Ένας αιώνας του πέτρινου κτηρίου του Δημοτικού Σχολείου Σούρπης – Γράφει ο Τριαντάφυλλος Σπανός

Στην ειδική εκδήλωση για τα 100 χρόνια του Δημοτικού Σχολείου Σούρπης μίλησε ο θεολόγος-συγγραφέας και ιστορικός του χωριού Τριαντάφυλλος Σπανός. Παρακάτω μπορείτε να διαβάσετε μερικά ενδιαφέροντα κομμάτια της ομιλίας του: Από το 1792 επί Τουρκοκρατίας χρονολογείται σχολείο στον τόπο της Σούρπης Μαγνησίας. Ιδρυτής του ο μοναχός Ιωακείμ από την Μονή Παναγίας Ξενιάς που κατέβαινε από το κοντινό μοναστήρι στο χωριό και δίδασκε στα νεαρά παιδιά με εκκλησιαστικά βιβλία (Κωνσταντίνος Καλαντζής: Η παιδεία στην Τουρκοκρατούμενη Θεσσαλία. ομιλία 1940 στην Αθήνα).

Το 1847 έχουμε την ίδρυση του πρώτου Δημοτικού σχολείου στο χωριό, το τελευταίο ακριτικό χωριό της πρώτης ελεύθερης Ελλάδας. Μετά την βασιλική περιοδεία στα σύνορα  του Όθωνα και της Αμαλίας το 1845 ιδρύεται σχολείο στη Σούρπη στον αυλόγυρο του σημερινού ναού του Αγίου Γεωργίου σε ένα μικρό κτίριο με 50 μαθητές και Δάσκαλο τον πρώτο Δήμαρχο Σούρπης (1835) Κωνσταντίνο Γεωργιάδη (τα αρχεία του σχολείου δημοσιευμένα στο 18ο Δελτίο της Φιλαρχαίου Αλμυρού το 2014). Ως το 1886 υπήρχε μόνο μια τάξη αρρένων αγοριών, τότε ιδρύεται και μια τάξη θηλέων κοριτσιών. Φθάνουμε  στο 1914 στα χρόνια της κτίσης του σημερινού πέτρινου διώροφου κτιρίου του Δημοτικού Σχολείου Σούρπης. Ο μαθητικός πληθυσμός στο σχολείο έχει γιγαντωθεί, υπάρχουν τρεις τάξεις αγοριών και δύο τάξεις κοριτσιών με 202 μαθητές και 55 μαθήτριες (ερχόμενοι και από τους γύρω οικισμούς Δρυμώνα, Αγία Τριάδα, Νηές, Παλιούρι). Έχει καθιερωθεί πλέον από τον Ελευθέριο Βενιζέλο η υποχρεωτική σχολική εκπαίδευση και το σχολείο της Σούρπης χρειάζεται έναν ενιαίο μόνιμο χώρο.

Σε τέσσερις οικίες του χωριού στεγάζεται: Στον πρώην Ελληνικό στρατώνα – στο απέναντι κτίριο που έζησαν αργότερα οι αδελφές Γκαμαλέτσου – στη διώροφη οικία Νίκου Χατζοπούλου, επάνω από την πλατεία της Αγίας Παρασκευής και μέσα στον ναό του Αγίου Γεωργίου. Με πρωτοβουλία του βουλευτή των βενιζελικών Φιλελεύθερων Κωνσταντίνου Δημοκωστούλα, δικηγόρου από την Σούρπη ξεκινά η ανέγερση του σημερινού πέτρινου κτιρίου του Δημοτικού σχολείου. Με χρηματοδότηση από το Ίδρυμα Ανδρέα Συγγρού που εκείνη την εποχή έκτισε πολλά σχολεία στην Ελλάδα. Κτίστες του πέτρινου κτιρίου από το 1914 ως το 1920 που τελείωσε και πρωτολειτούργησε ως σχολείο οι περίφημοι Ζαπανιώτες μαστόροι πέτρας από το Ζουπάνι Πεντάλοφο Γρεβενών. Οι πέτρες και η λιθοδομή ήρθε από το κοντινό λατομείο πέτρας που υπήρχε δίπλα στο χωριό στο δρόμο προς τις Νηές. Ο Δημήτρης Παλιούρας προϊστάμενος της Εφορείας Νεωτέρων μνημείων Βόλου ανέφερε το 2002 σε άρθρο του στη Θεσσαλία: “…έχει κάτοψη σχήματος Γ με δύο πτέρυγες μια ισόγεια και μια διώροφη με πέντε αίθουσες διδασκαλίας και δύο γραφεία. Οι όψεις του κτιρίου είναι απλές με διακοσμητικά στοιχεία τις καλοδουλεμένες επιφάνειες των λιθοδομών. Το κτίριο διακοσμείται με μαρμάρινο κρηπίδωμα, πήλινα χαμηλωμένα τόξα, ανώφλια ανοιγμάτων,  μαρμάρινα καμαρόκλειδα και πήλινη ταινιωτή γρηπίδα επάνω στην οποία πατά η κεραμοσκεπής ξύλινη στέγη.

Το κτίριο του Δημοτικού σχολείου Σούρπης είναι ένα αξιόλογο αρχιτεκτόνημα και αποτελεί κόσμημα σε αυτή την περιοχή της Μαγνησίας…”. Όταν πρωτολειτούργησε το σχολείο το 1920 στον επάνω όροφο ξεχωριστά ήταν το Σχολείο Θηλέων και στο ισόγειο το Σχολείο Αρρένων. Το 1928 τελικά καθιερώθηκαν τα μικτά Σχολεία οπότε έπαψαν τα δύο ξεχωριστά αυτόνομα σχολεία στο ίδιο κτίριο. Τότε έχουμε και τον μεγαλύτερο μαθητικό πληθυσμό στο Δημοτικό Σούρπης με 269 μαθητές – μαθήτριες. Το σχολείο θυμίζω ότι ήταν Τετρατάξιο και μετά όσα παιδιά συνέχιζαν πήγαιναν στο Ημιγυμνάσιο Σχολαρχείο της Σούρπης. Το 1931 γίνεται ο αυλόγυρος και ο κήπος του σχολείου και στα μαύρα χρόνια της Κατοχής και του Εμφυλίου 1941-49 το κτίριο παύει να είναι Δημοτικό σχολείο. Μεταφέρεται στις  παραθαλάσσιες Νηές στο πρώην Ελαιοτριβείο Αδαμοπούλου με λίγους δυστυχώς μαθητές.

Μετά το 1949 ξαναλειτουργεί το κτίριο ως Δημοτικό σχολείο με τον εξαίρετο δάσκαλο Γιάννη Τσιμπλούλη που ανέλαβε την ανασυγκρότηση του σχολείου που οκτώ χρόνια είχε πέσει σε μαρασμό. Το 1960 γίνεται το κτίριο εστίασης απέναντι όπου δίνονταν το συσσίτιο για τους μαθητές με επιστάτες τον γέρο-Σκια και την Μαριώ Καφετζόπουλου. Σε αυτό το μικρό κτίριο ιδρύεται το 1974 το πρώτο Νηπιαγωγείο του χωριού που δέκα χρόνια μετά, το 1984, μεταφέρθηκε στο νέο διδακτήριο επάνω από τον Άη Γιώργη. Σήμερα στο κτίριο εστίασης έχει κτιστεί η νέα πτέρυγα του Δημοτικού σχολείου (ανέγερση το 1988-92 με συντονισμένη πρωτοβουλία  του τόπου και στήριξη από τον τότε Γενικό γραμματέα  Υπουργείου Εσωτερικών, τον Λυκούργο Σακελλάρη με καταγωγή από Σούρπη).

Κυρίαρχο γεγονός κάθε τέλος της σχολικής χρονιάς οι περίφημες γυμναστικές επιδείξεις των μαθητών που έφερναν όλο το χωριό ως θεατές στον χώρο της αυλής του σχολείου. Σκάμμα του μήκους, μονόζυγα, ξύλινες μπασκέτες, γήπεδο βόλεϊ, όλα αυτά χρησιμοποιούνταν από τους μικρούς μαθητές την ημέρα των Γυμναστικών επιδείξεων. Δάσκαλοι του σχολείου από το 1900 και μετά όταν πρωτολειτούργησε στο κτίριο του 1920:  Γρηγόριος Λουκίδης – ο ιδρυτής του Συνεταιρισμού Σούρπης το 1917 – Γιάννης Καντζούκης – που έγραψε το 1955 το Ιστορικό αρχείο του σχολείου από όπου έχουν αντληθεί πολλά γεγονότα – Δημήτρης Καντζούκης – Απόστολος Δρυμωνίτης.

Δασκάλες του πρώτου σχολείου το 1920 οι Άννα Πολυγοζωπουλου και Καλλιρρόη Μαυρομάτη από Αγχίαλο. Δάσκαλοι από το 1950 έως το 1970 Κωνσταντίνος Τόπας, Ελένη Παπαγιαννίτση, Θεοδώρα Πολύζου, Ζωή Τακτικού, Νίκος Λιακόπουλος, Τερψιθέα Καράγγελου, Γεώργιος Κακασής. Δάσκαλοι από το 1970 έως το 2000 Φώτης Ξηρομερίτης, Σοφία Ράππου, Απόστολος Ντόκος, Αθανάσιος Περιστεράς, Ευάγγελος Ξυνός, Κωνσταντίνος Βελής, Νίκος Περιστεράς. Καταγράφονται οι δάσκαλοι με πολλά χρόνια παρουσίας στο σχολείο. Αριθμός μαθητών: 1928 μικτό σχολείο 269 μαθητές-  τριες  και αργότερα έως το 1960 ανάλογος περί τους 200 μαθητές – 1974 119 μαθητές – 1980  157 μαθητές – 1990 126 μαθητές – 1997 91 μαθητές – 2004 95 μαθητές – 2023  70 μαθητές.