“Υψίστη οφειλή μας να διατηρούμε άσβηστη την ιστορική παρακαταθήκη”. Γράφει η Ελένη Ρούσσα

Κατά τη διάρκεια της δοξολογίας στον Άγιο Δημήτριο για την ημέρα της επετείου απελευθέρωσης του Αλμυρού, στις 17 Αυγούστου η εκπαιδευτικός Ελένη Ρούσσα, δασκάλα στο 5ο Δημοτικό Σχολείο Αλμυρού και μέλος της Φιλάρχαιου Εταιρείας  Όθρυς, ήταν αυτή που εκφώνησε τον πανηγυρικό της ημέρας.

Μπορείτε να τον διαβάσετε παρακάτω για να πληροφορηθείτε πώς έγινε η απελευθέρωση του Αλμυρού από τον τουρκικό ζυγό το 1881:

Ημέρα ιστορικής μνήμης, ημέρα δόξας. Αυτός ο τόπος ο μικρός ο μέγας, όπως θα έλεγε κι ο ποιητής, γιορτάζει την ημέρα εκείνη κατά την οποία ο τουρκικός ζυγός λύθηκε δια παντός. Γιορτάζουμε 142 χρόνια από την ένδοξη εκείνη ημέρα όπου οι πρόγονοι μας ανέπνευσαν πρώτοι τον αέρα της ελευθερίας.

Κι όμως ο τόπος μας έπρεπε να υπομείνει ακόμη 50 δίσεκτους χρόνους για να χαρεί την πολυπόθητη λευτεριά του. Όπως είναι γνωστό, οι απαρχές του νεοσύστατου ελληνικού κράτους βρίσκονται στις 3 Φεβρουαρίου του 1830 όταν υπογράφεται στο Λονδίνο από την Αγγλία, τη Γαλλία και τη Ρωσία το Πρωτόκολλο της ανεξαρτησίας του Ελληνικού κράτους (γνωστό και ως Πρωτόκολλο του Λονδίνου του 1830). Ήταν η πρώτη επίσημη, διεθνής διπλωματική πράξη που αναγνώριζε την Ελλάδα ως κυρίαρχο και ανεξάρτητο κράτος με όλα τα δικαιώματα –πολιτικά, διοικητικά, εμπορικά– που εκπορεύονταν από την ανεξαρτησία της. Η διακήρυξη αυτή όριζε τη βόρεια συνοριακή γραμμή στο ύψος Αμβρακικού – Παγασητικού κόλπου, με αποτέλεσμα η ευρύτερη περιοχή του Αλμυρού να διχοτομηθεί σε Ελληνική και Οθωμανική επικράτεια. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Σούρπη κατέστη ελληνικό έδαφος, ενώ ο Πλάτανος και ο Αλμυρός παρέμεναν υπό τουρκική κατοχή.

Η σπίθα της επανάστασης του 1821 σιγοέκαιγε ακόμα και ο πόθος για την πολυπόθητη αποτίναξη του τουρκικού ζυγού δε θα μπορούσε να αφήσει τους Αλμυριώτες άπραγους. Συντελούνται λοιπόν για τον σκοπό αυτό ορισμένα επαναστατικά κινήματα. Στις 27 Οκτωβρίου του 1840 ο τοπικός εθνικός ήρωας Ιωάννης Βελέντζας με ολιγάριθμη ομάδα αποτελούμενη από αξιωματικούς, υπαξιωματικούς και απλούς στρατιώτες εισέρχεται στον Αλμυρό προκαλώντας αναστάτωση στις τουρκικές διοικητικές δυνάμεις, ο φόβος όμως των εχθρικών αντιποίνων αναγκάζει το κίνημα σε αποτυχία. Την ίδια μοίρα θα έχει και μια αντίστοιχη ηρωική εξέγερση 8 χρόνια αργότερα, στα 1848. Στις 23 Μαρτίου του 1854 το ηθικό και οι ελπίδες των σκλαβωμένων Αλμυριωτών αναπτερώνονται ύστερα από ηρωική και νικηφόρα μάχη που δίνεται στον Πλάτανο, χωρίς όμως να είναι ούτε τώρα η γλυκιά ώρα της λευτεριάς.

Το τελευταίο και καθοριστικής σημασίας επαναστατικό κίνημα συντελείται από τους δίδυμους γιους του Ιωάννη Βελέντζα. Βρισκόμαστε πια στα 1878. Τον Ιανουάριο του 1878 στην Ιερά Μονή Ξενιάς οι Αχιλλέας και Θρασύβουλος Βελέντζας ως επικεφαλής, κατορθώνουν σημαντική νίκη με πολλές απώλειες για το τουρκικό στρατόπεδο. Νικηφόρα θα είναι και η έκβαση της επόμενης μάχης που δίνεται το Φεβρουάριου του ίδιου έτους στον Πλάτανο. Οι εξεγερμένοι ανακηρύσσουν την ελευθερία τους και διατρανώνουν τη θέλησή τους για ένωση με την υπόλοιπη ελεύθερη Ελλάδα, όμως η επόμενη μάχη του Πλατάνου οδηγεί σε ήττα και το όνειρο της απελευθέρωσης θα αργήσει για λίγο ακόμα να πραγματοποιηθεί.

Στο μεταξύ οι διεθνείς συγκυρίες είναι ευνοϊκότερες ως προς τη διεύρυνση των συνόρων της ελληνικής επικράτειας. Στο γεγονός αυτό συναινούν τόσο οι θύλακες της επανάστασης που μαίνεται στις υπόδουλες ακόμη περιοχές της Θεσσαλίας, Μακεδονίας και Ηπείρου, όσο και οι νίκες της Ρωσίας στον Ρωσο-τουρκικό πόλεμο.

Η ώρα της απελευθέρωσης δεν αργεί κι έτσι στις 28 Οκτωβρίου 1881 συνομολογείται διμερής συμφωνία ανάμεσα στην Ελλάδα και την Οθωμανική Αυτοκρατορία, σύμφωνα με την οποία καθορίζεται η νέα συνοριακή γραμμή με την προσάρτηση της Θεσσαλίας και της Άρτας στον Ελληνικό Βασίλειο. Η εν λόγω συμφωνία επικυρώνεται στις 2 Ιουλίου του 1881 με ιδιαίτερη σύμβαση.

Στις 17 Αυγούστου 1881 η θριαμβευτική είσοδος των ελληνικών στρατευμάτων στην πόλη του Αλμυρού σημαίνει πια την ένδοξη ώρα της απελευθέρωσης και της αποτίναξης του τουρκικού ζυγού.

Καθώς αναφερόμαστε στην ιστορία του τόπου μας η οποία είναι μακραίωνη και σπουδαία, έχουμε χρέος και καθήκον να την μελετούμε και να την μαθαίνουμε. Μέρες σαν και τη σημερινή αποτελούν το έναυσμα για την κατάκτηση της ιστορικής γνώσης και τη μεταλαμπάδευση της στις νέες γενιές που ακολουθούν. Άλλωστε, λαός που δε γνωρίζει την ιστορία του είναι καταδικασμένος στη λήθη και την ανυπαρξία.

Η ημέρα αυτή υπήρξε το τέλος ενός εφιάλτη πέντε αιώνων, αλλά και η απαρχή μιας νέας δύσκολης αγωνιστικής πορείας για τον Αλμυρό, που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Με προβλήματα τελείως διαφορετικά αλλά σοβαρότατα, που απαιτούν τη διαρκή ετοιμότητα και επαγρύπνησή μας για να επιλυθούν.

Σε μάς τους σημερινούς Αλμυριώτες, ιδίως τους νέους, μένει το μεγάλο χρέος να διαφυλάττουμε αυτά τα οποία με αίμα και μέσα από αντίξοες συνθήκες κατάφεραν να διατηρήσουν και να μάς παραδώσουν οι πρόγονοί μας: την εθνική και θρησκευτική μας ταυτότητα, τη γλώσσα μας, την πολιτιστική μας παράδοση και κληρονομιά, την αγάπη για τον τόπο μας, για την πατρίδα μας. Χρέος μας να γρηγορούμε και να αγωνιζόμαστε για ένα καλύτερο, ένα ελπιδοφόρο μέλλον.

Υψίστη οφειλή μας  να τιμούμε και να θυμόμαστε, να διατηρούμε άσβηστη την ιστορική μας παρακαταθήκη, αυτήν που σέβεται το παρελθόν, που καθορίζει το παρόν, που σχεδιάζει το μέλλον μας.