Γιατί ο πληθωρισμός παραμένει υψηλός στη χώρα – Γράφει ο Eυθύμιος Ζιγγιρίδης

Γράφει ο Eυθύμιος Ζιγγιρίδης Beng MSc MILT AMIEE
Σύμβουλος Στρατηγικών Επενδύσεων
Πρόεδρος GBHORIZONS

Πληθωρισμός εμφανίζεται όταν υπάρχει γενική αύξηση αγαθών και υπηρεσιών. Πλέον γνωρίζει ο καθένας μας ότι είναι η αιτία μείωσης της αξίας του νομίσματος και κατ’ επέκταση της αγοραστικής δύναμης των πολιτών.  Φυσικά να λάβουμε υπόψη ότι οι διακυμάνσεις κάποιων υπηρεσιών ή προϊόντων έχουν μεγαλύτερη βαρύτητα διότι ξοδεύονται σε αυτά περισσότερα χρήματα όπως για παράδειγμα το ηλεκτρικό ρεύμα  σε σχέση με διακυμάνσεις τιμών που ξοδεύονται λιγότερα όπως τα γραμματόσημα ή το πιπέρι.

Ο πληθωρισμός στην Ευρωπαϊκή Ένωση κατά μέσο όρο ανέρχεται στα  2,1%.  Οι προσδοκίες της αγοράς για τον πληθωρισμό (σε Ευρωζώνη) σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα καταδεικνύουν ότι θα παραμείνει σταθερά κάτω από το όριο του 2%.

Από την άλλη η Ελλάδα σύμφωνα με τις τελευταίες προβλέψεις του Ευρωσυστήματος που αποκαλύφθηκαν  στο δελτίο της Κεντρικής Τράπεζας ο πληθωρισμός εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στην Ελλάδα στο 3,1% για το 2025 δηλαδή υψηλότερο από τις προβλέψεις του Ιουνίου και σε κάθε περίπτωση υψηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ. Γιατί ο πληθωρισμός παραμένει σε υψηλά επίπεδα και ειδικά σε σχέση με τις υπόλοιπες αναπτυγμένες χώρες της ΕΕ;

Πολλοί ισχυρίζονται ότι ο πληθωρισμός οφείλεται κυρίως σε προϊόντα και υπηρεσίες που εισάγουμε από το εξωτερικό και αυτό διαμορφώνει τις αυξημένες τιμές. Αυτό φυσικά είναι εν μέρει αληθές. Υπάρχουν και άλλοι παράγοντες όπως η ακριβή παραγωγή τροφίμων λόγω του ακριβού κόστους ενέργειας και οι υψηλοί ενδιάμεσοι φόροι όπως ο ειδικός φόρος κατανάλωσης καυσίμων και το ΦΠΑ. Για παράδειγμα ο ΦΠΑ σε βασικά είδη  διατροφής  είναι 4% στην Ισπανία και 13% στη χώρα μας. Ας δούμε αναλυτικά τους παράγοντες που προκαλούν αυξημένες τιμές και κατ’ επέκταση πληθωριστικές τάσεις στη χώρα μας.

Η υψηλή ζήτηση από το εξωτερικό η οποία εκδηλώνεται μέσω του τουρισμού  συντείνει στις ανατιμήσεις κυρίως στις υπηρεσίες. Υπάρχει αύξηση στα τουριστικά έσοδα το πρώτο εξάμηνο του 2025 κατά 11% καθώς και του μέσου εσόδου ανά άφιξη κατά 10%.  Είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό ότι τουρίστες με μεγαλύτερα εισοδήματα που επισκέπτονται τη χώρα μας έχουν μεγαλύτερη ανοχή σε ανατιμήσεις προϊόντων και υπηρεσιών αφού είναι εξοικειωμένοι με τις υψηλές τιμές των χωρών τους με αποτέλεσμα να διατηρούνται οι υψηλές τιμές στην Ελλάδα.

Ένας άλλος παράγοντας σχετίζεται με τα ακίνητα στην Ελλάδα. Σύμφωνα με δείκτη του ΕνΔΤΚ τα ενοίκια αυξήθηκαν κατά 10,4% ετησίως στο εξάμηνο σε σχέση με την αύξηση στην Ευρωζώνη  κατά 2,9%. Η συνεχιζόμενη ανισορροπία ζήτησης και προσφοράς διατηρεί τις ανατιμήσεις τιμών.

Σύμφωνα με τη Eurostat για την Ελλάδα οι πληθωριστικές πιέσεις σε μεγάλο βαθμό προέρχονται από τις υπηρεσίες. Ο πληθωρισμός των υπηρεσιών στην Ελλάδα τον Αύγουστο ανήλθε στο 5,1 % ενώ ο μέσος όρος στην ευρωζώνη ανήλθε στο 3,1%. Όπως αναλύσαμε παραπάνω αυτές οι πληθωριστικές πιέσεις οφείλονται στην στέγαση και σε διευρυμένα πακέτα διακοπών.

Γενικότερα οι πηγές του πληθωρισμού στην Ελλάδα έχουν τις ρίζες τους σε  διαθρωτικές αδυναμίες όπως:

• Εξαρτήσεις από εισαγόμενα προϊόντα η υπηρεσίες που επηρεάζουν τις τιμές των εγχώριων
• Τα καρτέλ προϊόντων τα οποία δημιουργούνται στη χώρα κάτι που εμποδίζει τον υγιή ανταγωνισμό
• Μη αποτελεσματικές γεωργικές πρακτικές επηρεάζουν τις τελικές τιμές
• Το μεγάλο δίκτυο μεσαζόντων
• Οι υψηλές τιμές ρεύματος και γενικότερα της ενέργειας τείνουν να αυξάνουν το κόστος της παραγωγής Α΄ υλών και κατ’ επέκταση των τελικών προϊόντων. Οι αυξημένες τιμές φυσικού αερίου στις αρχές του έτους προκάλεσε σημαντική αύξηση των τιμών της λιανικής στο ηλεκτρικό ρεύμα
• Οι υψηλοί έμμεσοι φόροι

Το διαχρονικό προβληματικό παραγωγικό μοντέλο της χώρας στο οποίο στηρίζεται στην κατανάλωση συμπεριλαμβανομένου και του τουριστικού προϊόντος και όχι στην μεταποίηση οδηγεί σε στρεβλώσεις την αγορά. Η αυξητική πορεία του ΑΕΠ στην χώρα στηρίζεται λοιπόν σε παράγοντες οι οποίοι δεν παρουσιάζουν σταθερότητα ή μονιμότητα αφού ένας από τους παράγοντες της αυξητικής τάσης του ΑΕΠ είναι και το ταμείο ανάκαμψης το οποίο θα ολοκληρωθεί το 2026 και επομένων μία μεγάλη πηγή χρημάτων θα εκλείψει.

Η κυβέρνηση έχοντας εφαρμόσει θετικές πολιτικές στις αυξήσεις των μισθών, οφείλει να σχεδιάσει μακροπρόθεσμη στρατηγική για το παραγωγικό μοντέλο της χώρας το οποίο θα προσφέρει οικονομική σταθερότητα και θα μπορεί να απορροφάει εξωτερικούς κραδασμούς από γεωπολιτικές αστάθειές. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσει να ισορροπήσει μεταξύ ανάπτυξης της χώρας  και ευημερίας των πολιτών της καθώς επίσης να εμποδίσει το “greedflation”  όπου κάποιες επιχειρήσεις εκμεταλλεύονται τον πληθωρισμό για να δημιουργήσουν υπερβολικά κέρδη.