Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου – του Αρχιμ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΓΙΑΝΝΙΟΥ

του Αρχιμ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΓΙΑΝΝΙΟΥ

εφημερίου Ι.Ν.Κοιμήσεως της Θεοτόκου Ευξεινουπόλεως

Με την παραβολή του Τελώνου και του Φαρισαίου, που μας περιγράφει ο Ευαγγελιστής Λουκάς, εισερχόμαστε σήμερα στην περίοδο του Τριωδίου. Είναι μια περίοδος δέκα εβδομάδων που ξεκινά από σήμερα και φτάνει μέχρι και το Μεγάλο Σάββατο. Αρχίζει με την παραβολή του Τελώνου και Φαρισαίου, θέλοντας έτσι να μας διδάξει πως για την αληθινή μετάνοια του ανθρώπου απαραίτητη προϋπόθεση είναι η αρετή της ταπεινοφροσύνης, που πρέπει να έχει ο κάθε χριστιανός και με την οποία θα μπορέσει να υψωθεί αληθινά και να δικαιωθεί από τον Θεό. Αντίθετα η υπερηφάνεια είναι αυτή που απομακρύνει τον άνθρωπο από τον Θεό και τον οδηγεί στην αιώνια καταστροφή και τον θάνατο.

Ο Φαρισαίος της σημερινής παραβολής, δείχνει εγωϊσμό και
υπερηφάνεια απέναντι στον Θεό και τους συνανθρώπους του. Είναι η
προσωποποίηση της υποκρισίας. Στην προσευχή του αναφέρει μόνο τα καλά του έργα και μάλιστα περισσότερα από εκείνα που προέβλεπε ο μωσαϊκός Νόμος. Περιφρονεί τους άλλους ανθρώπους και τους χαρακτηρίζει αμαρτωλούς. Η προσευχή του δεν μπορεί να δώσει καρπούς αλλά μόνο καταστροφή, γιατί απουσίαζε από αυτήν η βασική προϋπόθεση της αληθινής προσευχής. Απουσίαζε η ταπείνωση και η συντριβή. Για να υπάρξει, όμως, ταπείνωση και πίστη στον Θεό πρέπει να προηγηθεί η μετάνοια. Με τη μετάνοια η ταπείνωση και η πίστη ενισχύονται περισσότερο και συμβάλλουν και στη σωτηρία των άλλων ανθρώπων. Αυτή η ταπείνωση θα γίνει η γέφυρα που θα μας συνδέσει με τον ένα και αληθινό Θεό.

Από την άλλη ο Τελώνης, που προσπαθεί να κρυφτεί από τους άλλους ανθρώπους, προσευχόταν σε μια γωνιά του Ναού, με σκυμμένο το κεφάλι, γιατί πίστευε πως είναι πολύ αμαρτωλός. Δεν ζητά τον έπαινο και θαυμασμό των ανθρώπων ούτε τη δικαίωση από τον Θεό, την οποία πιστεύει ότι δεν αξίζει. Είχε μέσα του την αρετή της ταπεινοφροσύνης και δεν δικαιολογούσε τον εαυτό του αλλά ζητούσε τη συγχώρηση του Θεού λέγοντας: « ̔Ο Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ». Τα δάκρυα της ταπείνωσής του τον οδηγούν στη μετάνοια και στη θερμή προσευχή προς τον Θεό, από τον Οποίο βρίσκει έλεος και σώζεται. Ζητά
μόνο το έλεος και τη συγχώρηση και στο τέλος λαμβάνει τη δικαίωση.
            Ταπείνωση σημαίνει να έχουμε πάντα αληθινή και σωστή γνώμη για τον εαυτό μας. Να αναγνωρίζουμε τα σφάλματα και τις παραλείψεις μας και να ζητούμε το έλεος και τη συγχώρηση του Θεού. Με μιαν τέτοια ταπείνωση και σωστή προσευχή πρέπει να αρχίσουμε να προετοιμαζόμαστε για την περίοδο του Τριωδίου και της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Μ’ αυτή την προετοιμασία θα μπορέσουμε να εισέλθουμε στη Μεγάλη Εβδομάδα για να βιώσουμε τη σταυρική
θυσία του Κυρίου μας και να πάρουμε μέρος στη δόξα της Αναστάσεώς Του.

Να νιώσουμε την αγάπη που μας προσφέρει για να απολαύσουμε κοντά Του τη σωτηρία μας. Μας το βεβαιώνει σήμερα ο Χριστός στην παραβολή του Τελώνου και του Φαρισαίου, ότι μόνο η ταπείνωση θα μας οδηγήσει στην πραγματική ανύψωση και στην αιώνια Βασιλεία Του. ́
Ένα από τα τροπάρια του εσπερινού αυτής της Κυριακής λέει: «Μὴ
προσευξώμεθα φαρισαϊκῶς, ἀδελφοί… ταπεινωθῶμεν ἐναντίον τοῦ Θεοῦ, τελωνικῶς». Ας ταπεινωθούμε μπροστά στον Θεό όπως ο Τελώνης.

              Μας το ζητάει ο Κύριος να ταπεινωθούμε και μας προτρέπει: «Ἄρατε τὸν ζυγόν μου ἐφ’ ὑμᾶς, καὶ μάθετε ἀπ’ ἐμοῦ, ὅτι πρᾷός εἰμι, καὶ ταπεινὸς τῇ καρδίᾳ· καὶ εὑρήσετε ἀνάπαυσιν ταῖς ψυχαῖς ὑμῶν». Και όταν λέμε ζυγό, εννοούμε την κατάσταση στην οποία βρίσκεται ένας δούλος και δεν είναι καθόλου ευχάριστη. Τον ζυγό του, όμως, ο Κύριος τον ονομάζει απαλό και ελαφρό.

           Ζυγός του Χριστού, σημαίνει να είμαστε ταπεινοί και πράοι, να ποθούμε και να αναζητούμε την ύψιστη αλήθεια. Να κάνουμε ελεημοσύνη και να έχουμε την καρδιά μας καθαρή. Να μας κακολογούν και να μας διώκουν για την πίστη και την αγάπη μας στον Θεό, στην Παναγία και στους Αγίους μας κι εμείς να υπομένουμε. Ζυγός του Χριστού είναι να ζούμε σύμφωνα με τις εντολές Του. Αυτό και μόνο αυτό σημαίνει ο απαλός ζυγός του Χριστού και το ελαφρύ φορτίο Του. Ο Σταυρός του Χριστού, πάνω στον οποίο ταπεινώθηκε, υπέφερε τα φρικτά πάθη και έδωσε τη ζωή Του για να ζει ο άνθρωπος ελεύθερος, ο Σταυρός που υψώνεται πάνω από τον κόσμο και τον φωτίζει, είναι που μας δίνει δύναμη και υπομονή για σηκώσουμε αυτό το φορτίο.

           Ας μην κρύβουμε, λοιπόν, τις αμαρτίες που πληγώνουν την καρδιά μας, γιατί είναι γνωστές στα μάτια του Θεού. Να μην λέμε ότι είμαι σε όλα εντάξει ή δεν είμαι σαν τον φίλο μου ή τον γείτονά μου. Να μην παρουσιαζόμαστε καθαροί όταν η ψυχή μας είναι μολυσμένη και λερωμένη από τα ακάθαρτα πάθη. Αλλά με συντριβή και μετάνοια, ας προσευχόμαστε ταπεινά με αυτά τα Θεία λόγια: «Καθάρισον, Κύριε, τον ρύπον της ψυχής μου και σώσον με ως Φιλάνθρωπος».

           Κάποτε ρώτησαν ένα γέροντα, ποια είναι η πιο μεγάλη και δύσκολη
αρετή. Η ταπείνωση, απάντησε αυτός. Και δεύτερη σε αξία ποια είναι; Η ταπείνωση απάντησε πάλι. Και μετά την ταπείνωση ποια έρχεται; Η ταπείνωση πάλι ήταν η απάντηση του. Αυτός ο διάλογος δείχνει ότι η ταπείνωση είναι το θεμέλιο της πνευματικής ζωής. Γιατί ο Θεάνθρωπος Κύριος ταπεινώθηκε κι έγινε άνθρωπος. Αυτή την ταπείνωση του Κυρίου μας, καλούμαστε να μιμηθούμε κι εμείς. Η ταπείνωση, η αληθινή, η γνήσια, είναι η συμμετοχή μας στη ζωή του Χριστού.

              Ο ιερός Χρυσόστομος τονίζει: «Να σου πω πόσο καλό είναι η
ταπεινοφροσύνη και πόσο κακό η υπερηφάνεια; Ο αμαρτωλός νίκησε τον
δίκαιο, ο Τελώνης τον Φαρισαίο, οι λόγοι νίκησαν τα έργα. Είσαι δίκαιος; Μην κατηγορείς τον πλησίον, για να μην χάσεις τον έπαινο. Όσο μεγάλος είσαι, τόσο να ταπεινώνεις τον εαυτό σου. Όταν ανέβεις ψηλά, έχεις ανάγκη να ασφαλισθείς, για να μην πέσεις. Τι υπερφρονείς άνθρωπε; Καπνός είσαι και ματαιότης. Με αυτά δεν εξευτελίζω την ανθρώπινη φύση. Χαλιναγωγώ την υπερηφάνεια».