Η Φιλάρχαιος γιόρτασε την Ημέρα Μουσικής

Εκδήλωση πραγματοποίησε την Κυριακή 21 Ιουνίου η Φιλάρχαιος για την Ημέρα Μουσικής με θέμα: «Οικειοποιούμενοι το “άλλο”. Αναπαραστάσεις στη Μεγάλη Ευρωπαϊκή Μουσική».

Το θέμα παρουσίασε η κ. Ελένη Χ. Δημάκου (ΜΑ Ιστορίας), μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Φιλαρχαίου.

Η εκδήλωση αφορούσε στον τρόπο με τον οποίο αναπαραστάθηκαν οι διάφοροι λαοί του κόσμου, και ιδιαίτερα οι «Ανατολίτες», στις μουσικές συνθέσεις των μεγάλων Ευρωπαίων συνθετών στα χρόνια του Διαφωτισμού και ιδιαίτερα στη μουσική του Μότσαρτ.

Στη διάρκεια της αποικιοκρατίας, η επαφή των Ευρωπαίων με άλλους «κατώτερους» λαούς της γης, τους επέτρεψε να αρχίσουν να βλέπουν τους εαυτούς τους ως «Ευρωπαίους». Η «ιστορία της Ευρώπης» με αφετηρία την αρχαία Αθήνα διαμορφώθηκε σε κυρίαρχο αφήγημα και επιβλήθηκε στον υπόλοιπο κόσμο. Όλες οι άλλες ιστορίες του κόσμου κατατάχτηκαν σε θέση υποδεέστερη, συμπεριλαμβανομένων και αυτών με ισχυρές πνευματικές παραδόσεις όπως π.χ. η «ινδική», η «κινεζική», η «αιγυπτιακή». Οι κριτικές συζητήσεις όμως που προκάλεσαν οι σύγχρονες προσεγγίσεις της παγκόσμιας ιστορίας στα μέσα του προηγούμενου αιώνα, ανέδειξαν ιστορίες πολιτισμών που έχουν τις ρίζες τους σε μη ευρωπαϊκές περιοχές του κόσμου. Μας θύμισαν έτσι ότι στον πλανήτη μας υπάρχουν πολλοί λαοί, πολλές ιστορίες, γλώσσες, έθιμα, μουσικές. Ο κόσμος μας, δηλαδή, είναι πολύχρωμος. Και αυτός ο πολύχρωμος κόσμος προσεγγίστηκε μέσα από την παρουσίαση αυτή.

Συγκεκριμένα, παρουσιάστηκαν μουσικές που εκπροσωπούν τους εκτός Ευρώπης λαούς, και τεκμηριώθηκε ο τρόπος με τον οποίο οι μουσικές αυτές συμμετείχαν ενεργητικά στη διαμόρφωση του νεωτερικού ευρωπαϊκού πολιτισμού. Ιδιαίτερα σημαντική ήταν η επιρροή των «Ανατολικών» που, λόγω της προέλευσής τους από εδραιωμένες αρχαίες κουλτούρες, αποτελούσαν και τον πολιτισμικό ανταγωνιστή των Ευρωπαίων· μια βαθειά, δηλαδή, και έμμονη εικόνα του πολιτισμικά διαφορετικού «άλλου».

Οι ιδέες που διαμορφώθηκαν στην ευρωπαϊκή κοινωνία για τους «άλλους», βρήκαν το δρόμο τους και μέσα στην μουσική την εποχή του Διαφωτισμού. Ακολουθώντας τις ευρύτερες κοινωνικές αλλαγές και ακολουθώντας το γενικό ενδιαφέρον των Ευρωπαίων για το «εξωτικό», η δυτικοευρωπαϊκή μουσική ενδιαφέρθηκε να οικειοποιηθεί μουσικά στοιχεία εξω-ευρωπαϊκών πολιτισμών. Γλώσσες, λοιπόν, και χαρακτήρες και μουσικές από διάφορες κουλτούρες συγχρωτίζονταν πάνω στις ευρωπαϊκές σκηνές. Οι μη δυτικοί ήχοι που εμφανίστηκαν περισσότερο στην ευρωπαϊκή μουσική της «υψηλής κουλτούρας» ήταν οι τουρκικοί, λόγω του ότι η Οθωμανική Αυτοκρατορία βρισκόταν πολύ κοντά στην κεντρική Ευρώπη.

Στη διάρκεια της εκδήλωσης παρουσιάστηκαν μουσικά παραδείγματα από όπερες μεγάλων Ευρωπαίων συνθετών, όπως η «Αΐντα» του Βέρντι, οι «Γενναιόδωρες Ινδίες» του Ραμώ, και η «Απαγωγή απ’ το Σεράι» του Μότσαρτ . Μέσα από τα μουσικά αυτά παραδείγματα η κ. Δημάκου έδειξε τον τρόπο που οι Ευρωπαίοι έχτιζαν την πολιτιστική τους ταυτότητα όχι απλά μέσα από τη σύγκριση με τον «άλλο» αλλά μέσα από την άρνηση του «άλλου»· μια διαδικασία που έχει τις απαρχές της στην αρχαία Ελλάδα. Αυτό όμως που μια κουλτούρα απορρίπτει ως διαφορετικό, συχνά βρίσκεται στο κέντρο της, όπως αποδείχθηκε με το παράδειγμα της δοξαστικής «Ωδής στη Χαρά» από την Ενάτη συμφωνία του Μπετόβεν. Η υιοθέτηση των «εξωτικών» ήχων έδωσε την ευκαιρία στους μεγάλους συνθέτες να προωθήσουν τις μουσικές τους δυνατότητες και να υπηρετήσουν τους στόχους της υψηλής μουσικής.

Η Φιλάρχαιος Εταιρεία Αλμυρού «Όθρυς», συνεπής στον πολιτιστικό της ρόλο, ένα ρόλο με μεγάλη ιστορία στον τόπο μας, πέρα από την τοπική ιστορία, καλύπτει έτσι με τις εκδηλώσεις της και γνωστικά αντικείμενα με ευρύτερο πολιτισμικό και παιδευτικό περιεχόμενο. Η ευρωπαϊκή μας ταυτότητα είναι ένα θέμα που η ελληνική κοινωνία οφείλει να περιλάβει ανάμεσα στα ενδιαφέροντά της. Στις γρήγορες και απρόβλεπτες αλλαγές που βρίσκονται μπροστά μας, ο ενημερωμένος πολίτης είναι ο πολίτης που μπορεί και να τις διαχειριστεί σωστά.