Κυριακή ΙΑ Ματθαίου – του Αρχιμ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΓΙΑΝΝΙΟΥ

του Αρχιμ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΓΙΑΝΝΙΟΥ

εφημερίου Ι.Ν.Κοιμήσεως της Θεοτόκου Ευξεινουπόλεως

Στο ερώτημα του Αποστόλου Πέτρου, σχετικά με τα όρια της
συγχωρητικότητας προς τους ανθρώπους που μας αδικούν, ο Κύριος
απάντησε με τη σημερινή παραβολή των μυρίων ταλάντων, προσφέροντας μια μοναδική διδαχή ζωής και σωτηρίας.

Η μεγάλη πνευματική διδαχή της σημερινής περικοπής είναι το
άπειρο και ανεξάντλητο έλεος και η φιλανθρωπία του Θεού, προς εκείνους που στέκονται ενώπιόν Του, με πνεύμα μετάνοιας και ταπείνωσης, ζητώντας ειλικρινά τη θεία συγχώρηση και ευσπλαχνία, έτοιμοι να προσφέρουν κι αυτοί τη συγχωρητικότητά τους στους συνανθρώπους τους. Η αγάπη και η φιλανθρωπία του Θεού είναι αδύνατο να νικηθούν από τις πτώσεις και τα αμαρτήματα των ανθρώπων, όσο πολλά ή βαριά κι αν είναι. Αρκεί η μετάνοια να είναι πραγματική και όχι προσχηματική και υποκριτική. Να συνιστά απόφαση για αλλαγή πορείας και ζωής και να διακρίνεται από επίγνωση του προσωπικού χρέους και ελλείμματος έναντι της θείας αγάπης.

Ενώ, όμως, οι άνθρωποι καταφεύγουμε διαρκώς στο έλεος και στη φιλανθρωπία του Θεού, ζητώντας συγχώρηση και απαλλαγή από τα ψυχικά μας βάρη, την ίδια στιγμή επιδεικνύουμε αντιστρόφως ανάλογη στάση προς τους αδελφούς μας εκείνους, που, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, μας έβλαψαν και μας αδίκησαν. Η συμπεριφορά μας αυτή συνιστά βαρύτατη πνευματική ασθένεια και υποδηλώνει την υφέρπουσα, εκείνη, φαρισαϊκή υποκρισία, που τόσο άτεγκτα στηλίτευσε ο Χριστός, σε πολλά σημεία της διδασκαλίας Του.

Φανερώνει, ακόμα, ότι η πνευματική μας ζωή κινείται στην επιφάνεια και αγνοεί τα ουσιώδη της πίστης, ένα από τα οποία είναι η φιλανθρωπία προς τους αδελφούς, κατά το πρότυπο της φιλανθρωπίας του Θεού. Το αίτημα της συγχωρητικότητας είναι τόσο σημαντικό στην πνευματική ζωή, ώστε ο Κύριος το συμπεριέλαβε στην περιεκτικότερη μορφή της προσευχής, την οποία υπέδειξε ο Ίδιος και που δεν είναι άλλη από το γνωστό μας «Πάτερ ημών». Εκεί σαφώς ζητούμε από τον Θεό: «άφες ημίν τα οφειλήματα ημών, ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών». Συγχώρα μας, όπως κι εμείς συγχωρούμε σ ́όσους μας φταίνε.
Το να είμαστε φιλάνθρωποι και συγχωρητικοί, δεν είναι μια ηθική
υποχρέωση, αλλά το αποτέλεσμα της αγάπης μας προς τον Θεό. Ο όρος
φιλανθρωπία δεν χρησιμοποιείται από την Εκκλησία ως έννοια
συναισθηματική, ηθικιστική ή συμπαθητική, αλλά για να δηλώσει την ουσία του Θεού, ο Οποίος είναι αγάπη και καλεί τους ανθρώπους σε διαρκή πορεία και ζωή αγάπης μέσα στον κόσμο. Αυτή τη φιλανθρωπία του Θεού πρέπει να τη μιμούμαστε διαρκώς στη ζωή μας και να τη φανερώνουμε στις σχέσεις μας με τους συνανθρώπους μας.

Ο Κύριος την έλλειψη ελέους και συγχωρητικότητας προς τον
συνάνθρωπο την ταυτίζει με την πονηρία. «Δοῦλε πονηρέ», λέει. Η πονηρία δηλαδή είναι η ψυχική κατάσταση, κατά την οποία ο άνθρωπος αδιαφορεί για τις όποιες ανάγκες του συνανθρώπου του, μικρές ή μεγάλες, και το μόνο που έχει προ οφθαλμών είναι το ατομικό του συμφέρον. Η πονηρία αποτελεί σύμπτωμα του εγωισμού, κι επειδή ελλείπει από αυτόν εντελώς το στοιχείο της αγάπης ισοδυναμεί με την ίδια τη δαιμονικότητα. Μη λησμονούμε ότι πονηρός κατεξοχήν ονομάζεται ο διάβολος.

Ο Χριστός μάς αποκαλύπτει τον πιο εύκολο και άμεσο δρόμο,
προκειμένου να τύχουμε του ελέους του Θεού και να έχουμε αληθινή σχέση μαζί Του. Κι αυτός δεν είναι άλλος από το να είμαστε εύσπλαγχνοι και ελεήμονες απέναντι στον συνάνθρωπό μας. Με άλλα λόγια, η σχέση μας με τον Θεό εξαρτάται από τη σχέση μας με τον συνάνθρωπό μας.
Καλούμαι, συνεπώς, να βρίσκομαι σε αναλογία ζωής με τον Θεό, για
να Τον έχω στη ζωή μου. Κι αυτό που θεμελιώνει την πραγματικότητα αυτή είναι η δημιουργία του ανθρώπου «κατ ̓ εἰκόνα καὶ καθ ̓ ὁμοίωσιν Θεοῦ».

Πλασμένος ο άνθρωπος από τον Θεό, για να ζει τον Θεό και να κατατείνει σ’ Αυτόν, χρειάζεται να συντονίζεται με ό,τι συνιστά τρόπο ζωής του Θεού. Κι αυτός ο τρόπος δεν είναι άλλος από την αγάπη.
Στην παραβολή του πονηρού δούλου, η αγάπη του Θεού,
ταυτοποιημένη στο πρόσωπο του Κυρίου της παραβολής, παίρνει
συγκεκριμένο περιεχόμενο: ο Θεός μάς αγαπά και μάς ελεεί,
παραβλέποντας τις αμαρτίες και τα σφάλματά μας και μη λαμβάνοντας
υπόψη Του τις όποιες οφειλές μας. Με την προϋπόθεση ότι και εμείς
θέλουμε την αγάπη Του αυτή, καθώς φανερώνεται από την παράκλησή μας για κάτι τέτοιο: «Πᾶσαν τὴν ὀφειλὴν ἐκείνην ἀφῆκά σοι, ἐπεὶ παρεκάλεσάς με».

Ο Χριστός μάς ελεεί, γιατί σηκώνει τις δικές μας αμαρτίες και μάς προσφέρει πλούσια την αγάπη Του. Το ζητούμενο και από εμάς έλεος προς τους συνανθρώπους μας, η αγάπη που εντέλλεται ο Θεός στη σχέση μας με τους άλλους, δεν τελειώνει μ ̓ ένα απλό συγγνώμη και μ ̓ ένα «συγχώρεσέ με». Το μέτρο μας για τους άλλους μάς το δίνει ο ίδιος ο Θεός. Αγαπάμε τον άλλον, τον ελεούμε, όταν κι εμείς είμαστε έτοιμοι να σηκώσουμε αντί για εκείνον το δικό του βάρος, να θυσιάσουμε κάτι από τον εαυτό μας για τη σωτηρία του. Και τονίζουμε αυτό το όριο της αγάπης και του ελέους, γιατί ο ίδιος ο Κύριος θέτει το δικό Του μέτρο ως μέτρο στάσης μας προς τους άλλους: «ὡς καὶ ἐγώ σε ἠλέησα». Το μέτρο μας για τους άλλους μάς το δίνει ο ίδιος ο Θεός. Συγκλονιστικά δύσκολο, θα έλεγε κανείς, ακατόρθωτο. Γίνεται, όμως, κατορθωτό και εύκολο, μόνο με τη χάρη του Θεού. Μόνον ένας «ελεημένος Κυρίου», άρα ευρισκόμενος μέσα στη χάρη του Θεού, μπορεί αντιστοίχως και να ελεήσει, κατά τα μέτρα του Θεού, τον συνάνθρωπό του.