Αφηγήσεις από μαίες που τιμήθηκαν στην εκδήλωση της Μπάμπως – Τα κολιμπίδια – Η σαρακατσάνα πεθερά – Πάαααλι κόρη; – Η Χριστίνα η μαμή- έκδοση 21-1-2017

Τα κολιμπίδια – Η σαρακατσάνα πεθερά – Πάαααλι κόρη; – Η Χριστίνα η μαμή

Κατά την εκδήλωση αναβίωσης του εθίμου της Μπάμπω του Συλλόγου Ανατολικής Ρωμυλίας Ευξεινούπολης, προβλήθηκε ένα βίντεο – αφιέρωμα, που ετοίμασαν τα μέλη σε συνεργασία με το e-almyros.gr, στο οποίο οι τιμώμενες μαίες μας μιλούν για το επάγγελμά τους και τις εμπειρίες τους.

Αξίζει να ταξιδέψουμε μέσα από τις αφηγήσεις τους και να αποδώσουμε με αυτό τον τρόπο και εμείς φόρο τιμής στις μαμές που στηρίζουν τις γυναίκες στην πιο όμορφη και ευαίσθητη στιγμή της ζωής τους.

Φασουλόγλου Αθανασία

Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Σύλλογο Ανατολικής Ρωμυλίας για την πρόσκληση και την τιμή που μου κάνει στην αναβίωση του εθίμου της Μπάμπως. Θα γυρίσω χρόνια πίσω, το 1972, όταν η μητέρα μου γέννησε στο σπίτι εμένα και τον αδερφό μου χάρη στη μαία του χωριού μας, την κυρία Ειρήνη Αραμπατζή.

Η νονά μου είναι η κ. Ρίτσα Κατραμάδη η οποία επίσης έχει ασχοληθεί με πολλές γέννες και έχει ξεγεννήσει πολλά παιδιά εδώ στο χωριό. Στις αρχές του λυκείου είχα αποφασίσει να γίνω γεωπόνος. Αυτό ήταν το όνειρο της οικογένειάς μου και νόμιζα πως ήταν και δικό μου. Τελικά εκείνο το καλοκαίρι η νονά μου, μου ζήτησε να πάω στο αγροτικό ιατρείο της Ευξεινούπολης και αν θέλω να τη βοηθήσω να γράφουμε φάρμακα και σε οτιδήποτε άλλο έκανε. Από εκείνο λοιπόν το καλοκαίρι που την έβλεπα να ασχολείται με την ψυχο-προφυλακτική και με γυναίκες οι οποίες ήταν έγκυες, νόμιζα ότι είναι ένα μαγικό επάγγελμα, πίστευα ότι μου άρμοζε και ότι θα το έκανα καλά σαν αυτή. Έτσι έκανα μια αναθεώρηση και αποφάσισα να ακολουθήσω το δρόμο της μαιευτικής. Πραγματικά, το σπούδασα με μεγάλη αγάπη, ήταν το πάθος μου. Μέχρι και τώρα όταν βλέπω τοκετό δακρύζω μετά το τέλος του, μου φαίνεται ένα θαύμα ακόμη και σήμερα.

Συνολικά έχω δουλέψει 23 χρόνια και οι εμπειρίες μου ήταν πάρα πολύ καλές. Γενικώς δεν είχα δυσάρεστα γεγονότα. Σπανίζουν στη δουλειά μας, μπορούν όμως να στιγματίσουν τη ζωή μας. Το τελευταίο στιγμιότυπο που μου έρχεται στο μυαλό από ένα τοκετό, είναι σε ένα επαρχιακό νοσοκομείο. Είχα βάρδια μόνη μου και καθώς βλέπω την ώρα για την αλλαγή της βάρδιας  7 παρά τρία λεπτά, άκουσα ένα φορείο να μπαίνει στη κλινική. Έτρεξα να δω τι γίνεται και είδα μια γυναίκα η οποία είχε σχεδόν γεννήσει και όταν λέω σχεδόν, ήταν ισχιακή προβολή, είχαν βγει ήδη τα πόδια του παιδιού έξω και απέμενε μόνο το κεφάλι. Επειδή οι χειρισμοί είναι ιδιαίτεροι  σε τέτοιου είδους τοκετό, τελικά με ψυχραιμία κατάφερα να τον διεκπεραιώσω και να πάνε όλα καλά. Δεν μπορώ να γίνω συγκεκριμένη για ένα μόνο περιστατικό γιατί όλα όσα έζησα με συγκίνησαν. Ελπίζω μόνο να συνεχίσω να έχω ευχάριστα μέχρι το τέλος της καριέρας μου.

Είμαι και εγώ μητέρα τριών παιδιών. Έχω δύο αγόρια και ένα κορίτσι. Ήταν το όνειρό μου να αποκτήσω παιδιά και ευχαριστώ το Θεό που μου τα χάρισε. Νομίζω δεν υπάρχει κάτι καλύτερο από τη μητρότητα για μια γυναίκα. Βέβαια κάποιες γυναίκες δεν έχουν τόσο ανεπτυγμένο  το μητρικό ένστικτο, ώστε να θέλουν να γίνουν μητέρες, αλλά προκύπτει. Υπάρχουν πολλές γυναίκες που λένε ότι δεν θέλουν να μπούνε σε αυτή τη διαδικασία. Ίσως τις τρομάζει ο τοκετός. Δεν ξέρω τι μπορεί να τρομάζει τόσο μια γυναίκα και να μη θέλει να γίνει μητέρα. Βέβαια μας ενδιαφέρει η πλειοψηφία και νομίζω ότι το όνειρο κάθε γυναίκας είναι να γίνει μητέρα.

Ειρήνη Αραμπατζή –Σιμοπούλου

Σπούδασα τετραετία στη σχολή Μαιών  Έλενας Βενιζέλου στην Αθήνα. Τότε δεν υπήρχαν οι παραϊατρικές σχολές μέσω Πανελληνίων. Υπήρχαν τρεις σχολές της Έλενας και του Αλεξάνδρα στην Αθήνα και η σχολή Μαιών στη Θεσσαλονίκη. Από τη σχολή αποφοίτησα το 1961-1962 και έτυχε να εγκριθεί τότε η ίδρυση αγροτικού ιατρείου στην Ευξεινούπολη. Έκανα τα χαρτιά μου, ήμουν η μοναδική που το ζήτησα και λόγω εντοπιότητας με πήρανε. Τότε υπήρχε στα περίχωρα και με έδρα τον Αλμυρό το ΠΙΚΠΑ. Πρόκειται για ένα αυτοκίνητο που είχε μέσα γιατρό, μαία, και επισκέπτρια και ερχόταν μια φορά το μήνα σε όλα τα γύρω χωριά. Η κυρία που ήταν τότε μαία η κ. Νίτσα Τρικαλινού έκανε τοκετούς σε όλα τα χωριά της περιφέρειας στο σπίτι και ήτανε παλιότερη από εμένα.

Εκεί που σπουδάζαμε εκείνο που μας τόνιζαν ήταν: «Δεν θα πάτε να διοριστείτε και να παίρνετε το μισθό σας. Σας θέλουν στην επαρχία γιατί οι γυναίκες γεννάνε μόνες τους στα σπίτια ή ακόμη και σε καλύβες» είναι γνωστό πως η θνησιμότητα τότε ήταν μεγαλύτερη αφού χανόταν πιο συχνά γυναίκες αλλά και παιδάκια. Λόγω των σπουδών και όσων είχα μάθει μπορούσα να διαγνώσω αν ο τοκετός που είχα αναλάβει δεν πήγαινε καλά. Σε περίπτωση που γινόταν αυτό ή έμενε στάσιμος περισσότερο από μια με δύο ώρες συνόδευα τη γυναίκα στο νοσοκομείο.

Το ευτύχημα για εμένα όταν με φωνάξανε στο πρώτο τοκετό μιας κυρίας, μόλις πήγα στο σπίτι της και την εξέτασα, ώσπου να βράσω τα εργαλεία  (ήταν ο μόνος τρόπος αποστείρωσης τότε ), το παιδί γεννήθηκε μέσα σε μισή ώρα. Την επόμενη μέρα κυκλοφόρησε το νέο ότι μόλις ήρθε η μαμή γεννήθηκε το παιδί και χωρίς πόνο. Η αλήθεια είναι πως όταν το ακούς ανεβαίνει η αυτοπεποίθησή σου. Από εκείνο το περιστατικό και μετά, διορίστηκα στο ιατρείο, έκανα πολλούς τοκετούς, έχω σε αρχείο πάνω από 700 άτομα στην 20ετή θητεία μου.

Έχω καταγεγραμμένο κάθε παιδί με ημερομηνία γέννησης και στοιχεία γονέων  το άφησα σαν  αρχείο στην κοινότητα, αφού ήταν μαζί με άλλα έγγραφα του αγροτικού ιατρείου. Η δική μου ικανοποίηση είναι πολύ μεγάλη που μπορούσα και βοηθούσα. Μπορώ να πω ότι τις λατρεύω  τις γυναίκες με τις οποίες περάσαμε μαζί αυτές τις στιγμές γιατί και εγώ κρεμόμουν από αυτές και εκείνες χρειαζότανε τα πάντα από εμένα.

Δεν μπορώ να πω ότι είχαν ιδιαιτερότητες οι γυναίκες που είχαν καταγωγή από την Ανατολική Ρωμυλία. Τότε ήταν διαφορετικά τα πράγματα. Τα ζευγάρια μένανε με τα πεθερικά τους ή τους γονείς τους και οι γυναίκες ήταν προετοιμασμένες κατά κάποιο τρόπο αφού είχαν ακούσει ιστορίες από τις μητέρες και τις πεθερές τους. Έπειτα εγώ τις έβλεπα συνέχεια, τους ‘’πιπίλαγα’’  το μυαλό ότι είναι μια φυσιολογική κατάσταση.

Σε κάποιο περιστατικό, κάποια βραδιά ήρθε ένας γνωστός μου με τρακτέρ να με πάρει να πάμε στο  Καρατζάνταλι μια τοποθεσία απέναντι από τον Ξηριά που είχαν καλύβες με πρόβατα. Γεννούσε η γυναίκα του βοσκού. Το τρακτέρ ήταν ξεσκέπαστο, εγώ καθόμουν στο φτερό, έβρεχε και  αναρωτιόμουν αν θα φτάναμε. Έπρεπε να περάσουμε και το ποτάμι. Τελικά φτάσαμε και βγαίνει ο βοσκός και φωνάζει: «Τι την έφερες τη γυναικούλα εδώ πάνω, γέννησε η γυναίκα μου!». Μπήκα λοιπόν στην καλύβα, έψαχνα να βρω τη γυναίκα και το μωρό. Ήταν και οι δύο κουκουλωμένοι  μέχρι το κεφάλι. Ευτυχώς το παιδάκι γεννήθηκε φυσιολογικά, εγώ απλώς το έπλυνα και  μετά κατεβάσαμε τη γυναίκα μερικές μέρες εδώ σε σπίτι γιατί δεν υπήρχε και δυνατότητα μετακίνησης.

Τον Αλμυρό κάλυπτε η συνάδελφος, Μαίρη Γεωργίου και στην Αγχίαλο υπήρχε άλλη μαία. Όπως καταλαβαίνετε, ήταν προετοιμασμένο το έδαφος τις παρακολουθούσα όλους τους μήνες και τον τελευταίο πιο συχνά και όταν τους έλεγα ότι «δεν θα γεννήσουμε εδώ» αντιδρούσαν  λέγοντας «Γιατί κυρία Ειρήνη; Τόσες έχεις ξεγεννήσει» και εννοείται πως τους εξηγούσα ότι μπορούσε να συμβεί κάτι στο τέλος και εγώ δεν θα μπορούσα να βοηθήσω για παράδειγμα σε περίπτωση που χρειαζότανε καισαρική. Με τα πολλά τις έπειθα στο τέλος.

Στα σπίτια δεν μπορώ να σας περιγράψω πως μου συμπεριφερότανε. Το σκέφτομαι και συγκινούμαι. Ακόμη και φτωχά σπίτια που δεν είχαν τίποτε, την Τρίτη ημέρα μετά τον τοκετό συνήθιζαν να κάνουν τα «Κολιμπίδια»  δηλαδή να κολυμπήσουν το παιδί, γιατί απλά το σκούπιζαν. Το μπάνιο θεωρούταν πολυτέλεια εκείνα τα χρόνια, ενώ λέγανε ότι θα κρυώσει το παιδί. Τέλος πάντων με τον τρόπο μου τους έπειθα, ότι θα το πλένουμε κάθε μέρα, πήγαινα και εγώ αφού τις ξεγεννούσα, γιατί μερικές ήταν πολύ πρόθυμες και  πολύ γρήγορα αναλάμβαναν την φροντίδα του μωρού. Υπήρχαν όμως άλλες που φοβόντουσαν πολύ. Οι πεθερές φοβόταν και αυτές μην κρυώσει το παιδί, επειδή το κάναμε κάθε μέρα μπάνιο το παιδάκι. Τότε το έθιμο ήταν να πλύνουμε ξανά το παιδί την τρίτη μέρα μετά τον τοκετό και μετά να κάνουνε τραπέζι στη μαμή με ότι υπήρχε και ότι καλύτερο είχανε. Ο κόκορας και το κοτόπουλο ήτανε στη πρώτη γραμμή, δεν είχαμε τότε εδώ κρεοπωλεία.  Δεν έχω κανένα παράπονο από τον κόσμο. Ήταν όλοι  πολύ φιλότιμοι, πολύ φιλόξενοι ίσως επειδή ήταν και πρόσφυγες εδώ.

Όταν έβλεπα ότι θα υπάρξει πρόωρος τοκετός, έπαιρνα αμέσως τη γυναίκα και πηγαίναμε με ταξί στο Βόλο, γιατί το παιδί θα χρειαζόταν θερμοκοιτίδα. Δύο φορές μου έχει τύχει  ώσπου να με φωνάξουν και να με ρωτήσουνε γιατί έχει πόνους η γυναίκα, να βγει  το παιδάκι και να είναι πολύ μικρό, έξι μηνών. Αυτά τα πήρα γρήγορα και πήγαμε στο Βόλο.  Αν θυμάμαι καλά το ένα που ήταν πολύ μικρό κατέληξε στη θερμοκοιτίδα. Το δεύτερο που ήταν λίγο πιο μεγάλο έζησε.  Έχει τύχει βέβαια και το αντίστροφο. Θυμάμαι μια γυναίκα που άργησε να γεννήσει  και έκανε  έναν  παίδαρο  4,5 κιλά, ήταν ο πρώτος της τοκετός αλλά σιγά σιγά τα κατάφερε.

Είναι θαύμα να παρακολουθείς αυτή τη διαδικασία.  Σε περίπτωση που μέσα στο σπίτι υπήρχαν ανύπαντρες γυναίκες, όπως  αδερφές ή κουνιάδες και δεν φοβόντουσαν εγώ τους έλεγα να καθίσουν και να παρακολουθήσουν τον τοκετό. Ή ακόμη και τους άντρες. Θυμάμαι χαρακτηριστικά σε μια γέννα, ήταν καλοκαίρι και άντρας καθόταν έξω από το σπίτι με παρέα ενώ η γυναίκα γεννούσε μέσα. Ώσπου να βγω να του πω ότι γεννήθηκε το παιδί και όλα ήταν καλά λιποθύμησε. Όταν τον συνεφέραμε και τον ρώτησα τι έγινε μου είπε πως άκουγε τη γυναίκα του να φωνάζει,  μετά σταμάτησε και νόμιζε πως πέθανε. Η αλήθεια είναι πως οι περισσότεροι άντρες δεν ήταν ψύχραιμοι. Όσοι το θέλανε μένανε με τη γυναίκα τους. Άλλες φορές τους φώναζα εγώ να έρθουν γιατί υπήρχαν γυναίκες ατίθασες. Οι πιο ψύχραιμοι απ’ όλους ήταν οι παππούδες και οι γιαγιάδες που είχαν ξαναζήσει αυτή την κατάσταση.

Έχω ξεγεννήσει μέχρι δίδυμα.  Όσο περνούσαν τα χρόνια και εξελισσόταν η ιατρική μόλις αντιλαμβανόμουν κάτι περίεργο έπαιρνα τη γυναίκα και πηγαίναμε για εξετάσεις στο Βόλο. Αν όλα πηγαίνανε καλά, έκανα εγώ τον τοκετό κανονικά. Στους Κοκκωτούς  είχα ένα περιστατικό, ήτανε βράδυ και μέσα στο σπίτι είχανε μια λάμπα. Η  γυναίκα αυτή δεν είχε έρθει να την δω καθ’ όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Είχε πολύ μεγάλη κοιλιά και δεν είχε πάει σε κανένα γιατρό. Τελικά ήταν δίδυμα. Γεννήθηκε το πρώτο το παιδάκι, το σκούπισα, του έκανα ανάνηψη, ώσπου να το περιποιηθώ ήρθε η σειρά του δεύτερου το οποίο δυστυχώς γεννήθηκε νεκρό. Ευτυχώς βγήκε καλά το ένα το παιδάκι και δεν κινδύνεψε και η ζωή της ίδιας.

Για να καταλάβουμε το φύλο του παιδιού, επιστημονικά μας λέγανε πως αν οι χτύποι της καρδιάς είναι αργοί, δυνατοί και σταθεροί είναι αγόρι, ενώ αν είναι πιο γρήγοροι είναι κορίτσι. Μπορώ να πω ότι δεν ισχύει πάντα ίσως σε ένα ποσοστό 50%. Πλέον όλα αυτά φαίνονται με τα μέσα τα σημερινά.

Η μεγαλύτερη ικανοποίηση και επιβράβευση είναι όταν βοηθάς τη γυναικά να φέρει στον κόσμο το παιδάκι της και όλα έχουν πάει καλά.

Έφη Γοδινοπούλου – Μπουκουβάλα

Τελείωσα το  ΤΕΙ Μαιευτικής στη Θεσσαλονίκη το ’95 με ’96 λόγω του ότι ενδιάμεσα έγινα μητέρα.  Δούλεψα περίπου 12 χρόνια στον ιδιωτικό τομέα. Σε ιδιωτικό μαιευτήριο και τη συνέχεια 2 χρόνια σε συνεργασία με έναν μαιευτήρα του Βόλου. Από εκεί και πέρα ανήκω στον δημόσιο τομέα. Τα τελευταία δύο χρόνια είμαι στο κέντρο υγείας του Αλμυρού, ενώ νωρίτερα έχω δουλέψει σε δημόσιο νοσοκομείο και στο ΙΚΑ Θεσσαλονίκης.

Δεν μπορώ να πω τον ακριβή αριθμό τοκετών που έχω παρευρεθεί, καθώς οι τοκετοί τυχαίνανε στις βάρδιες μας. Δεν ήμασταν όπως οι παλιές οι μαίες που πηγαίνανε στα σπίτια. Αν στη δική μας βάρδια τύχαινε τοκετός βοηθούσαμε. Ήμασταν επικουρικοί βοηθοί στον μαιευτήρα. Εκτός βέβαια αν τύχαινε κάτι και έπρεπε εκείνη την ώρα να κάνουμε εμείς τον τοκετό και είμαι βέβαιη πως στις περισσότερες συναδέλφους έχει τύχει.

Ένα αστείο περιστατικό που έζησα, πρόκειται για ένα φιλικό ζευγάρι . Η φίλη μου τα κατάφερε μετά από δύσκολη εγκυμοσύνη και απέκτησε αγοράκι. Την ώρα λοιπόν που την ξεγέννησε ο γιατρός και σήκωσε το μωρό με καμάρι γιατί είχε φέρει εις πέρας και αυτός μια δύσκολη εγκυμοσύνη, μόλις σήκωσε ψηλά το μωρό τον ‘’έλουσε’’ με ένα ‘’συντριβάνι’’  κυριολεκτικά. Ίσως επειδή η επίτοκος είναι πολύ δικός μου άνθρωπος το θυμάμαι με αγάπη και λησμονιά.

Κυρίως στα ιδιωτικά μαιευτήρια, αλλά και στο δημόσιο κάποιες φορές, παίρναμε το μπαξίσι που λένε και οι Ανατολικο-ρωμυλιώτες, δηλαδή μπουρμπουάρ. Το συγκεκριμένο έθιμο εγώ το γνώρισα εδώ, μέσα από τον Σύλλογο και σαν νύφη στην Ευξεινούπολη επειδή είναι και ο σύζυγος Ανατολικο-ρωμυλιώτης. Δώρα έχω δεχτεί πολλά αλλά όχι όπως το βλέπουμε στη γιορτή της Μπάμπως.

Τον τοκετό φανταστείτε τον σαν ένα ταξίδι ανάμεσα σε βουνά. Για τη γυναίκα είναι κάτι τελείως άγνωστο. Καθοδηγήτρια λοιπόν είναι η μαία και η γυναίκα την ακολουθεί για να φτάσει στον προορισμό της που είναι η γέννα. Μπορεί τον τοκετό να τον διεκπεραιώνει ο γιατρός καθ’ όλη τη διάρκεια των οδυνών όμως δίπλα στη γυναίκα είναι η μαία. Ακόμη και γυναίκες που έχω γνωρίσει στο μαιευτήριο, χωρίς να τις ξέρω, τις θυμάμαι με αγάπη. Έχει σχέση και το πόσο αγαπάς τη δουλειά σου αλλά και πόσο καλά την κάνεις. Για εμένα η μαιευτική ήταν η μοναδική μου επιλογή. Έμαθα πολλά μέσα από τη σχολή τα περισσότερα όμως είχαν σχέση με τη θεωρητική κατάρτιση. Τα περισσότερα από αυτά που ξέρω, τα έμαθα κατά τη διάρκεια της πρακτικής μου άσκησης στο Νοσοκομείο του Βόλου, ενώ μεγάλο σχολείο ήτανε και ο γιατρός με τον οποίο συνεργαζόμουνα μετά τη σχολή.

Οι νέοι μπαμπάδες μπορώ να πω ότι βοηθάνε πολύ. Εντύπωση μου κάνει ότι έχουν ενεργό ρόλο και κατά τη διάρκεια της γέννας. Πολύ από αυτούς θέλουν να παρευρίσκονται και στην αίθουσα τοκετών την ώρα που η γυναίκα γεννάει. Προσωπικά το θεωρώ άθλο. Η αλήθεια είναι πως δεν είμαι υπέρ στο να παρευρίσκεται ο άνδρας μέσα στην αίθουσα του τοκετού γιατί η γυναίκα είναι σε πολύ δύσκολη κατάσταση εκείνη την ώρα.  Εννοείται πως αν βρεθεί μέσα καλό θα ήταν να είναι πίσω έτσι ώστε να μην έχει οπτική επαφή καθώς δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η γυναίκα εκτός από μητέρα των παιδιών του είναι και σύντροφος.

Πόπη Κουρκούμπα

Θέλω να ευχαριστήσω τον Σύλλογο για την τιμή που μου κάνει κάθε χρόνο, να ευχηθώ στα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου Χρόνια Πολλά, Καλή Χρονιά, Ευτυχισμένο το 2017, υγεία, αγάπη, ευτυχία σε εσάς και στις οικογένειές σας.

Τελείωσα τη σχολή μαιών «Έλενα» στην Αθήνα και έπειτα ήρθα στο Βόλο, όπου ήταν ο σύζυγός μου αγροτικός ιατρός στην Ευξεινούπολη και αποφάσισα να εργαστώ εδώ. Τέσσερις μέρες αφότου τελείωσα τη σχολή μου, έπιασα δουλειά στην κλινική του αείμνηστου Κωνσταντινόπουλου στο Βόλο. Δεν έχω να σας πω συνταρακτικά γεγονότα. Αυτά θα μας τα πουν οι μαίες που εργάστηκαν στα αγροτικά ιατρεία, όπου εκεί πραγματικά περνούσαν πολλά…

Ένα περιστατικό που θυμάμαι, είναι όταν μια γυναίκα γνωστού παιδιάτρου και οικογενειακή φίλη του Κωνσταντινόπουλου ήρθε να γεννήσει. Ο κ. Κωνσταντινόπουλος απουσίαζε στην Πελασγία… στον «Στάθη» για ψάρια και φεύγοντας μου είπε, Πόπη ό,τι χρειαστείς θα με πάρεις τηλέφωνο. Ήρθε λοιπόν η κυρία Μπέττυ, η διαστολή ήταν σχεδόν τελεία, ενημέρωσα αμέσως τον γιατρό, ο οποίος μου είπε «όσο μπορείς κράτησέ τη». Την ετοίμασα, αλλά ο μετέπεια… Κωνσταντίνος, ήταν πολύ βιαστικός, ήταν και τρίτο παιδάκι και κάποια στιγμή δεν μπορούσα άλλο να περιμένω. Η κυρία Μπέττυ ήταν και εκείνη πολύ συνεργάσιμη και μου είπε να μην περιμένουμε άλλο τον γιατρό. Έτσι, μπήκαμε στην αίθουσα τοκετών και γεννήθηκε πολύ γρήγορα ο Κωνσταντίνος, ένα υγιέστατο μωρό, σε λίγο έφτασε και ο γιατρός και με συνεχάρη. Ήταν ο πρώτος τοκετός που έκανα μόνη μου, είχα χάσει τη γη κάτω από τα πόδια μου.

Ένα άλλο περιστατικό ήταν όταν είχε έρθει στον κόσμο ένα κοριτσάκι –τότε δεν βλέπαμε το γένος- και έπρεπε να βγω έξω να ανακοινώσω το φύλλο του παιδιού. Βγαίνω λοιπόν, να κάνω την ανακοίνωση και να του δείξω το κοριτσάκι. Αντί να εισπράξω ένα ευχαριστώ… Εισπράττω ένα… «πάααααλι!» Είδε κορίτσι και εξαφανίστηκε. Εκείνο που μου έκανε ακόμα μεγαλύτερη εντύπωση ήταν ότι δεν ήρθε να πάρει τη γυναίκα του και έφυγε μόνη με τη μητέρα της. Βέβαια, δεν έμαθα αργότερα τι έγινε.

Ρίτσα Μιχαλακοπούλου – Κατραμάδη

Τελείωσα τη σχολή μαιών «Μαρίκα Ηλιάδη» στην Αθήνα, εργάστηκα εκεί 10 χρόνια και στη συνέχεια ήρθα, έτοιμη πια, να υπηρετήσω το επάγγελμά μου στο αγροτικό ιατρείο. Τα παλιότερα χρόνια το έργο της μαίας ήταν πάρα πολύ δύσκολο, αλλά και εύκολο συγχρόνως, γιατί ήμασταν καταρτισμένες, έτοιμες να αντιμετωπίσουμε τα πάντα.

Υπηρέτησα 11 χρόνια στη Σούρπη, πέρασα πάρα πολύ όμορφα, ο κόσμος ήταν πολύ καλός, τις γυναίκες της ενημέρωνα όσο μπορούσα. Στη συνέχεια ήρθα στην Ευξεινούπολη στο χωριό μου και με γνωρίσατε ακόμη καλύτερα. Θα ήθελα να σας πω για το έργο της μαίας. Το έργο της μαίας παλιότερα ήταν τριπλό. Ήταν μαία, κοινωνική λειτουργός και κατά κάποιο τρόπο παιδίατρος. Εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν παιδίατροι. Τα παιδιά τα αναλαμβάναμε εξ ολοκλήρου εμείς, όπως και τις γυναίκες.

Ήταν καλύτερα για τη γυναίκα να γεννούσε στο σπίτι της, παρά στην κλινική ή στο νοσοκομείο, διότι οι συνθήκες ήταν πάρα πολύ άσχημες. Σε όλη τη διάρκεια της υπηρεσίας μου, πέρασα πάρα πολύ ωραία. Αγάπησα τον κόσμο και με αγάπησε. Έκανα τοκετούς στο σπίτι. Όταν οργανώθηκαν οι κλινικές, άρχισε να αραιώνει ο τοκετός στο σπίτι. Είχα εκπαιδευθεί στον ανώδυνο τοκετό και συνόδευα τις γυναίκες μου και γεννούσαν αξιοπρεπώς, χωρίς πόνο και με χαρά. Αυτό βοηθούσε και τους γιατρούς, γιατί είχαν έτοιμη τη γυναίκα. Με βοήθησε η Παναγία και όλα τα περιστατικά μου πήγαν καλά. Ίσως αυτό οφείλεται και στο ότι μπορούσα να κάνω κάποιες διαγνώσεις. Βεβαίως στην ιατρική δεν είναι τίποτε 100% σίγουρο.

Ένας τοκετός που τον διασκέδασα πάρα πολύ, ήταν τέτοια εποχή στην Αμαλιάπολη, πρωτοτόκος, 4.600 το μωρό, μια γυναίκα πολύ λεπτούλα, όμως είχε υπομονή, με άκουγε σε ό,τι της έλεγα. Ξεκίνησε ο τοκετός από βραδύς και τελείωσε το πρωί, έξω έριχνε χιόνι. Είχαν μαζευτεί οι συγγενείς της, εκτός από την πεθερά της, η οποία δεν έμπαινε μέσα, ήταν Σαρακατσάνα και είχε φοβηθεί από τους δικούς της τοκετούς. Επειδή  παλιά, γεννούσαν μόνες τους οι γυναίκες. Αυτή, κλεινόταν μέσα σε μια καλύβα,  γεννούσε, έκοβε τον ομφάλιο λώρο και αφού το περιποιούταν έβγαινε έξω και επέτρεπε να μπουν οι συννυφάδες της μέσα. Ο τοκετός εξελίχθηκε πάρα πολύ όμορφα, αν και μεγάλο το παιδί και η μέρα όπως ξημερώσαμε ήταν σε όλα κατάλευκη.

Ένα περιστατικό που θυμάμαι, γιατί αποτέλεσε τη μεγαλύτερη λαχτάρα στη ζωή μου, ήταν ένας τοκετός στη Σούρπη, όπου αυτή την κυρία την είχα ξαναγεννήσει, ήταν το τέταρτο παιδί της. Είχε έρθει στον έβδομο μήνα, με αναιμία, και αφού της παρείχα ότι χρειαζόταν, όταν φτάσαμε στο τέλος της εγκυμοσύνης και αφού δεν μπορούσα να της παρέχω κάτι επιπλέον, της σύστησα να πάει στο γιατρό. Πήγε και την επόμενη ημέρα με ενημέρωσε τι της είχε πει ο γιατρός της. Έπρεπε λοιπόν να την παρακολουθώ καθημερινά πρωί – απόγευμα, σύμφωνα με τις οδηγίες του. Η ημέρα του τοκετού έφτασε, Ιούλιος μήνας με 40 βαθμούς μόλις είχα έρθει από τη Σούρπη στον Αλμυρό και ξαναγυρίζω πίσω. Αφού ολοκλήρωσα τις ετοιμασίες του τοκετού, έτοιμο και το παιδί να βγει, εγώ παρέμεινα μόνη μου διότι η πεθερά ήταν σαρακατσάνα και δεν επέτρεπε κανένα να μπει να με βοηθήσει. Για κάποια στιγμή η μητέρα έχασε το θάρρος με αποτέλεσμα να μην συνεργάζεται καθόλου. Εκείνη την ώρα μη μπορώντας να κάνω κάτι άλλο, ενημερώνω την πεθερά ότι ή αφήνουν να έρθει κάποιος να με βοηθήσει ή τους βάζω στο ταξί και πάνε στο Βόλο με όποια ευθύνη για το μωρό και τη μητέρα. Ευτυχώς εκείνη την ώρα φοβήθηκε η «Κωνσταντία» γεννήθηκε το παιδάκι με το καλό και μου ζητούσανε συγνώμη. Εγώ δεν ήθελα τη συγνώμη γιατί το μόνο που με ένοιαζε ήταν να είναι καλά η μητέρα με το μωρό της. Ομολογώ ότι σε αυτό το περιστατικό έκανα εκατό μπάνια, ίδρωσα από πάνω έως κάτω γιατί δεν είναι λίγο να έχεις πάνω σου την ευθύνη της μητέρα και του μωρού. Δύο ζωές και να μην έχεις καμία βοήθεια γιατί δεν επιτρεπόταν.

Η μετακίνηση των περιστατικών, αν και εμένα δεν μου έτυχε αλλά από μαρτυρίες άλλων συναδέλφων, εάν τύχαινε κάτι μετακινούνταν με ταξί και οι μαίες συνόδευαν τις  μητέρες στο Βόλο ή στη Λάρισα. H δική μου μετακίνηση στην επίτοκο  γινόταν με δικό μου μέσο, τώρα στη Σούρπη συγκεκριμένα με τα ποδαράκια μου διότι οι δρόμοι τότε εκεί ήταν γεμάτοι πέτρες, ήθελα ένα ζευγάρι παπούτσια το μήνα για να πηγαίνω από σπίτι σε σπίτι. Γιατί έπρεπε να πάω να δω τη μητέρα, το μωρό, να το κάνω μπάνιο, να το περιποιηθώ, εάν αρρωσταίνανε να πάω να κάνω ενέσεις. Δεν υπήρχε ωράριο, ήταν επί εικοσιτετραώρου βάσεως.

Το έθιμο αυτό που αναβιώνουμε τώρα, εγώ το έζησα μικρούλα. Θυμάμαι την κυρία Χριστίνα την μαμή μία πολύ ωραία γυναίκα και ήταν η μοναδική που ήταν από σχολή διότι οι υπόλοιπες ήταν μαίες πρακτικές. Η κυρία Χριστίνα ήταν επιστήμονας και πάρα πολύ καλή. Την θυμάμαι σε ένα περιστατικό με την θεία μου που είχε αρρωστήσει σε θέμα γυναικολογικής φύσεως και είχε έρθει λυγερόκορμη, ψηλή, ντυμένη με τα ρούχα της Ανατολικής Ρωμυλίας (τις φούστες τις φαρδιές και την ποδιά). Εκείνη την ημέρα την καλούσαν οι γυναίκες, έπλεναν τα χέρια της, φτιάχνανε λουκουμάδες, σαραγλί και άλλα γλυκίσματα, αλλά κυρίως λουκουμάδες και κερνούσανε τον κόσμο.

Οι πατεράδες ήταν ψύχραιμοι. Βέβαια είναι ανάλογα και το «υλικό» του χωριού. Στη Σούρπη οι άντρες ήταν πιο κοντά. Βέβαια παίζει ρόλο και η δουλειά τους. Αν κάποιος ήταν κτηνοτρόφος για παράδειγμα, πώς να τον ενημερώσουν, τότε δεν υπήρχαν τα τηλέφωνα. Οπότε μόνη η επίτοκος με τη γιαγιά, την γειτόνισσα με την φιλενάδα και κάποιες φορές και με τον  πατέρα.

Στο μαιευτήριο, ήταν ένας υπουργός …Ρέντης, δεν θυμάμαι σε ποιο κόμμα ήταν. Γέννησε λοιπόν η γυναίκα του το τρίτο παιδάκι τους που ήταν και αυτό κορίτσι και περνώντας ένα πρωί επίσκεψη βλέπω την κυρία να κλαίει. Τη ρώτησα τι συμβαίνει ( μην τυχόν και κάποιος δεν της είχε συμπεριφερθεί σωστά εδώ στο μαιευτήριο). Mου απαντάει “είναι τρεις μέρες τώρα και ο άντρας μου δεν έχει έρθει να με δει». Εκεί εγώ την παρηγόρησα και της είπα «μη στεναχωριέσαι, τώρα μπορεί να του κακοφάνηκε, όμως αργότερα θα περνάει καλύτερα με τις κόρες του». Και ‘μεις τρία κορίτσια είμαστε και ο πατέρας μου είναι ευτυχισμένος, έχει να το λέει και καμαρώνει. Ολόκληρος υπουργός και ήθελε το γιο.

Ο τοκετός στο σπίτι είναι πολύ καλύτερος για τη γυναίκα, γιατί το περιβάλλον είναι γνωστό, είσαι άνετα, δεν καθηλώνεσαι σε ένα κρεβάτι και περισσότερο είναι ότι νιώθεις τη σιγουριά του σπιτιού σου. Η γυναίκα πρέπει να ενημερώνεται εκ των προτέρων, να γνωρίζει τι θα της συμβεί, να γνωρίσει το γιατρό της, τη μαία της. Το άγνωστο πάντα φοβίζει. Άρχισαν και πάλι και κάνουν τοκετούς στο σπίτι, αλλά οι κλινικές είναι κοντά στις μεγάλες πόλεις. Καλό είναι να μην είσαι μακρυά, στην περίπτωση που μπορεί να συμβεί κάτι άσχημο… μια στο εκατομμύριο.

Δεν γνωρίζω πόσα παιδιά μπορεί να έχω φέρει στον κόσμο, πάντως πάνω από 1.500. Σε μια βάρδια είχαμε 36 τοκετούς. Εκείνη την εποχή το Μαρίκα Ηλιάδη ήταν το πρώτο στα Βαλκάνια. Οι οικογένειες ήταν πολύτεκνες. Σπάνια με ένα παιδί.

Θέλω να πω στις νέες μαίες και ας μην κάνουν τοκετούς ότι το έργο τους είναι σπουδαίο. Ο γιατρός δεν μπορεί να είναι συνέχεια δίπλα στη γυναίκα. Η συμπαράσταση που χρειάζεται η γυναίκα την ώρα του τοκετού, δεν μπορεί να τη δώσει ούτε η μαμά, ούτε η θεία, ούτε η φίλη. Το οικείο περιβάλλον μπορεί να κάνει και κακό, με την άγνοια που έχει. Η μαία θα την καθοδηγήσει. Η μαία είναι ανά πάσα στιγμή δίπλα, προσφέρει σιγουριά και αυτό δεν πληρώνεται με τίποτε.

Οι νέοι, να μη φοβούνται την κρίση, να κάνουν παιδιά. Οι μανάδες μας δεν είχαν ούτε το εν τρίτο από αυτά που έχετε σήμερα. Όλα θα πάνε καλά. Να έχετε τα παιδιά σας και να είσαστε ευτυχισμένες.