Στο κέντρο λήψης των αποφάσεων της Πολιτικής Προστασίας η Αλμυριώτισα Έλενα Ράπτη – Συνέντευξη

Στην dream team της Πολιτικής Προστασίας ανήκει η Αλμυριώτισα Έλενα Ράπτη, η οποία μας παραχώρησε ευχαρίστως συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης, για την ένταξή της στην ομάδα, αλλά και για ό,τι συμβαίνει πίσω από τις κάμερες εν μέσω πανδημίας.

Έλενα πες μας δυο λόγια για την πρόσφατη μεταγραφή σου στη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας. Πότε έγινε, πως προέκυψε, από ποια θέση προσφέρεις σήμερα;

Εντάχθηκα στο δυναμικό της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας στα μέσα Οκτώβρη 2019 προκειμένου να μετέχω, με την ιδιότητά μου, ως νομικού, σε κλειστή νομοπαρασκευαστική ομάδα υπό τον τότε Γενικό Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας και νυν Υφυπουργό Προστασίας του Πολίτη, κ. Ν. Χαρδαλιά, στην κατάστρωση του νόμου 4662/2020  «Εθνικός Μηχανισμός Διαχείρισης Κρίσεων και Αντιμετώπισης Κινδύνων, αναδιάρθρωση της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, αναβάθμιση συστήματος εθελοντισμού πολιτικής προστασίας, αναδιοργάνωση του Πυροσβεστικού και άλλες διατάξεις (Α’ 27).

Παρότι στην αρχή, η απόφαση για την εργασιακή αυτή αποίκησή μου στην Αθήνα φάνταζε δύσκολη τεχνικά, καθώς η οικογενειακή βάση μου ήταν και παραμένει ο Αλμυρός μας, αποτέλεσε για μένα μονόδρομος η λήψη της, ως μια πραγματική πρόκληση και ένα κάλεσμα καθήκοντος, απ’ το οποίο δεν θα μπορούσα να λείπω. Και πράγματι, η επιλογή μου αυτή, παρόλες τις θυσίες, δικαιώνεται απόλυτα και αποτελεί μέχρι και σήμερα ένα συνεχιζόμενο και συναρπαστικό ταξίδι, μοναδικής υπεραξίας και προσφοράς.

 Σήμερα προσφέρω με όλες μου τις δυνάμεις από τη θέση της νομικής συμβούλου του κ. Υφυπουργού, υποστηρίζοντας διοικητικά αλλά και επιτελικά, το έργο της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας.

 Εργάστηκες λοιπόν αρχικά πάνω στο νέο πλαίσιο πολιτικής προστασίας, και στην καθετοποίηση, αν δεν κάνω λάθος, των διαδικασιών. Μίλησε μας λίγο γι’ αυτό.

Η πρόσφατη καταστροφή στο Μάτι ανέδειξε τις σοβαρές ελλείψεις, τις σημαντικές λειτουργικές αδυναμίες και τις διαρθρωτικές αγκυλώσεις, κυρίως σε επίπεδο συντονισμού, των κατά περίπτωση εμπλεκόμενων φορέων, επιβάλλοντας, μετ’ επιτάσεως, την αναβάθμιση του συστήματος διαχείρισης, τόσο διοικητικά όσο και επιχειρησιακά, προκειμένου, η ανταπόκριση σε κάθε είδος, φυσικών ή τεχνολογικών καταστροφών, απειλών και λοιπών καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, να είναι εφεξής έγκαιρη και αποτελεσματική. Σας θυμίζω, ότι ήταν ο ίδιος ο Πρωθυπουργός που με την ανάληψη της διακυβέρνησης της χώρας, έθεσε ως προτεραιότητα της κυβερνητικής ατζέντας, την αναβάθμιση της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας και του Πυροσβεστικού Σώματος, για την εκπλήρωση του ως άνω σκοπού, μέσω της δημιουργίας μιας νέας, καθετοποιημένης δομής διαχείρισης κινδύνων και κρίσεων.

Έτσι, με το νέο νόμο των 190 άρθρων και τη συνυπογραφή 14 συναρμοδίων Υπουργών, θεσπίστηκε ο Εθνικός Μηχανισμός Διαχείρισης Κρίσεων και Αντιμετώπισης Κινδύνων, δημιουργήθηκαν δομές και όργανα συντονισμού σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο με πλήρως αποσαφηνισμένες αρμοδιότητες και καθήκοντα για όλα τα επίπεδα διοίκησης (κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο) και για όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, και, κυρίως, προβλέπονται fast-track διαδικασίες και στον τομέα της πρόληψης. Για να δώσω ένα ενδεικτικό παράδειγμα, μέχρι σήμερα για να προχωρήσει ένας δήμος σε έργα αποκατάστασης, έπρεπε να προηγηθεί η καταστροφή, να κηρυχθεί σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και να ακολουθηθούν οι συχνά χρονοβόρες, τακτικές διαδικασίες αποκατάστασης. Πλέον, τα προβλήματα αδειοδοτήσεων, χρηματοδοτήσεων και μελετών ξεπερνιούνται, και δίνεται η δυνατότητα, και σε επίπεδο επαπειλούμενης ακόμη καταστροφής, να προχωρήσει ο δήμος, άμεσα, σε έργα αποκατάστασης, μικρής κλίμακας. Εξασφαλίζεται, με άλλα λόγια πλέον, η σύντμηση χρονοβόρων διαδικασιών λήψης κρίσιμων αποφάσεων και ανάληψης δράσεων σε στρατηγικό, επιχειρησιακό και τακτικό επίπεδο και η παράκαμψη της γραφειοκρατίας.

Εξίσου σημαντική, η πρόβλεψη σύστασης Επιτροπής Εκτίμησης Κινδύνου, με εκπροσώπους των φορέων και των συναρμόδιων υπηρεσιών για την αξιολόγηση και κατάταξη έργων διάνοιξης αντιπυρικών ζωνών, συντήρησης δασικών δρόμων, αντιπλημμυρικών μικρής κλίμακας και καθαρισμών, ως κατεπειγόντων ή αμέσως υλοποιήσιμων, και την κατά παρέκκλιση αδειοδότησή τους εντός 90 ημερών από τη ΓΓΠΠ. Επίσης, ανοίγει ο δρόμος για την πρόσληψη χειριστών μηχανημάτων με την ίδια διαδικασία που ακολουθείται στους δήμους για τους δασοπυροσβέστες και στις περιφέρειες.

Όλα τα ανωτέρω, μαζί με τις υπόλοιπες προβλέψεις του νέου νόμου, αποτελούν, κατά τη γνώμη μου, πραγματική θεσμική και διαλειτουργική τομή για τη χώρα, παρέχοντας τα αναγκαία διαχειριστικά εργαλεία  που εξέλιπαν από τη φαρέτρα των συναρμόδιων φορέων, ενισχύοντας το αίσθημα ασφάλειας όλων των πολιτών και απαντώντας ουσιαστικά στο μείζον ερώτημα «του ποιος δίνει την εντολή και πότε».

Και λίγο πριν ολοκληρωθούν οι διεργασίες για το νέο πλαίσιο, μας πρόλαβε η πανδημία. Δώσε μας μια ιδέα τι γίνεται πίσω από την κουρτίνα, πίσω από τις κάμερες. Μπορεί να είναι οποιοσδήποτε μηχανισμός έτοιμος να αντιμετωπίσει κάτι τέτοιο;

Φαίνεται, όπως διατείνονται πολλοί, να επιβεβαιώνονται οι εκτιμήσεις ότι έχουμε εισέλθει πια σε μια εποχή διαδοχικών κρίσεων, σε ένα παγκόσμιο πλαίσιο διαρκούς αστάθειας και ανατροπών, όπου οι επαναλαμβανόμενες κρίσεις αποτελούν πια  μια νέα κανονικότητα.

Η εμφάνιση του κορωνοϊού (covid 19), η εξάπλωσή του και η εξέλιξη της ασθένειας σε πανδημία έφερε την παγκόσμια κοινότητα αντιμέτωπη με μια μεγάλη και πρωτόγνωρη κατάσταση, με μια μεγάλη υπερεθνική κρίση, υγειονομικών και οικονομικών συνεπειών. Η Ελλάδα, παρά ταύτα και με τα έως σήμερα δεδομένα, έχει κατορθώσει να συγκαταλέγεται στις χώρες με τις καλύτερες επιδόσεις στην ανάσχεση του ιού. Και αυτό μόνο τυχαίο δεν είναι. Στηρίζεται πρωτογενώς στη λήψη των κατάλληλων μέτρων κοινωνικής απομόνωσης και προφύλαξης, αλλά και στην ατσαλένια θέληση και αξιοσημείωτη πειθαρχία και ωριμότητα όλων των Ελλήνων στη συμμόρφωση για τη διαφύλαξη της δημόσιας υγείας.   

Με λίγα λόγια, και παρότι δεν είναι ώρα για εφησυχασμούς, τα χειρότερα στην πατρίδα μας έχουν μέχρι στιγμής αποφευχθεί, διότι καταφέραμε να πάρουμε εγκαίρως τα κατάλληλα μέτρα. Οι όποιες αδυναμίες του συστήματος υγείας καλύφθηκαν αποτελεσματικά χάρη στην κινητοποίηση του ιδιωτικού τομέα και τις δωρεές ιδιωτών, ο κύριος επιχειρησιακός φορέας διαχείρισης (Γεν. Γραμ. Πολ. Προστ.) λειτούργησε με εξαιρετικά άμεσα και καίρια αντανακλαστικά, ενώ η ψηφιοποίηση του κράτους συνέδραμε σε αντίστοιχα μεγάλο βαθμό στην κρίσιμη και αναγκαία διυπηρεσιακή διασύνδεση. Στα συν της τρέχουσας διαχείρισης και η κυβερνητική απόφαση για ανάθεση της ενημέρωσης γύρω απ’ την πανδημία, σε σχήμα ειδικών τεχνοκρατών και όχι αμιγώς πολιτικό.

Πίσω από τις κάμερες: δουλειά, δουλειά, πολύ δουλειά.

Πρέπει να πούμε ότι πρόκειται για μια dream–team οποία εργάζεται ατελείωτες ώρες, με σεβασμό και συνεργασία με τους επιστήμονες και την ιατρική κοινότητα. Μια συνεργασία και προτεραιότητα που άλλες κυβερνήσεις εγκληματικά αγνόησαν ή δεν έλαβαν τόσο σοβαρά και τόσο άμεσα. Θα ήθελα το σχόλιό σου.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, η κάθε χώρα λειτούργησε μια διαφορετικούς οδικούς άξονες προκειμένου να διαχειριστεί και οδηγηθεί στην έξοδο του σκοτεινού τούνελ της υγειονομικής κρίσης της πανδημίας. Τα έως τώρα καλά αποτελέσματα κάποιων χωρών φαίνεται να επιβεβαιώνουν την άποψη του ότι η έγκαιρη λήψη των κατάλληλων μέτρων (κοινωνική αποστασιοποίηση-συνοριακοί έλεγχοι-συνεχής ενημέρωση κοινού) αποβαίνει, κατά κανόνα, θετικά, λαμβάνοντας ωστόσο πάντα υπόψη και κάποιους παράγοντες οι οποίοι δεν άπτονται των μέτρων, αποτελούν, εντούτοις, συνισταμένη τους: οι μακροοικονομικοί δείκτες της κάθε χώρας, τα δημογραφικά τους στοιχεία (π.χ. στοιχεία γήρανσης πληθυσμού), η ανθρωπογεωγραφία, τη ήθη και έθιμα, το κλίμα, η κατάσταση των εθνικών συστημάτων υγείας.

Εμείς λειτουργήσαμε και λειτουργούμε, εθνικά, με γνώμονα την πρόληψη και την προάσπιση της υγείας του συνόλου των πολιτών. Καμία ζωή δεν υποεκτιμάται, το στοίχημα ήταν και παραμένει, να είμαστε όλοι, οι ίδιοι, στο τελικό μέτρημα, μαζί. Και σε αυτή την προσπάθεια, είναι εξαιρετικά ευοίωνο που ανταποκρίθηκε η συντριπτική πλειοψηφία όλων των συμπολιτών μας.

Ποιος ο ρόλος των πολιτών και ποιος των πολιτικών και των δημοσίων υπαλλήλων; Είναι η ώρα να υπερβάλλουμε εαυτόν όλοι;

             Περισσότερο τώρα, από ποτέ. Οι Έλληνες, έχουμε διαχρονικά αποδείξει ότι βάζουμε πλάτη και μπορούμε να ανταπεξέλθουμε σε κάθε δυσκολία. Ετούτες τις στιγμές, καθένας από μας, ανεξαρτήτως επαγγελματικής ιδιότητας, ταυτότητας, φύλου ή άλλης διάκρισης, συναισθάνεται και πράττει ό, τι καλύτερο μπορεί συνδράμοντας στην εθνική προσπάθεια για την αντιμετώπιση της  υγειονομικής κρίσης. Όλοι μαζί πορευόμαστε και πρέπει να συνεχίσουμε να πορευόμαστε, ενωμένοι σαν μια γροθιά.

Αυτές οι εμπειρίες πως διαμορφώνουν την Έλενα Ράπτη της επόμενης μέρας; Μας αλλάζει, μας άλλαξε η πανδημία και η συλλογική ευθύνη που έπρεπε να εφαρμόσουμε;

             Αναμφίβολα, κάθε μικρή ή μεγάλη κρίση μας επανακαθορίζει. Μας καλεί να αναλάβουμε βάρη πέρα απ’ αυτά που έχουμε συνηθίσει να φέρουμε, πέρα απ’ αυτά που μας αναλογούν. Μας ωριμάζει, μας βελτιώνει, μας μεταμορφώνει και, παρότι φοβίζει, μας καλεί να αλλάξουμε. Να αλλάξουμε τρόπους, συνήθειες, οπτική και στάση. Και παρότι, γονιδιακά μάλλον, οι περισσότεροι από μας στεκόμαστε με δυσθυμία και επιφυλακτικότητα απέναντι στις αλλαγές, ακράδαντα πιστεύω, ότι η αλλαγή είναι η μόνη εξελικτική διαδικασία που συμβαίνει για συντελεστεί, νομοτελειακά, η πρόοδος.

             Θεωρώ τον εαυτό μου εξαιρετικά τυχερή που αποτελώ ένα πολύ μικρό κομμάτι ενός πολύ σπουδαίου παζλ. Ενός παζλ που συντίθεται ως μια συντεταγμένη απάντηση σε μία ασύμμετρη, πρωτόγνωρης, έντασης και κλίμακας, απειλής απέναντι στην ανθρώπινη ύπαρξη.  Ως εκ τούτου, και παρόλο τον κόπο και τις θυσίες που απαιτούνται, μετέχω με όλες μου τις δυνάμεις και κάθε μέσο, ως αυτονόητη έκφραση εκτέλεσης του καθήκοντος που μου έχει ανατεθεί και νιώθω, αυτονόητα, να υπηρετώ.

Πως είναι να δουλεύεις με τον νυν Υφυπουργό Πολιτικής Προστασίας κ. Ν. Χαρδαλιά; Τι άνθρωπος είναι;

Φοβάμαι πωςόσο καλά και αν επιχειρήσω να λεκτικοποιήσω κάποιες από τις πτυχές τιςσυνεργασίας μας που αφορούν στον ίδιο, δεν θα τα καταφέρω, γιατί το εύρος και η πολυσυνθετικότητα του χαρακτήρα και της επιχειρησιακής του δράσης, δεν εξαντλούνται μέσα σε λίγες γραμμές.

             Ενδεικτικά, θα αναφέρω, ότι αγαπά εξαιρετικά την πατρίδα και το έργο που έχει αναλάβει, ενώ, ο συνδυασμός της ικανότητας, της ευστροφίας και της εργατικότητάς του, καθιστούν το να τον ακολουθήσει κανείς, ισοδύναμο με το να τρέχεις σε μαραθώνιο με αποδόσεις sprinter!        

Και λίγα λόγια για εσένα. Μητέρα, σύζυγος, γυναίκα καριέρας σε θέση ευθύνης. Πως καταφέρνεις να συνδυάζεις την οικογενειακή ζωή με μια τόσο απαιτητική επαγγελματική ενασχόληση;

             Στις μέρες μας η σύγχρονη γυναίκα, παρότι συχνά θύμα διακρίσεων, έμφυλης βίας ή άλλων κοινωνικών στερεοτύπων, πατά γερά στα πόδια της, διεκδικεί και δεν αφήνει τίποτα στην τύχη. Όλα, και αυτό θέλω να το τονίσω, είναι εφικτά, αρκεί να υπάρχει η πίστη στο τρίπτυχο σκληρή δουλειά-υπομονή-επιμονή. Πάνω απ’ όλα, πρέπει να επιδιώκουμε να κάνουμε αυτό που μας ευχαριστεί και αγαπάμε. Στην περίπτωση μου, δε, κανένα μου βήμα δεν θα ήταν τόσο στέρεο εάν δεν είχα την ουσιαστική και διαχρονική υποστήριξη του συζύγου και της οικογένειας μου.

Ευχαριστώ πολύ.