Περιοδικό Υγεία: Μηνιγγίωμα καλοήθης όγκος του εγκεφάλου – Σύγχρονη αντιμετώπιση και θεραπεία – Γράφει ο Στέργιος Μπρίζας

Οι χωροκατακτητικές εξεργασίες (όγκοι) του εγκεφάλου, με ολοένα και αυξανόμενη συχνότητα εμφάνισης τους στον ανθρώπινο πληθυσμό, αποτελούν μια νοσολογική οντότητα με πολύπλευρη αντιμετώπιση. Διακρίνονται σε 7 κατηγορίες αναλόγως του κυτταρικού πληθυσμού προέλευσης και σε καλοήθεις ή κακοήθεις (Grade I έως Grade IV) αναλόγως της βιολογικής συμπεριφοράς τους. Η πλειονότητα των καλοήθων όγκων του εγκεφάλου αποτελεί το μηνιγγίωμα και ταυτόχρονα μία πλήρως ιάσιμη πάθηση.

Μηνιγγίωμα. Τα μηνιγγιώματα αποτελούν το κύριο αντιπρόσωπο των καλοήθων όγκων του εγκεφάλου σε ποσοστό ~20% και η εμφάνιση τους είναι κυρίως παροοβελιαία αλλά και σε οποιοδήποτε σημείο του εγκεφάλου. Προέρχονται από κύτταρα της αραχνοειδής μήνιγγας του εγκεφάλου και ως πιθανές αιτίες εμφάνισης τους αναφέρονται οι κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, οι ορμονικές διαταραχές κ.α. χωρίς να υπάρχει σαφής αιτιολογική συσχέτιση. Συνήθως λαμβάνουν μεγάλο μέγεθος, λόγω ότι αναπτύσσονται αργά, μέχρι να εμφανίσουν συμπτώματα και να γίνει η διάγνωση. Η ανάπτυξή τους γίνεται συνήθως προς το εγκεφαλικό παρέγχυμα,  χωρίς όμως να το διηθούν αλλά μόνο το παρεκτοπίζουν.

Τα συνηθέστερα συμπτώματα είναι οι επιληπτικές κρίσεις, η επίμονη κεφαλαλγία, και αναλόγως του σημείου εμφάνισης του μηνιγγιώματος, συμπτώματα από την πίεση του εγκεφαλικού παρεγχύματος με τελικό αποτέλεσμα την αδυναμία στο άνω ή κάτω άκρο, την διαταραχή της ομιλίας, την διαταραχή της συμπεριφοράς ή της μνήμης.

Η διάγνωση της πάθησης γίνεται από την κλινική (νευρολογική) εξέταση και επιβεβαιώνεται με τον απεικονιστικό έλεγχο. Η διενέργεια αξονικής τομογραφίας με σκιαστικό θέτει την διάγνωση και στην συνέχεια με την μαγνητική τομογραφία διαπιστώνονται οι λεπτομέρειες που χρειάζονται για την χειρουργική αφαίρεση του μηνιγγιώματος.

Ταξινομούνται σε τρεις βαθμούς αναλόγως την βιολογική τους συμπεριφοράς (ποσοστό επανεμφάνισης) σε τυπικό Grade I ή καλόηθες με ποσοστό επανεμφάνισης 9%, το άτυπο ή  Grade II με ποσοστό επανεμφάνισης 29% και το αναπλαστικό Grade III με 50%. Το ποσοστό επανεμφάνισης εξαρτάται από τον βαθμό grade I,II ή ΙΙΙ του μηνιγγιώματος  και φυσικά αλλάζει αναλόγως του ποσοστού (πλήρης ή μερική) αφαίρεσης του μηνιγγιώματος (Simpson grading system I έως V). Όταν γίνει ολική αφαίρεση του μηνιγγιώματος κατά Simpson I τότε θεωρείται πλήρως ιάσιμη πάθηση.

 Η θεραπεία του μηνιγγιώματος ήταν και παραμένει κατεξοχήν χειρουργική που αποσκοπεί στην πλήρη αφαίρεση του (Simpson grade I) και ουσιαστικά στην πλήρη ίαση. Η ακτινοθεραπεία εφαρμόζεται μόνο σε περιπτώσεις μη ολικής αφαίρεσης του μηνιγγιώματος και σε περιπτώσεις μηνιγγιώματος Grade III που αποσκοπεί στην επιβράδυνση της υποτροπής. Επίσης η ακτινοθεραπεία εφαρμόζεται σε περιπτώσεις όπου η εντόπιση του μηνιγγιώματος είναι σε εν τω βάθει δομές με αποτέλεσμα η χειρουργική αφαίρεση να μην είναι εφικτή (σπάνιες περιπτώσεις). Σε περίπτωση υποτροπής της εξεργασίας η αντιμετώπιση εξακολουθεί να είναι χειρουργική.

Η χειρουργική αντιμετώπιση έχει διπλό σκοπό: α) την πλήρη αφαίρεση του μηνιγγιώματος και β) την προστασία του εγκεφαλικού παρεγχύματος. Στις περισσότερες περιπτώσεις είναι εφικτή η πλήρη αφαίρεση του μηνιγγιώματος που σημαίνει και πλήρη ίαση.

Είναι πλέον εφικτή η πλήρης αφαίρεση των όγκων χωρίς κανένα νευρολογικό έλλειμμα για τον ασθενή προσφέροντας μεγαλύτερη επιβίωση και καλύτερη ποιότητα ζωής. Με την χρησιμοποίηση της νευροπλοήγησης, της χαρτογράφησης του εγκεφάλου, τα σωματο-αισθητικά και κινητικά προκλητά δυναμικά, το νευροχειρουργικό μικροσκόπιο, και την εμπειρία της νευροχειρουργικής ομάδας ο ασθενής επιστρέφει στον θάλαμό του την επόμενη ημέρα της χειρουργικής επέμβασης.

Η κινητοποίηση του  ασθενούς γίνεται εντός 48ώρου και επιστρέφει στην οικία του περιπατητικός μετά από ολιγοήμερη νοσηλεία (συνήθως 4 ή 5 ημέρες).

Η ηλικία δεν θεωρείται αντένδειξη καθώς η αφαίρεση του μηνιγγιώματος είναι πλέον μικρής επιβάρυνσης για τον ασθενή. Δεν χρειάζεται μετεγχειρητικά νοσηλεία σε κέντρο αποκατάστασης ούτε συμπληρωματικές θεραπείες.

Η χειρουργική θεραπεία των όγκων του εγκεφάλου (καλόηθων) έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια, λόγω της ανάπτυξης της τεχνολογίας, και έχει γίνει ασφαλής και ταυτόχρονα προσφέρει την πλήρη αφαίρεση (ίαση) της εξεργασίας.