Φυσικό αέριο και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στην Ελλάδα

Γράφει ο Ευθ. Ζιγγιρίδης BEng MSc AMIEE MILT Σύμβουλος Στρατηγικών Επενδύσεων

Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στο σύνολο της Ελληνικής επικράτειας διαμορφώθηκε το 2019 στις 53,3 TWh. Η συμμετοχή του λιγνίτη, έχει υποχωρήσει δραματικά τα τελευταία χρόνια.
Το 2019 η συνολική παραγόμενη ενέργεια από λιγνιτικές μονάδες μειώθηκε δραματικά στις 10,4 TWh, αντιπροσωπεύοντας το 23% της συνολικής παραγωγής (Στοιχεία ΙΟΒΕ) Σημαντική αύξηση παρατηρείται στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με καύσιμο το φυσικό αέριο. Το 2019 οι μονάδες φυσικού αερίου κατείχαν το μεγαλύτερο μερίδιο στο εγχώριο μείγμα ηλεκτροπαραγωγής, καθώς η συνολική παραγόμενη ενέργεια ανήλθε σε 16,2 TWh αντιπροσωπεύοντας το 35% της συνολικής παραγωγής. Οι μονάδες πετρελαίου, οι οποίες λειτουργούν στα μη διασυνδεδεμένα νησιά, συμμετείχαν το 2019 με ποσοστό 10% στην παραγόμενη ενέργεια. Ανοδική είναι η πορεία της παραγόμενης ενέργειας από μονάδες ΑΠΕ, η οποία ανήλθε στις 11,3 TWh το 2019, με το μερίδιό τους να έχει διαμορφωθεί στο 25% το 2019.
Η ελληνική κυβέρνηση έχει επιλέξει να να αναπτύξει τον τομέα των ΑΠΕ προκειμένου να μπορέσει να ανταποκριθεί στην μεταβατική περίοδο από την εποχή του λιγνίτη. Άλλωστε ο ήλιος λάμπει πάνω από 300 ημέρες το χρόνο, συνοδευόμενος από αναζωογονητικούς ανέμους που πνέουν στα 3.054 νησιά και σε περισσότερα από 13.000 χιλιόμετρα ακτών, παρέχοντας εξαιρετικές συνθήκες για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές.
Η κυβέρνηση θέλει να αξιοποιήσει αυτό το τεράστιο δυναμικό και να τονώσει σημαντικά την ενεργειακή μετάβαση της χώρας αυτή τη δεκαετία. Για το σκοπό αυτό, το Κοινοβούλιο σκοπεύει να επιταχύνει την επέκταση της αιολικής και ηλιακής ενέργειας εισάγοντας φιλόδοξη νομοθεσία για το κλίμα. Η Ελλάδα στοχεύει να αντικαταστήσει σύντομα τα ορυκτά καύσιμα με υδρογόνο στη βιομηχανία σε μεγάλη κλίμακα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα ήθελε να υποστηρίξει αυτό το εγχείρημα με επιδοτήσεις δισεκατομμυρίων, συμπεριλαμβανομένης της βοήθειας για την ανοικοδόμηση του κορωνοϊού. Η Γερμανία θα χρησιμοποιήσει το φυσικό αέριο ως μεταβατική πηγή ενέργειας σε μεγάλο βαθμό την μεταβατική περίοδο από τον λιγνίτη και τον λιθάνθρακα στις ΑΠΕ. Η Γαλλία από την άλλη πλευρά θα χρησιμοποιήσει την πυρηνική ενέργεια σε αυτό το μεταβατικό στάδιο.
Η Ελλάδα αποφάσισε να κλείσει σε σύντομο χρονικό διάστημα τα κοοστοβόρα λιγνιτωρυχεία αφού έπρεπε να πληρώνει τεράστια πρόστιμα τα τελευταία χρόνια για την λειτουργία τους.
Ωστόσο οι ΑΠΕ δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν εξ ολοκλήρου τις ανάγκες της χώρας αφού η τεχνολογία αποθήκευσης ενέργειας δεν είναι τόσο εξελιγμένη όσο χρειάζεται προκειμένου να αποθηκεύεται ενέργεια παραγόμενη από ΑΠΕ. Επιπλέον θα χρειαστούν χρόνια για να μπορέσει η Ελλάδα να καλυφθεί ενεργειακά σε σταθερή βάση εξ ολοκλήρου από τις ΑΠΕ. Αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα ότι τις επόμενες 2 με 3 δεκαετίες θα πρέπει να γίνει χρήση του φυσικού αερίου το οποίο εξ ολοκλήρου την παρούσα φάση εισάγεται.
Μέχρι σήμερα, το 2021, η τιμή του φυσικού αερίου έχει εκτοξευθεί κατά περισσότερο από 100%, ωθώντας κάθε υπηρεσία ή επεξεργασία που το χρησιμοποιεί. Αυτή η εκρηκτική αύξηση ξεπερνά ακόμη και τον τριπλασιασμό της τιμής του πετρελαίου το 1971, όταν η απόφαση του Νίξον κατέρρευσε τη Συμφωνία του Μπρετόν Γουντς.
Η Ελλάδα κατατάσσεται στις πιο ευάλωτες χώρες σε αυτή την αύξηση των τιμών, καθώς το κοινωνικό πρόβλημα της ενεργειακής φτώχειας είναι ιδιαίτερα κρίσιμο. Μετά την οικονομική κρίση, περισσότερο από το 25% των νοικοκυριών αδυνατούν να διατηρήσουν τα σπίτια τους επαρκώς ζεστά το χειμώνα, ενώ οι καθυστερήσεις στους λογαριασμούς κοινής ωφελείας εκτινάσσονται στα ύψη. Τα οικονομικά σενάρια που μοντελοποιούν την περαιτέρω διείσδυση του φυσικού αερίου δείχνουν ότι τα ποσοστά ενεργειακής φτώχειας αυξάνονται και οι πολίτες χαμηλού εισοδήματος με κακή μόνωση κατοικιών πλήττονται σε μεγάλο βαθμό.
Εάν λοιπόν η Ελλάδα μπορούσε να παράξει το δικό της φυσικό αέριο θα προκαθόριζε και τις τιμές πώλησης του. Το φυσικό αέριο είναι ζωτικής σημασίας για το φιλόδοξο πρόγραμμα απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας αφού κατά την επόμενη δεκαετία, πρόκειται να αντικαταστήσει τον άνθρακα για την παραγωγή του βασικού φορτίου ηλεκτρικής ενέργειας.
Η σεισμική έρευνα του HHRM δείχνει ότι μόνο τα εκτιμώμενα κοιτάσματα φυσικού αερίου της Ελλάδας θα μπορούσαν να φτάσουν τα 70-90 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια (2,55 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα) – όσα έχουν ανακαλύψει μαζί το Ισραήλ, η Κύπρος και η Αίγυπτος στην Ανατολική Μεσόγειο. Εάν η υποβρύχια γεώτρηση επαληθεύσει τα κοιτάσματα της Ελλάδας και αναπτυχθούν, η Ελλάδα θα ανακτήσει έως και το ένα τρίτο των πιθανών εσόδων από φυσικό αέριο σε φόρους και δικαιώματα.
Η κυβέρνηση δεν πρέπει να υποχωρήσει ούτε βήμα από τους αρχικούς στόχους εκμετάλλευσης του φυσικού μας αερίου και δεν πρέπει να υποκύψει σε απειλές των γειτόνων εξ ανατολής αλλά και των συμμάχων (ΗΠΑ) οι οποίοι σε καμία περίπτωση δεν θα ήθελαν να παράξουμε σε μεγάλες ποσότητες το δικό μας αέριο αφού θα μειώναμε τις εισαγωγές του LNG από τις ΗΠΑ και φυσικά θα αποκτούσαμε γεωστρατηγική και γεωοικονομική αναβάθμιση κάτι που δεν θα άρεσε καθόλου στην Τουρκία.