Το καρναβάλι της Ευξεινούπολης

του Αλέξανδρου Καραμπάση

Από την εγκατάσταση των προσφύγων στην Ευξεινούπολη, από την Ανατολική Ρωμυλία, οι Απόκριες και η Καθαρά Δευτέρα γιορτάζονταν ιδιαίτερα. «Κανά δυο χρόνια αφού μπήκαμε στα σπίτια μας», μου διηγείται η γιαγιά μου Χρυσοπηγή Μπερμπέρη, «καθόμασταν στην πεζούλα του σπιτιού μας. Και έρχεται η γειτόνισσα φωνάζοντας: – τι κάθεστε; Καθαρά Δευτέρα σήμερα! Στην πλατεία είναι λατέρνες και μασκαράδες». Τρέχοντας φτάσαμε. Εκεί είχαν στρώσει τραπέζια και οι νοικοκυρές είχαν ετοιμάσει καλούδια πολλά, πίτες, νηστίσιμα, κ.α. Οι λατερνιάριδες Θεοδόσης Τζανής, ο Γιάννης ο Τζώρος και ο Βαγγέλης ο Κορωναίος. Ο ένας ντυμένος αρκουδιάρης και ο άλλος ντυμένος αρκούδα να χορεύει. Γλέντι, πειράγματα και στο τέλος έβγαλαν δίσκο και μάζεψαν απομεινάρια από πίτες και φαγητά. Από τότε, μόλις έμπαινε το Τριώδιο, όλοι τα βράδια ντύνονταν μασκαράδες και γυρνούσαν από σπίτι σε σπίτι. Οι Ευξεινουπολίτες είχανε πάντα τα σπίτια τους ανοιχτά στις επισκέψεις. Και μέχρι την Καθαρά Δευτέρα χαλούσε ο κόσμος. Γλέντια κυρίως στα σπίτια.  Αλλά και στα καφενεία, όσοι είχαν λεφτά.

Την Καθαρά Δευτέρα γέμιζε η πλατεία κόσμο από Αλμυρό, Κορφάλι (Κρόκιο) και Πλάτανο. Μασκαράδες όλοι: ο Ανδρωνάς, ο Κατραμάδης, ο Θοδωρόπουλος, ο Σικητζέης, ο Ντελημαριάς, ο Σάνος, ο Γιαλαμάς και τόσοι άλλοι.

Γράφει η Λίτσα Λαγγούρα στο βιβλίο της «Οι Ρωμυλιώτες της Ευξεινούπολης»: με τα μαντήλια χρωματιστά και τις κεντητές ποδιές χορεύοντας η Γιαλαμού, η Στογιού του Βαλτσάν’, η Ρεπάκαινα, η Ντότσινα, η Μαρίνα η Λαγγούραινα να χορεύουν και ο Θεοδόσης ο Τζανής με το ζωνάρι να κρέμεται και την αρμόνικα να παίζει σταυρωτό Ζωπολίτικο. Και ο μπαρμπα Αναστάσης ο Μονοκόματος, ο ξεροσφύρης, ντυμένος με παλιοτσουβάλια, να απαγγέλει. «Αν ήσουν θάλασσα κρασί Θεέ μου, τι δουλειά χρυσή, κοντά σου θα πασχίσω το σπίτι μου να χτίσω. Να σε κτυπά κάθε βραδιά, αχ της ρετσίνας η ευωδιά. Να σε βουτώ και να ρουφώ και να σε πίνω εν ταυτώ. Ή να σε πιω να σκάσω ή πιε με να χορτάσω». Και έτσι, τα χρόνια κύλησαν. Για να φθάσουμε στο 1968.

Σ’ αυτή την περίοδο, ο Σύλλογος Αγροτικής «Αγροτόπαιδα», ξεκίνησε την προσπάθεια οργανωμένου καρναβαλιού. Επιστράτευσαν ένα κάρο. Ντύθηκαν νύφη η Βούλα Μπελεγρίνη και γαμπρός ο Κώστας Καραμπάσης. Παρανυφάκι η μικρή τότε Εύη Καραγιάννη. Και στο γήπεδο όπου έγινε η παρέλαση, σταφύλια ο κόσμος!

Η επόμενη χρονιά εμπλουτίστηκε και με μια πλατφόρμα, ένα γάιδαρο και αρκετούς μεμονωμένους πεζούς. Τα άρματα αυτά εικαστικά τα επιμελούνταν η μαθήτρια Λίτσα Καραγκούνη, που είχε ταλέντο και η οποία αργότερα έγινε ζωγράφος.

Υπήρξε μια ολιγόχρονη διακοπή μετά το 1973, χωρίς ωστόσο να σταματήσουν άλλες αποκριάτικες εκδηλώσεις την Καθαρά Δευτέρα.

Το 1978 ο νέος Κοινοτάρχης Χριστόφορος Παυλίδης αναλαμβάνει και ξεκινάει μια προσπάθεια αναβίωσης. Και διοργανώνεται καρναβάλι με τέσσερα καλοφτιαγμένα άρματα. Η χελώνα σατυρίζοντας τα κοινοτικά έργα, η άνοιξη, κ.τ.λ. Τα άρματα τα επιμελούνται κυρίως ο Νίκος Μπελικαϊδης και ο Νίκος Σιάνος, καθώς και άλλοι πολλοί.

Οι επόμενες χρονιές είναι καλύτερες και το καρναβάλι μπαίνει σε διαφορετική βάση. Γίνεται πιο οργανωμένο, υπό την αιγίδα της Κοινότητας. Τις οργανωτικές επιτροπές πλαισιώνουν οι Νίκος Μπελικαϊδης, Νίκος Σιάνος, Αλέκος Καραμπάσης, Αλέκος Μπελεγρίνης, Νίκος Μηλιώνης και Νίκος Μιχαλούδης. Πληθαίνουν οι ομάδες που ντύνονται και κατασκευάζονται εκτός από σατυρικά και άλλα εντυπωσιακά άρματα, όπως τα ΟΥΦΟ με επιμέλεια Γιώργου Σαρρή και Αλέκου Μπελεγρίνη.

Το 1982 ιδρύεται ο Πολιτιστικός Σύλλογος. Ο Κοινοτάρχης Χριστόφορος Παυλίδης ζητά να αναλάβει ο Σύλλογος την ευθύνη διοργάνωσης με δικές του δαπάνες. Πράγμα που γίνεται! Τα μέλη του Συλλόγου και πλήθος εθελοντών αναλαμβάνουν με όρεξη και μεράκι. Γίνονται συνελεύσεις και πέφτουν οι ιδέες βροχή. Τις οργανωτικές επιτροπές πλαισιώνουν εκτός των πιο πάνω αναφερομένων, οι Νίκος Στεφανής, Κώστας Πραττής, Αντώνης Τσιγκώνης, Δημήτρης Τσιγκώνης, Δημήτρης Τσέκας, Ηρακλής Παπαδόπουλος, Κώστας Μιχαλακόπουλος, Δημήτρης Παυλίδης, Μπάμπης και Βασίλης Μπελικαϊδης. Επίσης, οι Γιώργος και Γιάννης Αντωνιάδης, Αντώνης Μιλιώνης, Κώστας Κιτσάκος, Χρήστος Μητράκος, Οδυσσέας Σαββίδης, Εύη Καραγιάννη, Ρίτσα Μιχαλακοπούλου, Ελευθερία Μπουκουβάλα, Καίτη Τέφογλου, Γεωργία Στεφανή, Ευαγγελία Μέτσου, Κούλα Καραγκούνη, Ιωάννα Καραγκούνη, Άννα Μπίνα, Αθηνά Μπελικαϊδη, Μαίρη Μπελεγρίνη, Φρόσω Ντιβανίδη, Ελένη Καραμπάση, Μίνα Τέφογλου, Ντίνα Δάγκλη, Νίκος Καμαγιάννης, Γιάννης Μόκας, Αντώνης Τοσούδης, Ελένη Τσέκα, Χριστίνα Καναβού, Γιώργος Καναβός και Γιάννης Μπέης. Από πλευράς Κοινότητας, ο Χριστόφορος Παυλίδης ορίζει τους κοινοτικούς συμβούλους Βασίλη Καραγκούνη και Αναστάσιο Χουσιάδα.

Οι κατασκευές των αρμάτων γίνονται πλέον στο συνεργείο του Γιώργου Σαρρή, ενός εύστροφου και έμπειρου τεχνίτη. Τα άρματα γίνονται μεγάλα και εντυπωσιακά. Πύργοι, πολεμίστρες, κάστρα, μεταλλικές κατασκευές με κίνηση στο κεφάλι και στα χέρια του καρνάβαλου, η μαργαρίτα που ανοίγει και κλείνει, με την όμορφη Σταυρούλα Πασχαλούδη μέσα να σκορπά καραμέλες. Τη ζωγραφική αναλαμβάνει ο αξεπέραστος ζωγράφος – σκιτσογράφος Λάκης Βασιλόπουλος και για δυο χρονιές ο Γιάννης Τρούκης. Ράβονται στολές με επικεφαλής την μοντελίστ Μαρία Τσιλιού και τις μοδίστρες της Ευξεινούπολης να συμβάλλουν ράβοντας.

Κάθε βράδυ, στην αίθουσα του Συλλόγου, μελίσσι από κόσμο… ο καθένας με τον τρόπο του βοηθά. Οι νηπιαγωγοί Ελευθερία Μπουκουβάλα, η Κούλα Κυριτσά – Καραγκούνη, η Ευαγγελία Μέτσου, η Γιάννα Αρίδη – Καραγκούνη, η Ελένη Τσέκα, να δίνουν κατευθύνσεις για τις κατασκευές. Η Εύη Καραγιάννη, η Ρίτσα Κατραμάδη για τα ρούχα. Μικροί μεγάλοι να βοηθούν. Γέλια, δουλειές και χαρά. Στο συνεργείο του Γιώργου Σαρρή μετά το τέλος της δουλειάς και πάντοτε μετά τις έντεκα το βράδυ, άναβαν τα κάρβουνα και έμπαινε πάνω ότι βρίσκονταν: πατάτες, κρεμμύδια, ρέγκες, κρέας. Κρασί ντόπιο, ευξεινουπολίτικο. Άρχιζε η ανασκόπηση της ημέρας και πέφταν βροχή οι ιδέες της τελευταίας στιγμής. Και μετά από λίγα ποτηράκια ντόπιου κρασιού, άρχιζαν τα τραγούδια και το γλέντι.

Αυτό το διάστημα κανένας γείτονας δεν κοιμόταν πριν τις δύο τη νύχτα. Ο μπαρμπα Κώστας ο Κωστόπουλος να επιμελείται και η Κική Σαρρή να έχει πάντα το σπίτι της ανοιχτό. Και ο μικρός Βασίλης Τζανής, ο βοηθός, πρόθυμος πάντα για όλες τις δουλειές. Ο αεικίνητος Νίκος Μιχαλούδης, αφού έκλεινε το ραφείο του, έρχονταν και μαζί ράβαμε με σπάγκο και σακοράφες τις λινάτσες.

Με την εκλογή του Σταύρου Παπαδόπουλου ως Κοινοτάρχη, η Κοινότητα εξακολουθεί να στηρίζει την προσπάθεια του Συλλόγου και ορίζει υπεύθυνους από πλευρά Κοινότητας, τον αντιπρόεδρο αείμνηστο Γιώργο Βουλτσίδη, που κάθε μέρα με τον αείμνηστο Βασίλη Πανέρη, με τα αστεία του και τα ανέκδοτά του μας διασκέδαζε.

Με την εκλογή του Δημήτρη Εσερίδη, η Κοινότητα διοργανώνει για δυο χρονιές το καρναβάλι, και στη συνέχεια επανέρχεται στην ευθύνη του Πολιτιστικού Συλλόγου. Τα άρματα για μια χρονιά κατασκευάζονται στο συνεργείο του Δημήτρη Τώρρη. Και αμέσως μετά τις κατασκευές, για αρκετά χρόνια, αναλαμβάνει ο Λευτέρης Μιχαλούδης με τον πατέρα του Γιώργο και κάνουν θαύματα. Μεγάλες και εντυπωσιακές κατασκευές, όπως αεροπλάνο, ελέφαντες, καράβια… Στην ομάδα εργασίας προστίθενται η ζωγράφος Ελένη Παπανικολοπούλου, ο Θανάσης Κακλιάς, ο Γιώργος Μάγγας, ο Μιχάλης Μπογδανίδης, ο Γιώργος Παυλίδης και πολλοί άλλοι, που έρχονται την τελευταία στιγμή.

Και την Καθαρά Δευτέρα όλα έτοιμα για την μεγάλη παρέλαση, με τους οδηγούς των αρμάτων Πέτρο Λαμπροθανάση να ανοίγει την παρέλαση και τους Λάζαρο Μπίλικα, Νίκο Τοσούδη, Στέργιο Δήμου, Γιώργο Σαρρή και άλλους να ακολουθούν. Τα πεζοπόρα τμήματα και οι ομάδες, αλλά και μεμονωμένες αμφιέσεις, να πρωταγωνιστούν. Η καυτή σάτιρα, η επικαιρότητα, κεντρίζουν το ενδιαφέρον των επισκεπτών. Όπως το καράβι των τρελών αρχηγών, με τους Ανδρέα Παπανδρέου, Φρανσουά Μιτεράν, Γιασέρ Αραφάτ, κτλ. Τα ροζ τηλέφωνα, τα βραζιλιάνικα σήριαλ να επιμελείται η Έφη Αντωνιάδη. Ο γάμος με την Ευαγγελία Μέτσου να δίνει ρεσιτάλ. Ο Καραγκιόζης, οι δέκα Μικροί Μήτσοι, κ.α. Στα πεζοπόρα τμήματα η Εύη Καραγιάννη, μισή γυναίκα και μισή άνδρας, να σατιρίζει την ιστορία των δύο φύλων, ενώ οι Αντωνιάδης, Καμαγιάνης, Μηλιώνης, Μάγγας το βιάγκρα.

Η έμπνευση και κατασκευή του Ηρακλή Παπαδόπουλου, με τον Λάκη Μπελικαϊδη, φτιάχνουν το πυροσβεστικό όχημα που πετά χαρτοπόλεμο.

Οι πολύτεκνοι με τον Κώστα Καραμπάση, σαν μεθύστακα σύζυγο και τον Γιάννη Καραμπάση έγκυο. Οι γοργόνες και η μέδουσα με τις όμορφες Μαρία Γιασουρίδη, Δόξα Κοτζιαπαναγιώτη, Δάφνη Καράμπαμπα και Εύη Καραγιάννη. Χαρακτηριστική φιγούρα ο αεικίνητος Νίκος Στεφανής, με πολύ πετυχημένες εμπνεύσεις του,  όπως ο γαλατάς, ο παραδοσιακός φωτογράφος, κ.α. Ο δε αλησμόνητος Βασίλης Μπελικαϊδης σαν «Άγιος Πρεβέζης» με τις καλόγριες. Επίσης, ο καραγκιόζης με τους Κώστα Μιχαλακόπουλο, Χρύσο Κομιώτη, οι πειρατές, η εύθυμη χήρα, οι βαρελόφρονες και τόσα άλλα.

Το καρναβάλι με τη συλλογική προσπάθεια γρήγορα γίνεται το κορυφαίο αποκριάτικο δρώμενο, συγκεντρώνοντας κόσμο και κάνοντας γνωστή την Ευξεινούπολη στο πανελλήνιο.

Τα χρόνια 2008 έως 2011, λόγω έλλειψης χρημάτων, αλλά και ενδιαφέροντος, δεν διοργανώνεται.

Από το 2012 αναθερμάνθηκε το ενδιαφέρον και ο Πολιτιστικός Σύλλογος καταβάλει φιλότιμες προσπάθειες αναβίωσής του. Μια προσπάθεια που επιβάλλεται να αγκαλιασθεί από όλους τους Ευξεινουπολίτες και όχι μόνο. Επιστρέφοντας περισσότερο στην παράδοση και βέβαια πάντοτε σε εθελοντική βάση, όλοι να συμβάλουμε για τη συνέχισή του. Ας αφήσουμε πίσω λάθη, παραλήψεις του παρελθόντος, την γκρίνια και τη μιζέρια, ας συσπειρωθούμε γύρω από αυτόν το στόχο και είναι σίγουρο πως θα πετύχουμε!