ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ Ο ΝΙΚΟΛΑΟΣ Ι. ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ; – έκδοση 14-11-2015

Γράφει η Χρυσούλα Κοντογεωργάκη – Τσαμανή

Ο Νικόλαος Ι. Γιαννόπουλος είναι ένας από τους ξεχωριστούς ανθρώπους για τους οποίους όχι μόνον ο Αλμυρός αλλά ολόκληρη η Θεσσαλία οφείλει να αισθάνεται υπερήφανη και ευγνωμονούσα.

Ο πατέρας του, Ιωάννης Γιαννόπουλος, έφθασε με την οικογένειά του από τη Δόλιανη της Ηπείρου το 1875 και εγκαταστάθηκε στον Αλμυρό, όπου ασχολήθηκε με το εμπόριο και σε λίγα χρόνια αγόρασε στα Μαμαλέικα έναν νερόμυλο, που σύντομα όμως έγινε ζημιογόνος. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του διατηρούσε στον Αλμυρό φούρνο. Φιλοδοξούσε μάλιστα να τον διαδεχθεί εκεί ο γιός του, ο Νικολάκης, όπως τον αποκαλούσε. Το 1897, με τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο, συνελήφθη από τους Τούρκους και από τις κακουχίες πέθανε.

Από νωρίς ο Ν. Γ. έδειξε ιδιαίτερη κλίση στα γράμματα. Τελείωσε το Ελληνικό Σχολείο του Αλμυρού, όπου δυστυχώς δεν υπήρχε ακόμη Γυμνάσιο. Εργάσθηκε στο Ειρηνοδικείο του Αλμυρού και όταν ιδρύθηκε στο Βόλο Γυμνάσιο γράφτηκε εκεί σε ηλικία 19 ετών, το 1885, το οποίο  μετά από πολλές περιπέτειες κατάφερε να τελειώσει το 1917 στα 51 του χρόνια. Για να καλύπτει τα έξοδα των σπουδών του εργαζόταν σε δικηγορικά γραφεία και συμβολαιογραφεία, ασχολούμενος παράλληλα με αρχαιολογικές και ιστορικές έρευνες.

Χωρίς να τελειώσει όμως το Γυμνάσιο αναγκάσθηκε, για οικογενειακούς λόγους, να επιστρέψει στον Αλμυρό και εργαζόταν εδώ άλλοτε ως ιδιωτικός δάσκαλος και άλλοτε στην Κοινότητα ως βοηθός γραμματέως. Μόνος του αποκτά ιδιαίτερη μόρφωση και μαθαίνει πολύ καλά Γαλλικά, Γερμανικά και Ιταλικά, φθάνοντας στο σημείο να αλληλογραφεί με ξένους αρχαιολόγους και να δημοσιεύει ξενόγλωσσες μελέτες.

Ήταν 30 ετών όταν, το 1896, δημιούργησε ένα από τα μεγάλα του έργα. Ίδρυσε σωματείο, την «Ἑν Αλμυρώ Φιλάρχαιο Εταιρεία ΟΘΡΥΣ», με σκοπό να συλλέξει τις αρχαιότητες από όλη τη Θεσσαλία, πείθοντας 12 από τα επίλεκτα μέλη της Αλμυριώτικης κοινωνίας. Πραγματοποίησαν ανασκαφές στην Αρχαία Άλο, στη θέση Κεφάλωση και αλλού, συλλέγοντας αρχαιότητες αλλά και βιβλία από όλη σχεδόν τη Θεσσαλία, πριν ακόμη η επίσημη Πολιτεία αποστείλει τους πρώτους Εφόρους Αρχαιοτήτων για να ασχοληθούν με την πολιτιστική κληρονομιά της Θεσσαλίας.

Το 1902 οργάνωσαν τους αθλητικούς αγώνες «Τα Κρόκια», με πανελλήνια εμβέλεια. Το 1906 τα μέλη της Φιλαρχαίου, πάντα με εμπνευστή και ψυχή τους τον Γιαννόπουλο, πήραν μια τολμηρή ιστορική απόφαση: ΝΑ ΙΔΡΥΣΟΥΝ ΜΟΥΣΕΙΟ, για να στεγάσουν τις συναχθείσες αρχαιότητες. Με δικά τους έξοδα και με εράνους αγόρασαν οικόπεδο και άρχισαν την ανοικοδόμηση του Μουσείου βάζοντας στις 30 Οκτωβρίου 1910 τον θεμέλιο λίθο.

Την πρώτη εμφάνιση στο πνευματικό προσκήνιο ο Γιαννόπουλος την έκανε το 1890, δημοσιεύοντας το πρώτο του σημαντικό έργο «Τα Φθιωτικά», μαθητής Γυμνασίου ακόμη. Ακολούθησαν εκατοντάδες μελέτες, επιστημονικές ανακοινώσεις και άρθρα του σε έγκυρα ελληνικά και ξένα ή ξενόγλωσσα επιστημονικά περιοδικά, που αφορούν κυρίως τη Θεσσαλία και την ευρύτερη περιοχή μέχρι και τη Φθιώτιδα.

Eργάσθηκε ως ελληνοδιδάσκαλος,    Επιμελητής του Μουσείου Αλμυρού, Επιμελητής και Έφορος Αρχαιοτήτων στο Μουσείο του Βόλου, στο Αργοστόλι – αρχαιολογική περιφέρεια Κερκύρας, στη Χαλκίδα και στη Νέα Αγχίαλο.

Αυτός ο αυτοδίδακτος αρχαιολόγος έχαιρε εκτιμήσεως στον πνευματικό κόσμο της Ελλάδος, της Ευρώπης ακόμη και εκτός αυτής. Πρόβαλε το έργο του σε διεθνή κλίμακα προσφέροντας τεράστιες εθνικές υπηρεσίες.

Σπουδαία είναι η προσφορά του και στον επιγραφικό τομέα. Ανακάλυψε πολλές επιγραφές τις οποίες ο ίδιος μελέτησε, σχεδίασε και ερμήνευσε με επιτυχία, προκαλώντας τον θαυμασμό της διεθνούς ιστορικο – αρχαιολογικής κοινότητος. Επισήμους τίτλους και περγαμηνές δεν απέκτησε. Παρήγαγε όμως έργο ασυγκρίτως ανώτερο εκείνων που κατείχαν τα ανώτερα πτυχία και τα οφίκια.

Η ζωή του όλη ήταν απλή, φτωχική και στερημένη. Γνώρισε την αγνωμοσύνη από την πολιτεία, από μέρος του πνευματικού κόσμου, λόγω της έλλειψης τυπικών προσόντων, και από τον κοινωνικό του περίγυρο. Αρκετοί από τους Αλμυριώτες τον θεωρούσαν ιδιόρρυθμο και γραφικό. Ζούσε μόνος με τη σύζυγό του Ουρανία κλεισμένος στον εαυτό του, αντιπαλεύοντας με την αμάθεια των χωρικών, την αδιαφορία και αμάθεια των κρατικών οργάνων αλλά και τις ειρωνείες και τον φθόνο μερικών λογίων.

Ο ίδιος μάλιστα γράφει σε επιστολή του: «… Ενεπαίχθημεν, ειρωνειών βαναύσων ετύχομεν, οίκτου μειδιάματος ηξιώθημεν υπό των λογίων εκείνων των οιομένων μέγα τι ειδέναι … … Ευτυχώς εύρηκα και άλλους λάτρας του καλού και συνεργαζομένους επιτυχώς μετ΄ εμού….».

Η Φιλάρχαιος Εταιρεία Αλμυρού, τιμώντας αυτόν τον ξεχωριστό επιστήμονα, οργανώνει Ημερίδα, στο Πολιτιστικό Κέντρο του Αλμυρού, της πόλης για την οποία εργάσθηκε και ανέδειξε, στην οποία διακεκριμένοι επιστήμονες, πανεπιστημιακοί και αρχαιολόγοι θα μιλήσουν αναλυτικά για τη ζωή, το έργο και την προσφορά του.

Χρέος όλων ημών των Αλμυριωτών είναι να παρευρεθούμε ως ελάχιστο δείγμα τιμής στον Νικόλαο Ι. Γιαννόπουλο, ο οποίος ανάλωσε τη ζωή του, ξόδεψε την περιουσία του, θυσιάσθηκε και εργάσθηκε με απέραντη επιμονή και ανιδιοτελή ζήλο, για να κάνει τον Αλμυρό κέντρο αρχαιολογικής ακτινοβολίας. Ακάματος εργάτης του πνεύματος, μας άφησε κληρονομιά και βαρύ φορτίο το έργο του, για το οποίο όχι απλώς είμαστε περήφανοι αλλά οφείλουμε να αξιοποιήσουμε.