Φιλικοί και γεγονότα στην Αγχίαλο της Ανατολ. Ρωμυλίας

Η Αγχίαλος της Ανατολικής Ρωμυλίας, λόγω της ιδιαίτερης θέσης της, είχε σημαντικό ρόλο στον αγώνα της εθνεγερσίας του 1821. Αναδημοσιεύουμε την ανάρτηση του Φιλοπρόοδου Συλλόγου Ν. Αγχιάλου σχετικά με Φιλικούς και γεγονότα στην περιοχή της παλιάς Αγχιάλου.

Οι πόλεις της Ανατολικής Ρωμυλίας  βρισκόταν πολύ κοντά στην Κωνσταντινούπολη και η παρουσία του Οθωμανικού στρατού ήταν ιδιαίτερα ισχυρή, οπότε κάθε εξέγερση θα καταπνιγόταν από τους Τούρκους. Έτσι η επανάσταση στις πόλεις και τα χωριά της Θράκης, είχε τον χαρακτήρα τοπικών εξεγέρσεων.

Μεγάλη η προσφορά των Θρακών και στην οικονομική-πνευματική ζωή των υπόδουλων αδερφών τους, Ελλήνων. Δείχνοντας ενδιαφέρον για την παιδεία, τη μόρφωση και πιστεύοντας στη σημασία της εκπαίδευσης ως παράγοντα εθνικής αφύπνισης, προετοίμαζαν  τον ντόπιο Ελληνισμό για μελλοντική εξέγερση.

Παράλληλα στην Οδησσό είχε ιδρυθεί το 1814 η Φιλική Εταιρία που συμπεριέλαβε στους κόλπους της όλα τα προοδευτικά πνεύματα της εποχής και ο ρόλος της στον εθνικό αγώνα υπήρξε ιδιαίτερα σημαντικός. Μεταξύ των μελών της, αριθμούσε από το 1819 και Αγχιαλίτες, πολλούς από τους οποίους μύησε προερχόμενος από τη Ρωσία, ο Βενιαμίν ο Λέσβιος καθώς και πολλοί άλλοι Θρακιώτες μυημένοι στην Οδησσό από τον Μεσημβρινό Σταμάτη Κουμπάρη.

Ο Φιλήμων αναφέρει στο δοκίμιό του τους ακόλουθους Φιλικούς Αγχιαλίτες:

Δημήτριος Κώνστας, έμπορος με εισφορά 250 γρόσια.

Ζαφείριος Νέστορος, 200 γρόσια

Κων/νος Νέστορος, δάσκαλος εις Τομόροβο, 500 γρόσια.

Αντώνης και Παναγιώτης Παλαιολόγος, έμποροι, 300 ρούβλια.

Γεώργιος Σγουρός, έμπορος, 150 γρόσια.

Αδάμ Πάγκαλος, έμπορος, 500 φλουριά μέσω στου Γρηγ. Δικαίου (Παπαφλέσα),υποσχεθείς ακόμα 1.00 ρούβλια και 25 γρόσια υπέρ της σχολής της Αγχιάλου.

Όταν ο Υψηλάντης μπαίνοντας στο Ιάσιο κάλεσε με προκήρυξή του τους Έλληνες και τις άλλες εθνότητες να πάρουν τα όπλα, ένας μεγάλος αριθμός Βορειοθρακιωτών, μεταξύ των οποίων και Αγχιαλίτες, εισήλθαν στις τάξεις του.

Με την έκρηξη της Επανάστασης στην πόλη μπήκε στρατός γενίτσαρων που συνέλαβε και βασάνισε πολλούς κατοίκους μεταξύ των οποίων και τον Μητροπολίτη Αγχιάλου Ευγένειο Καραβία, τον οποίο απαγχόνισαν με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Γρηγόριο Ε΄ στις 10 Απριλίου 1821. Στην Αγχίαλο επίσης στήθηκε αγχόνη όπου βρήκαν το θάνατο πολλοί πρόκριτοι  από τη Σωζόπολη και άλλες περιοχές. Πολλοί Αγχιαλίτες, φοβούμενοι τις αντεκδικήσεις των Τούρκων, κατέβηκαν στην Ελλάδα και ενώθηκαν με τους επαναστάτες.

Το όραμα της εθνικής ολοκλήρωσης στις εστίες της Ανατολικής Ρωμυλίας υπήρξε ριζωμένο και πάντα σε ετοιμότητα από αρχαιοτάτων χρόνων.

Ο ρόλος τους στην Επανάσταση του 1821, αλλά και κάθε φορά που η μάνα πατρίδα κινδύνευε, υπήρξε αδιαμφισβήτητα ουσιαστικός, συνεχής και πολύμορφος. “Αν οι έμποροι της Δύσης και του Βορρά κυοφόρησαν την Επανάσταση του “21, οι Έλληνες της Θράκης τη θήλασαν, την έθρεψαν και τη στερέωσαν”. Ι.Φιλήμων