Γλώσσα και Πανελλαδικές εξετάσεις – Έκδοση 3-6-2017

γράφει η Βασιλική Γκάτση – Φιλόλογος

«Θα φυτέψω αμπέλια λέξεις» γράφει στον «Μικρό ναυτίλο» ο Ελύτης καταδεικνύοντας την πρόθεση του να εκφραστεί με όσο το δυνατόν περισσότερες και μεστές λέξεις, δηλωτικές, συνυποδηλωτικές, λέξεις μιας γλώσσας με πλούσια παράδοση και εύρος. Πως αλλιώς, αφού η σύνθεση των λέξεων, η πλοκή των νοημάτων φανερώνουν τη μοναδική ικανότητα της γλώσσας μας να πλαισιώνει του όρους και τους χώρους της επικοινωνίας, την τεράστια δύναμη της να προσδιορίζει τις ανθρώπινες σχέσεις.

Εμφορούμενη από την ίδια γλωσσική μαγεία προσπαθώ να μεταδώσω στους μαθητές μου τις σχέσεις των εννοιών, τη λεκτική και συνθετική διαδρομή που καθιστά εμφανή τα σύγχρονα ζητήματα που απασχολούν την κοινωνία και τον άνθρωπο. Άλλωστε την προβληματική της σύγχρονης εποχής καλούνται οι μαθητές της Γ΄ Λυκείου να προσεγγίσουν με διάφορες μορφές λόγου, διαγωνιζόμενοι για την εισαγωγή τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Πολλοί, βέβαια, διατείνονται ότι η παραγωγή λόγου – το κείμενο που αποκαλούμε έκθεση ιδεών-δεν διδάσκεται. Εάν όμως θεωρήσουμε αδύνατη τη διδαχή, τότε απονοηματοδοτούμε εντελώς την παιδευτική διαδικασία. Προσωπικά εκτιμώ ότι όλοι, εάν θέλουν να μαθητεύσουν, μπορούν να αγωνιστούν και με τα κατάλληλα εφόδια να επιτύχουν μια σαφή και περιεκτική έκφραση των σκέψεων τους.

Τα πάντα κρίνονται από την προσπάθεια τόσο του ίδιου του εκπαιδευτικού όσο και από την οξυδέρκεια και την εργατικότητα των μαθητών. Και το σχολείο ως πηγή γνώσης και δευτερογενής φορέας κοινωνικοποίησης αναλαμβάνει να θωρακίσει το άτομο και να καλλιεργήσει τον χαρακτήρα του.

Προφανώς και δεν υπάρχουν μαγικές συνταγές.

Άλλωστε η διένεξη σχετικά με τους στόχους και τον προσανατολισμό της εκπαίδευσης κρατεί ήδη από τα χρόνια του Αριστοτέλη. Ο φιλόσοφος υποστήριζε ότι η εκπαίδευση πρέπει να ισορροπεί ανάμεσα στην άσκηση και την καλλιέργεια του νου και στη διάπλαση του χαρακτήρα. Στη σύγχρονη εποχή η άποψη του εξακολουθεί να προβληματίζει. Ωστόσο η πλάστιγγα φαίνεται να γέρνει, υπέρ της άσκησης του νου, καθώς το σχολείο είναι διαμετακομιστικός σταθμός για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Έρμαιο πολιτικών τακτικισμών  το σχολείο αδυνατεί να γίνει ελκυστικό, να αποτελεί πηγή χαράς και ουσιαστικής εκτόνωσης δεξιοτήτων. Ειδικά σήμερα που οι δυνατότητες αυτομόρφωσης είναι τεράστιες (χρήση διαδικτύου, ταξίδια, ένταξη σε συλλόγους, εφημερίδες, μέσα ενημέρωσης, θέατρο, κινηματογράφος) το σχολείο αμφισβητείται ως θεσμός και περιορίζεται στον καθαρά τεχνοκρατικό του ρόλο που είναι η προετοιμασία για τις πανελλαδικές εξετάσεις.

Και… δεν φταίει το φροντιστήριο γι’ αυτό, όπως διατείνεται ο νυν υπουργός παιδείας, όπως και πολλοί άλλοι πριν από αυτόν.

Αντίθετα, αντί να μεμψιμοιρούμε για την κατάντια της παιδείας μας, τη γλωσσική πενία καταδικάζοντας την τεχνολογία και το χειρότερο τους μαθητές, χρειάζεται να δείξουμε στα παιδιά τον δρόμο και τον τρόπο. Χρειάζεται να αρθεί η εκπαίδευση στο ύψος των περιστάσεων, χρειάζεται μακρόπνοος πολιτικός σχεδιασμός και κυρίως βούληση. Με «μπαλώματα» και συνεχείς αλλαγές του εξεταστικού συστήματος το σχολείο δεν μπορεί να εμπνεύσει. Απαιτούνται ριζικές μεταρρυθμίσεις εκ βάθρων, ώστε το σχολείο να κερδίσει το στοίχημα της τεχνολογίας, της πολυπολιτισμικότητας, της γνωστικής επάρκειας. Ιδιαίτερη βαρύτητα όμως πρέπει να δοθεί σε εκείνους που θα διεκπεραιώσουν όλα τα παραπάνω, στους εκπαιδευτικούς. Με υπαμειβόμενους και πλημμελώς μετεκπαιδευόμενους εκπαιδευτικούς δεν μπορεί να υπάρξει διάθεση και προοπτική για κάτι καλύτερο. Δεν είναι δυνατόν η εκπαιδευτική πολιτική να στηρίζεται στην πρωτοβουλία και το φιλότιμο ορισμένων εμπνευσμένων δασκάλων. Συνεπώς, επιβάλλεται καινοτόμος δράση και χάραξη σαφούς πολιτικής, ώστε παράλληλα με τη γνωστική θωράκιση ο μαθητής, τα παιδιά μας, να σμιλεύσουν την προσωπικότητα τους κατάλληλα, να μπορούν να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης και τον ανταγωνισμό με τα παιδιά των ευρωπαίων εταίρων μας και όχι να αναλωνόμαστε σε πολιτική «καφενείου» και ανέξοδες λαϊκιστικές υποσχέσεις και ερωτήματα «για το αν πρέπει ή δεν πρέπει τελικά να καταργηθούν οι πανελλαδικές εξετάσεις».

Καλή επιτυχία παιδιά!

Γκάτση Βάσω

Φιλόλογος