Χρ. Τριαντόπουλος: Συνεταιρίζεσθαι – Απαντώντας στην Κρίση με Συνεργασία

Γράφει ο Χρήστος Τριαντόπουλος

Διδάκτωρ Πολιτικής Οικονομίας και Πρόεδρος της Κοινότητας Διαλόγου Σύνθεσις

Οι περισσότερες αναλύσεις για το εγχώριο αναπτυξιακό υπόδειγμα καταλήγουν στο δομικό ζήτημα του πολύ μικρού μεγέθους της επιχειρηματικής και παραγωγικής δραστηριότητας. Συγκεκριμένα, η Ελλάδα έχει το μεγαλύτερο ποσοστό πολύ μικρών επιχειρήσεων, αυτοαπασχολούμενων, και εργοδοτών σε σχέση με εργαζόμενους. Το πολύ μικρό μεγέθους της επιχείρησης είναι αυτό που δεν της επιτρέπει να μειώσει το κόστος παραγωγής, να καινοτομήσει και να εξάγει σε μεγάλες ποσότητες και αγορές. Είναι ένα αρνητικό φαινόμενο που εντοπίζεται και στην αγροτική δραστηριότητα, καθηλώνοντας τις προοπτικές της εγχώριας αγροτικής παραγωγής.

Εάν αυξηθεί το μέγεθος της επιχειρηματικής και παραγωγικής δραστηριότητας προκύπτουν οφέλη, όπως (α) η αύξηση της παραγωγικής δυνατότητας, (β) η μείωση του κόστους παραγωγής, (γ) η αξιοποίηση οικονομιών κλίμακας, (δ) η καλύτερη αξιοποίηση των συντελεστών παραγωγής, (ε) η αύξηση των επενδύσεων σε κατάρτιση και σε έρευνα, (ζ) η ενδυνάμωση της διεισδυτικότητας σε ξένες αγορές, (η) η αύξηση της διαπραγματευτικής ισχύος, και (θ) η διεύρυνση των δυνατοτήτων χρηματοδότησης. Παράλληλα, μία τέτοια εξέλιξη θα έχει οφέλη και για το κράτος, περιορίζοντας τη φοροδιαφυγή και τη «μαύρη» εργασία.

Το ζητούμενο, λοιπόν, είναι η αύξηση του μεγέθους της επιχειρηματικής και παραγωγικής δραστηριότητας, με την απάντηση επί αυτού να έρχεται μέσα από την ανάπτυξη σχέσεων συνεργασίας και σύμπραξης επιχειρηματιών και παραγωγών. Η απάντηση, δηλαδή, έρχεται μέσα από το «συνεταιρίζεσθαι» που θα επιτρέψει στους μικρούς δρώντες να καρπωθούν τα παραπάνω οφέλη. Σε μία τέτοια απάντηση η Μαγνησία, με το συνεταιριστικό οικοσύστημά της, έχει πολλά να προσφέρει. Και αυτό διότι στη Μαγνησία, παρ’ όλο που το συνεταιριστικό κίνημα έχει πληγεί λόγω αστοχιών και παθογενειών σε εθνικό επίπεδο, το «συνεταιρίζεσθαι» εξακολουθεί να αναπτύσσεται.

Η Μαγνησία έχει μία πλούσια συνεταιριστική παράδοση που ξεκινά από τον Αλμυρό. Συγκεκριμένα, ο πρώτος γεωργικός συνεταιρισμός σύγχρονης μορφής ιδρύθηκε το 1900 στον Αλμυρό και είχε την επωνυμία Μετοχικό Γεωργικό Ταμείο Αλληλοβοηθείας, με τη μορφή σωματείου, καθώς δεν υπήρχε σχετική νομοθεσία. Στη συνέχεια τροποποιήθηκε το καταστατικό και μετατράπηκε σε πρότυπο συνεταιριστικής οργάνωσης, με εμπνευστές και λειτουργούς σημαντικούς γεωπόνους, οι οποίοι συνέβαλαν σημαντικά στην επέκταση του συνεταιριστικού αγροτικού κινήματος. Έτσι, ο συνεταιρισμός του Αλμυρού αποτέλεσε τιμητικά τον πρώτο συνεταιρισμό που δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως με την επωνυμία Γεωργικός Πιστωτικός Συνεταιρισμός Αλμυρού.

Αυτή η συνεταιριστική παράδοση συνεχίστηκε στη Μαγνησία με αποτέλεσμα τα τελευταία χρόνια να εορτάζουμε τη συμπλήρωση ενός αιώνα βίου σημαντικών συνεταιρισμών. Έτσι, το 2016 συμπληρώθηκαν τα 100 χρόνια δυναμικής λειτουργίας και ανάπτυξης του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ζαγοράς. Το 2018 συμπληρώθηκαν τα 100 χρόνια βίου του Αγροτικού Οινοποιητικού Συνεταιρισμού Νέας Αγχιάλου, μιας συνεταιριστικής πρωτοβουλίας που δημιουργήθηκε από τους πρόσφυγες της Ανατολικής Ρωμυλίας που μετέφεραν την τέχνη της οινοπαραγωγής, εξελίχθηκε μέσα από δύσκολες καταστάσεις και μπολιάστηκε δημιουργικά από το σύγχρονο κοινωνικό  ψηφιδωτό της περιοχής. Σε μία επταετία, επίσης, συμπληρώνονται και τα 100 χρόνια βίου της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Βόλου, η οποία, με ναυαρχίδα τη συνεταιριστική γαλακτοβιομηχανία ΕΒΟΛ (1952), συνιστά, πλέον, μία από τις πιο δυναμικές, εύρωστες, και ταχέως αναπτυσσόμενες συνεταιριστικές οργανώσεις στην Ελλάδα. Το συνεταιριστικό οικοσύστημα της Μαγνησίας περιλαμβάνει και άλλες δραστήριες συνεταιριστικές οργανώσεις. Υπάρχουν, φυσικά, και οι περιπτώσεις που η πορεία των συνεταιριστικών πρωτοβουλιών δεν ήταν η προσδοκώμενη, με αποτέλεσμα και μόνο η ύπαρξη, κατά την παρούσα φάση, συνεταιρισμών να σηματοδοτεί την ύπαρξη προοπτικής.

Συνεπώς, οι επιτυχημένες περιπτώσεις του συνεταιριστικού οικοσυστήματος της Μαγνησίας έχουν την απάντηση στο πρόβλημα του μικρού μεγέθους της επιχειρηματικής και παραγωγικής δραστηριότητας της Ελλάδας. Αυτή είναι το σύγχρονο «συνεταιρίζεσθαι» που πορεύεται με γνώμονα τόσο την οικονομική αποτελεσματικότητα, όσο και την κοινωνική δικαιοσύνη. Συνεπώς, είναι κρίσιμο, παράλληλα με παρεμβάσεις για τη βελτίωση του επιχειρηματικού και παραγωγικού περιβάλλοντος, (α) να προβληθούν και να αξιοποιηθούν οι επιτυχημένες περιπτώσεις της περιοχής μας ως παραδείγματα, (β) να επιδιωχθούν συνθήκες ισχυρής κινητροδότησης της συνεργασίας και σύμπραξης των επιχειρηματικών και παραγωγικών δρώντων, και (γ) να ληφθεί θεσμική μέριμνα για τη συνεχή εναρμόνιση των συνεταιριστικών σχημάτων στις ανάγκες της εγχώριας οικονομικής δραστηριότητας σε ένα διεθνές περιβάλλον. Είναι παρεμβάσεις που θα διαμορφώσουν συνθήκες ενίσχυσης του πυρηνικού στοιχείου κάθε επιτυχημένης συνεργασίας, σύμπραξης και συλλογικής δράσης: της εμπιστοσύνης ως συστατικό της κοινωνίας μας, αλλά και ως προϋπόθεση για να προχωρήσουμε μπροστά με νέα δυναμική.