Κυπριακό κούρεμα – Ποια απόφαση είναι η σωστή;

Γράφει ο Νίκος Κυριαζής,

Οικονομολόγος, Μεταπτυχιακό Οικονομικής Επιστήμης ΑΣΟΕΕ

Επιβαλλόμενος φόρος σταθερότητας (flexibility levy)! Αυτό το όνομα δόθηκε στην απαιτούμενη από το Eurogroup φορολόγηση καταθέσεων στην Κύπρο, η οποία βρήκε ομόφωνα σύμφωνους όλους τους φορείς – τιμωρούς του ευρωπαϊκού Νότου, δηλαδή το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη Γερμανία, καθώς αρχικά δυστυχώς και την Κυπριακή και Ελληνική πολιτική ηγεσία.

Τούτο συνέβη πριν το ιστορικό «όχι» του Κυπριακού Κοινοβουλίου που εξασφάλισε παράταση ελπίδας στους καταθέτες -ντόπιους και ξένους- των κυπριακών τραπεζών, αλλά και κορύφωση της αγωνίας για το αν θα υπάρξει ευνοϊκότερη γι’ αυτούς διευθέτηση, ως προς τις πηγές αποπληρωμής της δόσης χρέους των 5,8 δισ ευρώ και του συνολικού χρέους των 17 δισ ευρώ. Η απειλή είναι μεγάλη για τον υπερδιογκωμένο από δάνεια (8 φορές το ύψος τους σε σχέση με το ΑΕΠ της χώρας) και από καταθέσεις (37,6 δις ευρώ) τραπεζικό τομέα που είναι εύθραυστος λόγω του μεγάλου ποσοστού (55%) των αλλοδαπών κεφαλαίων που τον αποτελούν.

Απορία όλων αποτελεί η τελική έκβαση της μάχης των «σκληροπυρηνικών» Βορειο-ευρωπαίων με την πολιτική ηγεσία και τη βούληση του λαού της Μεγαλονήσου, η οποία αποτελεί στενό σύμμαχο της «αντιπάλου» Ρωσίας.

Μπορεί η απόρριψη της επιβαλλόμενης πρότασης του Eurogroup από τους Κυπρίους να κάνει την προσμονή και προσπάθεια για καλύτερες μέρες του «φτωχού» Νότου της Ευρώπης να τελεσφορήσει; Ή μήπως ωθεί την ένταση γεωμετρικής προόδου και με αριθμητική ακρίβεια στη χρεοκοπία πολλών χωρών με προβλήματα και στη διάλυση της ζώνης του ευρώ;

Ήδη πολλές είναι οι φωνές που υποστηρίζουν πως η απόρριψη του φόρου – κουρέματος των κυπριακών καταθέσεων διορθώνει ένα τεράστιο λάθος χειρισμού, στο οποίο υπέπεσε η Ευρώπη και που κλόνισε τις σχέσεις πολίτη – κράτους και καταθέτη – τραπεζικού συστήματος.

Παρότι ξεχωριστή περίπτωση με αρκετές ιδιαιτερότητες, η Κύπρος ομοιάζει στην εξέλιξη και επίδραση της κρίσης που ξεκίνησε το 2008, με την Ιρλανδία και την Ισπανία, καθώς οι κλυδωνισμοί στο χρηματοπιστωτικό της σύστημα παρέσυρε τον κρατικό τομέα στον κίνδυνο πτώχευσης. Ενώ, όμως, στις άλλες δύο χώρες προτιμήθηκε να επιβληθεί ακραία μορφή λιτότητας, επιβαρυντική ιδίως για τους μικρομεσαίους φορολογούμενους, με απόρροια τη μόνιμη ύφεση και τη περαιτέρω διόγκωση του ποσοστού χρέους, στην Κύπρο προωθήθηκε η μέθοδος του «κουρέματος» των τραπεζικών καταθέσεων.

Στην Ελλάδα, η δημοσιονομική πολιτική ήταν παρόμοια με της Ιρλανδίας και της Ισπανίας καθώς η επιβολή υψηλής φορολογίας στα εισοδήματα και εν γένει οι εφάπαξ φόροι, η δραματική μείωση των μισθών και η πρωτοφανώς μεγάλη ελαστικοποίηση των σχέσεων εργασίας, οδήγησε αναπόφευκτα στη μείωση του βιοτικού επιπέδου, την οικονομική καθίζηση και τη διατήρηση στο φαύλο κύκλο των μειωμένων συνολικών εσόδων και της επιβράδυνσης των επιταχυντών της οικονομίας.

Η Ιταλία προτίμησε τη μεταφορά των ζημιών της στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, κίνηση που δεν απέτρεψε βέβαια τους δυσμενείς όρους φορολογικής εξόντωσης των φορολογουμένων και την εξάπλωση της φορολογικής βάσης, με ταυτόχρονη απομύζηση κι από τα κατώτερα οικονομικά στρώματα.

Στροφή προς τη μέθοδο του «κουρέματος» έγινε αργότερα, με το PSI στην Ελλάδα να προκαλεί αντιδράσεις στους κόλπους των πιστωτών της χώρας και να επιφέρει επιπλέον πλήγμα στο διεθνές κύρος της χώρας, ενώ ήδη ένα σημαντικό τμήμα του χρέους το είχαν επωμιστεί οι Βορειο-ευρωπαίοι και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Αντίθετα με το κούρεμα των ελληνικών κρατικών ομολόγων, στην περίπτωση της Κύπρου προτιμήθηκε ο φόρος – κούρεμα των τραπεζικών καταθέσεων, ως προτεινόμενη λύση, ως πιο άμεσο κι αποτελεσματικό μέτρο, το οποίο όμως έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τις αρχικές υποσχέσεις της κυπριακής κυβέρνησης, ότι οι καταθέσεις κάτω των 100.000 ευρώ δε θα φορολογηθούν.

Η πρόταση του Eurogroup για επιβολή φόρου 6,75% σε ποσά κάτω από αυτό το ύψος και 9,9% για υψηλότερες καταθέσεις, υπολογιζόταν να επιβαρύνει αθροιστικά τους μικροκαταθέτες με 2,1 δις, ενώ τους μεγαλο-καταθέτες με 3,7 δις. Η δεύτερη περίπτωση που εξετάζεται, είναι αυτή του σεβασμού των αρχικών υποσχέσεων και της διατήρησης του αφορολόγητου για καταθέσεις κάτω των 100.000 ευρώ έκαστη, με την οποία οι κατά μεγάλη πλειοψηφία ξένοι αποταμιευτές θα επιβαρύνονταν με 5,8 δις ευρώ. Είναι η οικονομική εξάρτηση της Μεγαλονήσου από φορολογικό παράδεισο για Ρώσους επιχειρηματίες και ως τόπος αποταμίευσης των συντάξεων δεκάδων χιλιάδων Βρετανών συνταξιούχων και ταξιδιωτικό προορισμό εκατοντάδων χιλιάδων συμπατριωτών τους, η οποία καθιστά την απόφαση δυσκολότερη απ’ ό,τι φαίνεται. Η «εκδίωξη» των ζωοφόρων εισαγόμενων χρηματικών ροών μέσω της φορολόγησης, είναι βέβαιο πως θα παρασύρει την Κύπρο στο αέναο κύκλο του αλληλοτροφοδοτούμενου συνδυασμού υψηλής ανεργίας, μείωσης του ΑΕΠ, υψηλής φορολογίας, βαθιάς ύφεσης, που δυστυχώς επικρατεί στην Ελλάδα.

Επιπλέον, θα ανοίξει το δρόμο στο ΔΝΤ για επιβολή ακόμη πιο παράλογων μέτρων, οι Ευρωπαίοι πολίτες θα χάσουν περαιτέρω την εμπιστοσύνη τους στα κράτη και τα εθνικά τραπεζικά συστήματα, θα υπάρξει αθρόα απόσυρση των καταθέσεων και συνεπώς οι εθνικές οικονομίες θα παραμείνουν στην καλύτερη περίπτωση στάσιμες καθώς η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα αδυνατεί να εγγυηθεί τις καταθέσεις των χωρών. Επιπλέον, θα συρρικνωθεί το πλήθος των υγιών ως προς τα λογιστικά τους ισοζύγια τραπεζών και ακόμη και οι εναπομείνασες θα δυσκολεύονται να τηρήσουν τις προϋποθέσεις σχετικά με τα ελάχιστα υποχρεωτικά διαθέσιμα. Με άλλα λόγια, θα προκληθεί ένα νέο «κραχ», τροφοδοτούμενο από αυτό του 2008 και μια πληθώρα λανθασμένων πολιτικών και τεχνοκρατικών κινήσεων.

Ελάχιστα είναι τα περιθώρια αποφυγής αποσταθεροποίησης της ευρωπαϊκής οικονομίας και διάλυσης του ενιαίου νομίσματος, εάν οι ευρωπαίοι ηγέτες προσφεύγουν σε τέτοιες οικονομικά και κοινωνικά παράλογες λύσεις, που οδηγούν σε υλική και ψυχολογική τελμάτωση.

Η μόνη λύση είναι η συνολική για τα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης αντιμετώπιση του προβλήματος στη ρίζα του και η χάραξη κοινής πολιτικής ευνοϊκής για την ισότιμη ανάπτυξη κι όχι για την επικράτηση των ισχυρών, με αφανισμό αυτών που κινδυνεύουν! Ο σωστός και μακροχρόνιος προγραμματισμός θα μπορούσε ακόμη και σε αυτό το προχωρημένο στάδιο της ευρωπαϊκής κρίσης να ανατρέψει τα δεδομένα.