Ο Αη-Γιάννης Βρυναίνης

του Κώστα Γκουντάρα

 Κατά το 1833 η Ευρωπαϊκή Στρατιωτική Επιτροπή χάραξε τα όρια του ελεύθερου Ελληνικού κράτους που ορίστηκαν με το πρωτόκολλο του Λονδίνου του 1831. Προχώρησε δε στο χωρισμό της Όθρης, της οποίας τις υψηλότερες κορυφές παρέδωσε στην τουρκική αυτοκρατορία. Την εποχή εκείνη οι κάτοικοι του χωριού της Βρύναινας, που βρίσκεται πάνω στην Όθρη, μεταξύ των δύο Μονών άνω και κάτω Ξενιάς, είχαν νότια του χωριού τους σε τρίωρη απόσταση (με τα πόδια) πολλά αγροτικά κτήματα, βοσκοτόπια και δάση, τα οποία στερήθηκαν, γιατί η οροθετική επιτροπή είχε την αστοργία να εγκαταλείψει τη Βρύναινα στον κλοιό της τουρκικής δουλείας. Η φιλότουρκη διαρρύθμιση των συνόρων είναι ο λόγος της ίδρυσης του φθιωτικού χωριού Άη-Γιάννης, που βρίσκεται νότια μια ώρα από τη Βρύναινα και πέντε ώρες από τον Αλμυρό, δυτικά δε από τη Σούρπη και τον Πτελεό γύρω στις τρεις ώρες και υπάγεται  στο Δήμο Πτελεατών. Από τον Άη-Γιάννη φαίνεται βόρεια πάνω σε μια πλαγιά της Όθρης η Βρύναινα, από τη Βρύναινα φαίνεται νότια στην απέναντι πλαγιά ο Άη-Γιάννης. Ο Άη-Γιάννης είναι τέκνο της Βρύναινας. Η Βρύναινα είναι μάνα του Άη-Γιάννη. Η σχέση αυτού προς εκείνη είναι σχέση αποικίας προς μητρόπολη, γιατί οι ιδρυτές αυτού είναι λίγες οικογένειες εκείνης, που προτίμησαν να κατασκηνώσουν εδώ, σε ελεύθερο έδαφος, στη θέση που ήταν το Ελληνικό φυλάκιο και επιτηρούσε ένα τμήμα των συνόρων, κοντά στα κτήματά τους και γύρω από τον προϋπάρχοντα στο όνομα του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου εξοχικό ναΐσκο, από τον οποίον και η ονομασία του χωριού και οι οποίες οικογένειες απολαμβάνοντας τη χαρίζουσα ζωή αύρα της ελευθερίας και εκμεταλλευόμενες τα κτήματά τους τρέφονταν με τα ωραία όνειρα της απολύτρωσης της μητρόπολης, για την υποδούλωση της οποίας έχυναν φιλόστοργα υιϊκά δάκρυα και για την οποία σε όλες τις Θεσσαλικές επαναστάσεις αγωνίστηκαν, ιδίως κατά την επανάσταση του 1878. Όταν η Βρύναινα κινδύνευε να γίνει «παρανάλωμα του πυρός» των τουρκαλβανών πολλά τέκνα του Άη-Γιάννη έτρεξαν για να αποκρούσουν τον κίνδυνο, όπως έλεγε και ο γερο-Μελεμές, στο σπίτι του οποίου φιλοξενούνταν κάθε επισκέπτης, αφού υπήρξε ένας από τους αγωνιστές. Οι πρώτες οικογένειες που ήλθαν από τη Βρύναινα και τη Σούρπη ήταν των Αγγελή, Σταμάτη, Λιάπη, Μελεμέ, Χουλιαρά, Γιαννακόπουλου, Αμβράζη κλπ. Σύντομα αντικατέστησαν τις καλύβες των κτηνοτρόφων και τη θέση τους πήραν τα πρώτα σπίτια του χωριού τα οποία το 1940 ανέρχονταν σε 40 περίπου.

Το χωριό Άη-Γιάννης βρίσκεται μέσα σε δέλτα που σχηματίζεται από δύο ποτάμια που κατεβαίνουν από τις κορυφές της Όθρης, περιέχουν άφθονα νερά και ιδιαίτερα βρύση με πολύ νερό με δύο στόματα. Σε μικρή δε απόσταση, πιο ορεινά και νοτιότερα του χωριού, υπάρχουν τρεις πηγές η μία κοντά στην άλλη με την ονομασία «Πρατούσιανι», από τις οποίες ο Μπέης της Βρύναινας, έπαιρνε νερό για την οικογένειά του δυο φορές την ημέρα αποστέλλοντας γι’ αυτό το σκοπό υπηρέτη σύμφωνα με πληροφορίες από τη λυγερή θυγατέρα του γέρο-Μελεμέ Ξανθούλα. Δεν είναι μόνο δροσόλουστο το μικρό αυτό χωριό, αλλά και κατάφυτο, διότι οι εργατικοί κάτοικοί του μετέβαλαν τις αυλές των σπιτιών τους σε παραδεισένιους κήπους, στους οποίους συναντάς οπωροφόρα και λαχανικά και όσπρια σε μικρές ποσότητες, μόλις που φθάνουν για τις οικογενειακές ανάγκες. Αν οι κυβερνήτες του κράτους και οι τοπικοί αντιπρόσωποι μεριμνούσαν για τη συγκοινωνία των απρόσιτων ορεινών χωριών της Ελλάδας, ένα από τα οποία είναι και ο Άη-Γιάννης, αναμφίβολα το χωριό αυτό επικοινωνώντας με τον πολιτισμό και την πρόοδο θα μπορούσε να αναπτύξει δενδροκαλλιέργειες, κτηνοτροφία και γεωργία σημαντική, διότι έχει και κατέχει τα εδαφικά πλεονεκτήματα γι’  αυτό το σκοπό.

Σαν Κοινότητα αναγνωρίσθηκε στις 30 Ιουνίου 1928 (ΦΕΚ Α΄ 166/1928). Πρώτος Πρόεδρός του και για 15 συνεχή χρόνια ο Νίκος Μελεμές. Πληθυσμιακά καλύτερη περίοδος η απογραφή του 1940 που οι κάτοικοι ανέρχονταν στους 170. Σφραγίδα της Κοινότητας σε σχήμα κύκλου φέρουσα γύρω-γύρω τις λέξεις «ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ» και εσωτερικά ως έμβλημα ποιμενικό σκύλο.

Σήμερα τα πράγματα είναι κάπως διαφορετικά, όχι όμως και ιδανικά. Προσπάθειες των τελευταίων τοπικών αρχόντων βγάλανε από την απομόνωση του παρελθόντος το χωριό, το οποίο τουλάχιστον τους καλοκαιρινούς μήνες παρουσιάζει κάποια κίνηση, όχι όμως αυτή που του αξίζει. Ο «Καποδίστριας» και ο «Καλλικράτης» της αυτοδιοίκησης ήταν η ταφόπλακα πολλών όμορφων, γραφικών και παραδοσιακών ελληνικών χωριών, όπως και αυτό του Άη-Γιάννη, από τα λίγα ωραία και ιστορικά χωριά που κουβαλά αιώνες τώρα η Όθρη.