Συνέντευξη με τον Αλμυριώτη παιδοψυχίατρο Νίκο Τσιαμανή για την πρώτη του ποιητική συλλογή

Αισθήματα και ψυχολογικές καταστάσεις μη διαχειρίσιμες μετουσιώνονται σε γραπτό λόγο

Ένα παιδί απ’ τον Αλμυρό, κατεβαίνει από την επαρχία στην Αθήνα με την ενηλικίωση για σπουδές. Γρήγορα βρίσκεται αντιμέτωπος με δυο ασύμβατους κόσμους. Από τη μια, ένας υποκειμενικός κόσμος φαντασιακός και εξειδανικευμένος, γεμάτος επιθυμίες και πόθους. Από την άλλη, η πραγματικότητα μιας μεγαλούπολης και των σχέσεων, με τους δικούς τους κανόνες, άγνωστους κι αμείλικτους. Η σύγκρουση των δυο κόσμων σφοδρή. Αισθήματα και ψυχολογικές καταστάσεις μη διαχειρίσιμες, μετουσιώνονται σε γραπτό λόγο και μέσω αυτού, αφομοιώνονται ψυχικά.

Τα «Άνισα Μέτρα» (εκδόσεις Ιωλκός, 2024) αποτυπώνουν αυτή τη διαδικασία, που συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Ο Νίκος Τσιαμανής, από τον Αλμυρό, είναι παιδοψυχίατρος  που εργάζεται στη Γενεύη της Ελβετίας. Αυτές τις ημέρες βρίσκεται για τις καλοκαιρινές του διακοπές στην ιδιαίτερη πατρίδα του και είχαμε την ευκαιρία να τον συναντήσουμε με αφορμή την κυκλοφορία της πρώτης του ποιητικής συλλογής.

Πώς ξεκίνησες να γράφεις για να φθάσεις στην έκδοση της πρώτης σου ποιητικής συλλογής;

-Άρχισα να γράφω στην εφηβεία, όπως πολλοί έφηβοι. Η πιο συστηματική ενασχόληση με το γράψιμο άρχισε στα φοιτητικά μου χρόνια στην Αθήνα. Το σοκ για ένα παιδί από την επαρχία, που ξαφνικά βρίσκεται μακριά απ’ την οικογένεια και από ένα κοινωνικό περιβάλλον απολύτως ελεγχόμενο, είναι μεγάλο. Η ενηλικίωση, η αναζήτηση της προσωπικής ταυτότητας σε πολλαπλά επίπεδα, οι τριτοβάθμιες σπουδές, η  αντιπαράθεση μ’ έναν άγνωστο εν γένει κόσμο, μπορεί να δημιουργήσουν μεγάλα εσωτερικά αδιέξοδα. Η διαδικασία της γραφής με βοήθησε ώστε να μπορέσω να αφομοιώσω ψυχολογικές καταστάσεις και συναισθήματα μη διαχειρίσιμα.

Στο σημείωμα του εκδότη διαβάζουμε ότι το βιβλίο ακολουθεί την πορεία ενός ανθρώπου σε διαφορετικές περιόδους της ζωής του. Είναι ίσως κάτι σαν προσωπική ψυχανάλυση;

-Η συγγραφή είναι ένα μέσο έκφρασης, κάτι που μπορεί να προσφέρει  ψυχική ενδυνάμωση. Με μια πολύ ευρεία έννοια, θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι μια απόπειρα αυτο-ψυχοθεραπείας. Βέβαια, η ψυχοθεραπεία έχει πολύ συγκεκριμένο πλαίσιο και κανόνες που την διαχωρίζουν σαφώς απ’ τη διαδικασία της γραφής.

Τα άμετρα αισθήματα συναντιούνται με τα έμμετρα για να βρεθεί το μέτρο άριστον. Τελικά αυτό υπάρχει στη ζωή μας και πόσο απαραίτητο είναι ή έχει χαθεί ζώντας χωρίς μέτρο στα άκρα;

-Το βιβλίο καταπιάνεται με την έννοια του μέτρου σε ψυχολογικό επίπεδο, που είναι μια καθαρά προσωπική υπόθεση. Ο καθένας μας καλείται να βρει τις δικές του ισορροπίες, συναισθηματικά, διανοητικά, ψυχικά, σ’ έναν κόσμο διαρκώς μεταβαλλόμενο, κάτι που δεν είναι φυσικά απλό. Η αλληλεπίδραση με τον κοινωνικό περίγυρο και την κοινωνική πραγματικότητα κάνει ακόμα πιο δύσκολη αυτή την ισορροπία, γιατί υπάρχουν ένα σωρό παράγοντες που δεν εξαρτώνται μόνο από εμάς. Θα έλεγα ότι η έννοια του μέτρου έχει να κάνει με την ικανότητα εξισορρόπησης όλων αυτών των διαφορετικών παραμέτρων. Σε κάθε ψυχοσύνθεση μπορεί να είναι κάτι διαφορετικό.

Τι θες να μεταδώσεις σαν μήνυμα ή σαν συναίσθημα μέσα από τις σελίδες του βιβλίου;

-Στην καρδιά αυτού του βιβλίου βρίσκονται τα υπαρξιακά ερωτήματα που απασχολούν διαχρονικά τον άνθρωπο και έχουν να κάνουν με τη ζωή, τον θάνατο, την αγάπη,  τον έρωτα, την ευτυχία, τη δυστυχία. Μέσω του συμβολικού λόγου, τα «Άνισα μέτρα»  επιχειρούν να τα μοιραστούν  με τον ανάγνωση και να αποτελέσουν το ερέθισμα ώστε ο καθένας ν’ ακολουθήσει τα δικά του αισθήματα, «έμμετρα» και «άμετρα». Μέσα από την επαφή  μας με την τέχνη γενικότερα, τη λογοτεχνία, το θέατρο, το τραγούδι, τη γλυπτική, τη ζωγραφική, επικαιροποιείται ένα στοίχημα με τον εαυτό μας, που μπορούμε κάθε φορά να το κερδίσουμε, από τη στιγμή που συνεχίζουμε να σκεφτόμαστε, να αισθανόμαστε, ν’ αγαπάμε, να μιλάμε για τις απώλειες, για τις αγωνίες και τους φόβους μας.

*** Ο Νίκος Τσιαμανής γεννήθηκε στον Βόλο και μεγάλωσε στον Αλμυρό μέχρι την ηλικία των 18 ετών. Ξεκίνησε το σχολείο στο 1ο Δημοτικό και αποφοίτησε από το Λύκειο Αλμυρού μετά τα μέσα της δεκαετίας του ‘80. Σπούδασε ιατρική στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Άρχισε ειδικότητα στην ψυχιατρική ενηλίκων στη Γενεύη στα τέλη του ‘90. Συνέχισε την ειδίκευση στην ψυχιατρική παιδιών και εφήβων, ενώ τα τελευταία 20 χρόνια δουλεύει αποκλειστικά με παιδιά και εφήβους. Μοιράζεται την επαγγελματική του δραστηριότητα ανάμεσα στην Ιατροπαιδαγωγική Υπηρεσία Γενεύης (OMP), με αντικείμενο την εκπαίδευση νέων παιδοψυχιάτρων και το ιδιωτικό του ιατρείο.