«Η μουσική αγκαλιάζει τους πάντες»: Συνέντευξη με τη μαέστρο και καθηγήτρια μουσικής Μαριάννα Σαμαρτζή

Πιανίστας, καθηγήτρια θεωρητικών και τραγουδιού, μαέστρος μικτών και παιδικών χορωδιών, σύζυγος και μητέρα δύο κοριτσιών. Οι επιθετικοί χαρακτηρισμοί για την Μαριάννα Σαμαρτζή είναι πολλοί και διαφορετικοί καθώς πρόκειται για μια πολυσχιδή προσωπικότητα, ιδιαίτερα αγαπητή σε όλους στην τοπική κοινωνία, ταμένη με αφοσίωση και σημαντική προσφορά στη μουσική παιδεία του Αλμυρού. Διδάσκει μουσική στο Δημοτικό Ωδείο Αλμυρού και τη Μικτή Χορωδία εδώ και 27 χρόνια! Αφορμή για τη συνέντευξή μας αποτέλεσαν οι δράσεις της μικτής χορωδίας του Δήμου Αλμυρού που ξαναβρήκε το βηματισμό της ύστερα από την περίοδο της πανδημίας και η μεγάλη εκδήλωση που θα γίνει στην πόλη σε λίγες ημέρες.

Μαριάννα, ας ξεκινήσουμε με μια προσωπική ερώτηση. Σε ποια ηλικία ξεκίνησες την ενασχόληση με τη μουσική, ποια ήταν τα ερεθίσματά σου;

-Πάντα θυμάμαι στην οικογένειά μου να ακούγεται μουσική από παντού. Tο ραδιόφωνο δεν έλειπε ποτέ από το σπίτι μας. Σε ηλικία 8 ετών με παρότρυνση της μητέρας μου ξεκίνησα πιάνο και αρμόνιο στο Ελληνικό Ωδείο στον Βόλο. Όταν μέσα στον πρώτο χρόνο, όλα αυτά που έκανα ήταν περισσότερα απ’ αυτά που έπρεπε, εκεί κατάλαβα ότι η μουσική ήταν κάτι παραπάνω από ένα απλό χόμπι. Καταλυτικός παράγοντας για την απόφαση αυτή υπήρξαν οι δάσκαλοί μου τους οποίους και θα ευχαριστώ μια ολόκληρη ζωή γιατί μου έδειξαν τον σωστό δρόμο που πρέπει να ακολουθεί ένας πραγματικός καλλιτέχνης και μουσικός.

Άφησες στην άκρη την σόλο καριέρα κι ασχολήθηκες με τη διδασκαλία…

-Πράγματι, αποφάσισα να ασχοληθώ με τη διδασκαλία, η οποία για να είναι επιτυχής, προηγήθηκε οργανωμένη προσωπική επιμόρφωση που περιλάμβανε πολλά σεμινάρια, συμμετοχή σε συναυλίες, παρακoλούθηση σεμιναριακών κύκλων στο εξωτερικό κι οπουδήποτε αλλού υπήρχε η δυνατότητα. Πήρα τα εφόδια προκειμένου αυτή τη γνώση να μπορέσω να την μεταλαμπαδεύσω στους μαθητές μου. Νιώθv ευλογημένη και τυχερή που φέτος κλείνω 29 χρόνια διδασκαλίας -από τα οποία τα 27 είναι στον Αλμυρό- και είχα τη δυνατόtητα να δω μαθητές μου να αποφοιτούν από την τάξη μου με πτυχία-διπλώματα πιάνου, πτυχία θεωρητικών αλλά και τραγουδιού. Και είναι ένας κύκλος που συνεχίζεται.

Από το 2005 είσαι μαέστρος στην χορωδία του Δήμου Αλμυρού και πέρασαν από τότε 18 χρόνια…

-Η Χορωδία του Δήμου Αλμυρού επανασυστάθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1980 και εγώ ανέλαβα το 1996 ως πιανίστας. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, αυτός ο ιστορικός θεσμός για την πόλη έφθασε σε μια φθίνουσα κατάσταση η οποία λίγα χρόνια μετά οδήγησε στην μερική διάλυση. Τότε το 2005 μέλη της χορωδίας πήραν την πρωτοβουλία να έρθουν σε επαφή με την τότε Δημοτική Αρχή και να ζητήσουν την επανεκκίνησή της. Έτσι κι έγινε, εκείνη τη χρονιά η χορωδία άρχισε σιγά σιγά να αναγεννάται με μόλις 12 χορωδούς κι ενώ παλιότερα ο αριθμός ήταν 50 άτομα. Αναλαμβάνω μαέστρος, θέση στην οποία συνεχίζω ύστερα από 18 χρόνια. Πιο πριν ήμουν μαέστρος της παιδικής-νεανικής χορωδίας όταν πρωτοήρθα στον Αλμυρό το 1995-96.

Η Χορωδία που καθοδηγείς κατέχει σημαντική θέση στα πολιτιστικά θέματα της πόλης. Πόσο δύσκολη είναι η λειτουργία και η οργάνωση των διαφόρων δράσεων/εκδηλώσεων;

-Είναι χαρά και μεγάλη τιμή για εμένα το γεγονός ότι εκτός από μαέστρος της παιδικής νεανικής χορωδίας του Δημοτικού Ωδείου Αλμυρού και της τετράφωνης μικτής του Δήμου, υπήρξα μαέστρος πολλών χορωδιακών συνόλων. Το καθένα από αυτά αποτελεί ξεχωριστό κομμάτι πολιτισμού για την κοινωνία που δραστηριοποiείται είτε αναφερόμαστε για τον Αλμυρό, είτε για την Ευξεινούπολη, τον Πτελεό ή την Νέα Αγχίαλο. Μεγάλο στοίχημα που έχει κερδηθεί μέσα από όλα αυτά τα χρόνια ανελλιπούς δουλειάς είναι ότι αυτή η ομάδα κατάφερε να αναγεννηθεί και να φθάσει σε ένα σημείο να αποτελείται από ανθρώπους οι οποίοι δεν έχουν βασικές γνώσεις μουσικής, αλλά σε ερασιτεχνικό επίπεδο κατόρθωσαν να ανταποκριθούν στις ανάγκες ενός τετράφωνου μικτού συνόλου (δύο αντρικών και δύο γυναικείων φωνών) και με την εμπειρία τους πια, μπορούν να αποδίδουν απαιτητικά και δύσκολα έργα του ελληνικού και του ξένου ρεπερτορίου.

Κι αναφερόμαστε σε έναν «ζωντανό οργανισμό» που μεταβάλλεται συνεχώς στο πέρασμα του χρόνου, έτσι δεν είναι;

-Κάθε μουσικό σύνολο επειδή ακριβώς έχει να κάνει με τον ανθρώπινο παράγοντα, διαρκώς εναλλάσσεται με έμψυχο υλικό που είτε αποχωρεί είτε εντάσσεται είτε στη χειρότερη περίπτωση φεύγει από τη ζωή. Παρά τις δυσκολίες αυτές και με χειρότερη περίοδο των τελευταίων δύο ετών λόγω καθολικής παύσης της φωνής μας, το αισιόδοξο μήνυμα είναι πως καταφέραμε να είμαστε ακόμη ζωντανοί, όπως λέει και το τραγούδι. Συνεχίσαμε όλη τη φετινή χρονιά ακάθεκτοι τις πρόβες μας, τις συναυλίες και τα ταξίδια μας. Ενδεικτικά αναφέρω πως τον Ιούλιο συμμετείχαμε σε διεθνές φεστιβάλ στο Καρπενήσι, στον Αμάρυνθο Ευβοίας και τον χειμώνα προγραμματίζουμε συμμετοχή σε εκδήλωση στο Ναύπλιο. Η δυσκολία της χορωδίας δεν είναι μόνο ότι το υλικό ανανεώνεται αλλά η δουλειά που έχει να κάνει ο μαέστρος από την αρχή ώστε να εναρμονιστούν τα καινούργια μέλη με τα ήδη υπάρχοντα, να “δέσει” εκ νέου η ομάδα και να υπάρχει ισορροπία στις φωνές.

Οι χώροι που κάνετε πρόβες και δίνετε τις παραστάσεις σας, είναι οι κατάλληλοι;

-Θα έλεγα πως οι χώροι είναι καλοί, απλώς η χορωδία θα έπρεπε να δουλεύει σε ένα πιο εξειδικευμένο περιβάλλον προκειμένου να μην υπάρχουν απώλειες της απόδοσή της, σε ένα πιο οργανωμένο περιβάλλον ακουστικής. Για παράδειγμα, όταν δίνουμε μία συναυλία στον εξωτερικό χώρο του Ωδείου και φυσάει, αυτό έχει ως αποτέλεσμα μεγάλη απώλεια στην ποιότητα του ήχου των φωνών των χορωδών.

Θεωρείς πως ο πολιτισμός αποτελεί μέρος της καθημερινότητας των δημοτών της πόλης;

-Θεωρώ ότι οι κάτοικοι του Αλμυρού αγαπούν τον πολιτισμό και το έχουν αποδείξει ποικιλοτρόπως κατά καιρούς, έχουν αναδειχθεί πολλοί καλλιτέχνες απ’ αυτόν τον τόπο σε διάφορα επίπεδα. Υπάρχει ενδιαφέρον αλλά σίγουρα θα μπορούσε να είναι πολύ πιο έντονο και ουσιαστικό. Θα περίμενα στις εκδηλώσεις που κάνουμε στο Δημοτικό Ωδείο και τη Χορωδία ο κόσμος να αγκαλιάσει περισσότερο και να ενθαρρύνει την όποια προσπάθεια παραγωγής πολιτισμού είτε αφορά στη μουσική είτε σε οποιαδήποτε άλλη τέχνη. Προετοιμάζουμε με πολύ κόπο, αγάπη και μεράκι και παρουσιάζουμε, τις διάφορες εκδηλώσεις και περιμένουμε μεγαλύτερη ανταπόκριση από το κοινό, τη στιγμή που αυτός ο τόπος στερείται δυνατότητας και πρόσβασης σε βασικά πράγματα όπως πχ θέατρο ή συναυλίες. Οτιδήποτε γίνεται από οποιονδήποτε στον πολιτισμό, πρέπει να αγκαλιάζεται γιατί είναι το αντίδωρο για τον κόσμο, αυτό θεωρώ πως είναι πολύ σημαντικό. Πάντως η χορωδία μας έχει αποκτήσει το δικό της κοινό γιατί ο Αλμυρός έχει μεγάλη παράδοση και είναι πόλη που αγαπάει τη μουσική. Η ανταπόκριση είναι η δύναμή μας, είναι ο λόγος που συνεχίζουμε να νιώθουμε κι εμείς την ανάγκη να παράγουμε και να προσφέρουμε στον τόπο μας και μέσα από τα ταξίδια μας, επιδίωξή μας είναι να τον “διαφημίζουμε”.

Ποιο είναι το μήνυμά σου στον κόσμο;

-Αυτό που μου αρέσει να λέω είναι «δώστε χώρο στην τέχνη για να μπορεί να αναπνέει». Να τολμήσει ο κόσμος να γίνει ενεργό μέλος της χορωδίας ώστε να μην σταματήσει ποτέ η πλούσια δράση της. Η μουσική αποτελεί ύψιστο παράγοντα στην προσωπικότητα ενός ανθρώπου, κυρίως σε ό,τι αφορά στην εξωστρέφεια στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Η μουσική αγκαλιάζει τους πάντες, απευθύνεται σε όλους και δεν πρέπει να έχουμε στερεότυπα διότι ο χώρος της τέχνης πρέπει να είναι πάντα ανοικτός, με ανοικτά ματιά σε κάθε καινοτομία. Η τέχνη δεν έχει καλούπια, να είμαστε θετικοί αποδέκτες των όσων λαμβάνουμε, να μην κρίνουμε οτιδήποτε το καινούργιο ή οτιδήποτε δεν γνωρίζουμε.

Και κλείνοντας, ας αναφερθούμε στη μεγάλη εκδήλωση που θα γίνει στον Αλμυρό στις 10 Σεπτεμβρίου…

-Αποτελεί μια ευαίσθητη και ιδιαίτερη συνεργασία γιατί αφορά την «Φλόγα». Θα γίνει στο Ωδείο Αλμυρού το βράδυ της Κυριακής 10 Σεπτεμβρίου. Για τον ιερό σκοπό της «Φλόγας» ενώνουμε τις δυνάμεις μας η Μικτή Χορωδία του Δήμου Αλμυρού, η Μικτή Χορωδία του Λαογραφικού Ομίλου Πτελεού, το νεανικό σύνολο που τελεί υπό τη διδασκαλία μου, διακεκριμένοι μουσικοί του τόπου μας προκειμένου να συναντηθούμε σε ένα μεγάλο αφιέρωμα για τον Μίκη και τον Γιάννη Θεοδωράκη. Εκεί λοιπόν ο Μίκης Θεοδωράκης …θα συναντήσει τον αδερφό του, τον ποιητή, στιχουργό, Γιάννη, άρα ο Μίκης θα υπογράφει τη μουσική ενώ ο Γιάννης τους στίχους… Ένα ξεχωριστό αφιέρωμα στους δύο αυτούς μεγάλους άνδρες του ελληνικού πολιτισμού. Η συγκίνηση θα είναι ακόμη μεγαλύτερη με την παρουσία της ανιψιάς του Μίκη και κόρης του Γιάννη, Μάρως Θεοδωράκη η οποία είναι διακεκριμένη μουσικός και συγγραφέας. Παρά το γεγονός ότι είμαστε σε περίοδο διακοπών και με πολύ φορτωμένο πρόγραμμα, δουλεύουμε το τελευταίο διάστημα με αμείωτους ρυθμούς προβών στοχεύοντας στο καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Άλλωστε στόχος μας είναι πάντοτε η βελτίωση της χορωδίας μας σε όλα τα επίπεδα και η παρουσίαση ενός άρτιου αποτελέσματος. Θα είναι μια μουσική παράσταση με πολλές εκπλήξεις αφιερωμένη στα παιδιά της «Φλόγας».

Στον επίλογο της συνέντευξής μας, η μαέστρος Μαριάννα Σαμαρτζή ζήτησε από τους πολιτευτές του τόπου να ορίζουν ένα άτομο αποκλειστικά υπεύθυνο για τα πολιτιστικά θέματα, ενώ εξήρε τη ζεστασιά με την οποία το κοινό αγκάλιασε τους χορωδούς μετά την πανδημία, με μεγαλύτερο ενθουσιασμό στις συναυλίες!

*** Η Μαρία-Ιωάννα Σαμαρτζή έχει μαθητεύσει κατά καιρούς κοντά σε διακεκριμένους μουσικούς και πιανίστες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ενώ έχει συμμετάσχει ενεργά σε σημαντικό αριθμό συναυλιών. Επίσης, υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Volos Festival. Πολλές φορές κέρδισε διακρίσεις για την εξαιρετική της επίδοση, τόσο στο πιάνο όσο και στο αρμόνιο άλλα και τα θεωρητικά μαθήματα. Στον 10ο Πανελλήνιο Διαγωνισμό Πιάνου της Χ.Ο.Ν στην Αθήνα, απέσπασε το 2ο Πανελλήνιο Βραβείο. Τον Απρίλιο του 2001 της απονεμήθηκε τιμητικό Δίπλωμα σε «Ένδειξη αναγνώρισης των εκλεκτών επιτεύξεών της μέσα στο χώρο της πνευματικής και πολιτιστικής καλλιέργειας». Στον τομέα της διδασκαλίας, εργάσθηκε ως καθηγήτρια πιάνου στο Δημοτικό Ωδείο Αλμυρού, σε ωδεία του Βόλου, της Νέας Ιωνίας, στο Μουσικό Γυμνάσιο-Λύκειο Βόλου και σε ιδιωτικά Γυμνάσια-Λύκεια στον Βόλο. Υπήρξε δημιουργός και μαέστρος πολλών χορωδιακών συνόλων της πόλης του Βόλου. Τα τελευταία χρόνια είναι μαέστρος χορωδιών στον Αλμυρό, την Ευξεινούπολη, τον Πτελεό και τη Νέα Αγχίαλο. Εργάζεται σε ΚΔΑΠ σε Αλμυρό, Ευξεινούπολη και Πελασγία, ενώ υπήρξε ραδιοφωνική Παραγωγός στον σταθμό της Μητρόπολης Δημητριάδος, όπου είναι καλλιτεχνική συνεργάτις από το 2000 και για 22 συναπτά έτη.

*** Η τετράφωνη Μικτή Χορωδία Δήμου Αλμυρού Μαγνησίας επανασυστάθηκε το 1986 από μια ομάδα δραστήριων ανθρώπων της τότε δημοτικής αρχής που θέλησαν και κατάφεραν  να διατηρήσουν ζωντανή τη μουσική χορωδιακή παράδοση που υπήρχε στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου Αλμυρού πριν από τον πόλεμο. Έχει πραγματοποιήσει πλήθος εμφανίσεων σε πολλές πόλεις της Ελλάδας αλλά και του εξωτερικού. Το 2005, στα Γιαννιτσά απέσπασε το 2ο Πανελλήνιο Βραβείο, χαρίζοντας μια μεγάλη διάκριση στην πόλη του Αλμυρού και το 2011 στην Αθήνα Α΄ Πανελλήνιο Βραβείο και Χρυσό Μετάλλιο. Ανάμεσα στις πολύ σημαντικές παρουσίες της συγκαταλέγονται το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης και το Μέγαρο Αθηνών. Τη Χορωδία διηύθυναν όλα αυτά τα χρόνια καταξιωμένοι Δάσκαλοι-Μαέστροι, όπως οι Ντίνος Πάντας, Βλάσης Μαστρογιάννης,  Γιάννης  Βασιλείου, Γιώργος  Διαμαντόπουλος, ενώ από τον Ιανουάριο του 2005 έως και σήμερα, την Καλλιτεχνική Διεύθυνση της χορωδίας έχει η Μαέστρος Μαριάννα Σαμαρτζή.