, το δεύτερο μέρος, έγινε μέσα στον αρχαιολογικό χώρο. Εκεί ο κος Ρέιντερς είπε: Υπάρχουν στοιχεία που τεκμηριώνουν την καταστροφή της πόλης από σεισμό, όπως μία σειρά λίθων από τη μέσα πλευρά του τείχους. Εδώ βλέπουμε τα θεμέλια του τείχους, είναι πιθανόν εάν σκάψουμε να βρούμε σπίτια σε αυτόν τον χώρο. Το τείχος ήταν ύψους 6 μέτρων και οι πύργοι 10 μέτρων. Έχουμε ενδείξεις ότι οι πέτρες που χρησιμοποιήθηκαν για το τείχος, προέρχονταν από εδώ κοντά».

Ημερίδα για το έργο και την προσφορά του κου Ρέιντερς
Το απόγευμα, για περίπου τέσσερις ώρες, οι εκδηλώσεις έκλεισαν με μια πολύ ενδιαφέρουσα ημερίδα αφιερωμένη στο έργο του κου Ρέιντερς από την ΕΦΑ Μαγνησίας, το Ολλανδικό Ινστιτούτο Αθηνών και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Έλαβε χώρα στο αμφιθέατρο «Σαράτσης» του Πανεπιστημίου στον Βόλο και στις έξι παρουσιάσεις –η τελευταία από τον ίδιο τον κο Ρέιντερς- αναπτύχθηκαν θέματα σχετικά με την αρχαία Άλο, την ανασκαφική έρευνα στα σπίτια και την οχύρωση της πόλης, τη συγκέντρωση στοιχείων για τη διαχρονική κατοίκηση της περιοχής του Αλμυρού από τα προϊστορικά μέχρι και τα οθωμανικά χρόνια. Συνάδελφοι και συνεργάτες του Ολλανδού καθηγητή Αρχαιολογίας μίλησαν για το έργο και την προσφορά του. «Θα ήμασταν φτωχότεροι σαν λαός χωρίς τον κο Ρέιντερς, εύχομαι να υπάρξουν κι άλλοι σαν κι αυτόν» σχολίασε ο κος Ευάγγελος Χατζηκυριάκος.