Κυριακή ΙΣΤ Ματθαίου του Αρχιμ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΓΙΑΝΝΙΟΥ

του Αρχιμ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΓΙΑΝΝΙΟΥ

εφημερίου Ι.Ν.Κοιμήσεως της Θεοτόκου Ευξεινουπόλεως

Καταλαβαίνουμε εύκολα τα πρόσωπα που κρύβονται πίσω από την παραβολή της σημερινής Ευαγγελικής περικοπής. Aβίαστα βγαίνουν και τα μηνύματα για τον καθένα μας. Kύριος της παραβολής είναι ο Θεός και δούλοι εμείς, που μας δημιούργησε και μας έφερε στη ζωή αυτή. Τάλαντα είναι οι ποικίλες δωρεές του Θεού. Οι ψυχοσωματικές δεξιότητες και οι πνευματικές δυνατότητες που μας χάρισε. Τα φυσικά εκ γενετής προσόντα αλλά και τα επίκτητα αγαθά, όπως οι γνώσεις, ο πλούτος, οι κοινωνικές θέσεις που είναι δυνατόν να αποκτήσουμε. Όλοι οι άνθρωποι παίρνουν χαρίσματα από τον Θεό, όπως κι οι δούλοι στην παραβολή. Μπορεί να’ταν άνιση η κατανομή – άλλος πήρε πέντε άλλος δύο, άλλος ένα – δεν έμεινε όμως κανένας χωρίς τάλαντο. Στον ένα ο Θεός δίνει πλούτο, στον άλλο ευφυΐα, στον άλλο αξίωμα. Στην άνιση κατανομή των χαρισμάτων φαίνεται και η αγαθότητα του Θεού. Γιατί τα χαρίσματα αποτελούν μεν δωρεάν, συνεπάγονται, όμως, και ευθύνη. Δεν θα’πρεπε ένας με λίγες δυνατότητες να επιβαρυνθεί με πολλές ευθύνες. «Εκάστω κατά την ιδίαν δύναμιν» λέγει η παραβολή ότι έγινε η διανομή των ταλάντων. Εξάλλου αν έδινε ο Θεός σε όλους τα ίδια χαρίσματα πώς θα μπορούσε να λειτουργήσει η κοινωνία; Θα μπορούσε να λειτουργήσει το ανθρώπινο σώμα αν αποτελείτο μόνο από μάτια ή μόνο από χέρια, όσο σπουδαία κι απαραίτητα κι αν είναι τα όργανα αυτά; Ή θα’ταν αποτελεσματικός ένας στρατός αν αποτελούνταν μόνο από στρατηγούς; Με τον ίδιο τρόπο θα ήταν αδύνατο να λειτουργήσει εύρυθμα μια κοινωνία ανθρώπων αν είχαν σ’ αυτήν όλοι, στον ίδιο βαθμό, το ίδιο είδος ικανοτήτων. Εξάλλου, ο Κύριος της παραβολής δεν απαίτησε το ίδιο απόλυτο κέρδος απ’ όσους παραχώρησε τάλαντα, αλλά αντάμειψε με τον ίδιο τρόπο κι εκείνο που κέρδισε πέντε και τον άλλο που κέρδισε δύο τάλαντα. Η προσπάθεια ήταν η ίδια. Διπλασίασαν εκείνο που πήραν κι ήταν αυτό το ζητούμενο. Σε δυο κύρια διδάγματα της παραβολής θα ήθελα να σταθούμε ιδιαίτερα: Πρώτα στο ότι τα χαρίσματα που μας δόθηκαν από τον Θεό δεν είναι για ατομική χρήση αλλά για το κοινό καλό, προς το συμφέρον και την ωφέλεια όλης της Εκκλησίας. Εκείνος που αναγνωρίζει ότι τα χαρίσματα και οι αρετές του δόθηκαν σ’ αυτόν από τον Θεό ξέρει και τον λόγο για τον οποίο του δόθηκαν. Εφόσον δεν είναι ιδιοκτήτης, αλλά διαχειριστής αυτών των χαρισμάτων, είναι υπόλογος κι έχει ευθύνη να τα χρησιμοποιήσει και για το δικό του καλό και για το καλό των συνανθρώπων του. Ο Απ. Παύλος παραγγέλλει στον Τιμόθεο, και κατ’ επέκταση στον κάθε Χριστιανό «Μη αμέλει του εν σοι χαρίσματος». Εκείνος π.χ. που πήρε ως δώρο την αληθινή πίστη οφείλει να τη μεταδώσει και σ’ αυτούς που ακόμα την αγνοούν. Αν είναι υποχρέωση του καθενός μας να μοιράζεται τα υλικά αγαθά με τους άλλους, κατά την προτροπή του Ευαγγελίου «ο έχων δύο χιτώνας μεταδότω και τω μη έχοντι», οφείλει να κάνει το ίδιο και για τα πνευματικά αγαθά. Ακούοντας, ακόμα, την προτροπή «δείξον μοι την πίστιν σου εκ των έργων σου» παρακινείται σε έργα φιλανθρωπίας. Ένας ωραίος ύμνος της Μεγάλης Εβδομάδος προτρέπει: «Δεύτε πιστοί, επεργασώμεθα προθύμως τω Δεσπότη· νέμει γαρ τοις δούλοις τον πλούτον και αναλόγως έκαστος πολυπλασιάσωμεν το της χάριτος τάλαντον…». Ο ύμνος δίνει στη συνέχεια παραδείγματα πολλαπλασιασμού αυτών των ταλάντων αλλά και την υπόσχεση της αμοιβής, όπως μας δόθηκε σήμερα στην παραβολή: «Ίνα στης εκ δεξιών Αυτού… και ακούσης μακαρίας φωνής· είσελθε δούλε εις την χαράν του Κυρίου σου». Θα πρέπει να επισημάνουμε, ύστερα, και το ότι στην παραβολή δεν κατακρίνεται μόνο η διασπάθιση των ταλάντων – αυτό είναι αυτονόητο -, αλλά και η απόκρυψή τους, ο μη πολλαπλασιασμός τους. Ασεβεί και είναι ένοχος απέναντι στον Θεό εκείνος που λόγω ραθυμίας και αδιαφορίας δεν χρησιμοποιεί τα χαρίσματά του προς δόξα του Θεού και το καλό των συνανθρώπων του. Στο βάθος της σκέψης του πονηρού δούλου της παραβολής κρύβεται ο ατομισμός και η ιδιοτέλεια. Δεν ήθελε να κοπιάσει και έκρυψε το τάλαντο του κυρίου του στη γη, νομίζοντας πως έκανε το καθήκον του. Όπως και σήμερα πολλοί, βλέποντας να είναι δύσκολη και κοπιαστική η πνευματική εργασία παραδίδονται σ’ έναν εύκολο και υλιστικό τρόπο ζωής, έχοντας μάλιστα ήσυχη και τη συνείδησή τους ότι, εφόσον δεν έβλαψαν κανένα, είναι εντάξει. Πολύ παραστατικά, ο Μέγας Βασίλειος απευθυνόμενος στον πλούσιο, που δεν χρησιμοποίησε άδικους τρόπους για τη συγκέντρωση των αγαθών του, τον επιτιμά λέγοντας: «Του πεινώντος εστιν ο άρτος ον συ κατέχεις εν αποθήκαις· του γυμνητεύοντος το ιμάτιον. Ώστε τοσούτους αδικείς όσοις παρέχειν ηδύνασο». Ο χριστιανός οφείλει, χρησιμοποιώντας τα τάλαντά του, όχι μόνο να μην αδικεί, αλλά να ευεργετεί τους συνανθρώπους του. Σπουδαία, λοιπόν, τα μηνύματα της σημερινής παραβολής, αλλά και όχι αυτονόητα στην εποχή μας. Ας κατανοήσουμε ότι όλα τα οφείλουμε στον Θεό κι ότι όπως πήραμε τις δωρεές οφείλουμε να τις καλλιεργούμε και να τις πολλαπλασιάζουμε προς όφελος της κοινωνίας. Κι ας μη ξεχνούμε ότι καταδικαστέα δεν είναι μόνον η αχρήστευση των δωρεών αλλά και η μη αύξηση και μη επωφελής χρησιμοποίησή τους.