Η «Ματωμένη φλογέρα» του Γιώργου Σαββανάκη – Συνέντευξη με τον Βελεστινλιώτη συγγραφέα 

Η «Ματωμένη φλογέρα» αποτελεί το πρώτο συγγραφικό πόνημα του Γιώργου Σαββανάκη, καθηγητή Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, ιστορικού και ξεναγού από το Βελεστίνο. Το βιβλίο, που αποτελείται από διηγηματικές ιστορίες, κυκλοφόρησε εδώ και λίγο καιρό από τις εκδόσεις «Πηγή» και σας το παρουσιάζουμε σήμερα στον «Λαό» μέσα από τα λόγια του ίδιου συγγραφέα. Τον συναντήσαμε στο Βελεστίνο μέσα στην εβδομάδα και είχαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε για αυτή τη συγγραφική του προσπάθεια.

Ο Γιώργος Σαββανάκης γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Βελεστίνο όπου κατοικεί. Σπούδασε στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, συνέχισε με  μεταπτυχιακές σπουδές στο Τμήμα Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και τώρα είναι υποψήφιος διδάκτορας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Εργάζεται ως καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και ως ξεναγός. Υπήρξε μέλος της συγγραφικής ομάδας του βιβλίου «Οι Βλάχοι της Μαγνησίας» κι έχει λάβει μέρος σε διάφορα συνέδρια ιστορικού περιεχομένου. Λάτρης της τοπικής μας ιστορίας και λαογραφίας, έχει εντρυφήσει στη διατήρηση της βλαχικής γλώσσας και παράδοσης.

-Κύριε Σαββανάκη, πώς προέκυψε το πρώτο σας βιβλίο; Πώς προετοιμάσατε τα κείμενα; Είναι απότοκος δουλειάς ετών ή κάποιου συγκεκριμένου διαστήματος;
Το πρώτο μου βιβλίο είναι μια συλλογή διηγημάτων, οχτώ για την ακρίβεια. Τα διηγήματα αυτά δεν γράφτηκαν εξαρχής με σκοπό να εκδοθούν, αν και κακά τα ψέματα ο καθένας μας, όταν γράφει κάτι, έχει στο πίσω μέρος του μυαλού του την έκδοση. Οι ιστορίες, λοιπόν, γράφτηκαν κατά τη διάρκεια κάποιων ετών. Κάθε φορά που γεννιόντουσαν κάποιες ιδέες μου, προσπαθούσα να τους δώσω μορφή και να τις μετατρέψω σε κείμενο. Τα κείμενα αυτά, βέβαια, περίμεναν καιρό μέχρι να έρθει η κατάλληλη στιγμή και να εκδοθούν.

-Πότε νιώσατε για πρώτη φορά την ανάγκη της συγγραφής;
Νομίζω σε αρκετά μικρή ηλικία, στις πρώτες τάξεις του δημοτικού. Τα πρώτα κίνητρα για να γράψω μου τα έδωσε το σχολείο μέσω των εργασιών και της σχολικής εφημερίδας όπου έγραφα κείμενα και ποιήματα. Την πρώτη προσπάθεια να γράψω μία ολοκληρωμένη και σχετικά μεγάλη σε έκταση ιστορία την έκανα στην πρώτη τάξη Γυμνασίου. Δεν τελείωσα ποτέ την ιστορία αυτή όμως, γιατί μετά τις δύο-τρεις πρώτες σελίδες συνειδητοποίησα ότι απλά περιέγραφα ξανά- με άλλους πρωταγωνιστές- τη ζωή του Γιάννη Αγιάννη από τους «Άθλιους» που μόλις είχα διαβάσει.

-Ποια ήταν η πηγή έμπνευσης για τις ιστορίες σας;
Δεν υπήρξε μία συγκεκριμένη πηγή έμπνευσης. Η έμπνευση μπορεί να έρθει οπουδήποτε και από οτιδήποτε. Αρκεί να σας πω ότι η έμπνευση για μία από τις ιστορίες μου ήρθε εν μέσω ενός μαθήματος νεολιθικής αρχαιολογίας -και οι πρώτες γραμμές γράφτηκαν εκείνη την ώρα- κατά τη διάρκεια του σεμιναρίου για την απόκτηση της άδειας ξεναγού. Κάποια φράση του καθηγητή σχετικά με το παρελθόν ήταν αυτή που ενεργοποίησε τη φαντασία μου. Σε γενικές πάντως γραμμές πίσω, νομίζω, από οποιαδήποτε έμπνευση κρύβονται οι ανησυχίες μου, που εστιάζουν κυρίως σε αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε εν συντομία ανθρώπινο δράμα.

-Είστε ιστορικός, αρχαιολόγος και ξεναγός. Έπαιξαν ρόλο αυτές οι ιδιότητές σας στη συγγραφή του βιβλίου; Και αν ναι, πώς;
Σίγουρα έπαιξαν ρόλο, έστω και ασυναίσθητα. Μέσα στις ιστορίες εξάλλου, παρόλο που όλες είναι εξ ολοκλήρου φανταστικές, υπάρχουν καμουφλαρισμένες πληροφορίες ιστορικών προσώπων, τόπων και γεγονότων, που οι λάτρεις της ιστορίας μπορούν να ανακαλύψουν. Ας το φανταστούμε σαν ένα είδος πρόκλησης ή παιχνιδιού. Οι σπουδές μου και η επαγγελματική μου ενασχόληση με την ξενάγηση, με επηρέασαν επίσης σε σχέση με τον τρόπο που ερμηνεύουμε και αντιμετωπίζουμε το παρελθόν, κάτι που θεωρώ ότι φαίνεται και σε κάποια διηγήματα.

– Βλέπουμε πολλές αναφορές στους Βλάχους και τη βλάχικη γλώσσα. Είναι τα βιώματα αυτά που ακολουθούν το γράψιμό σας;
Σίγουρα τα βιώματά, οι εμπειρίες, η βλάχικη καταγωγή μου είναι έντονα στη γραφή μου. Νομίζω μάλιστα ότι διαβάζοντας κάποιος τα διηγήματα θα μπορέσει να εντοπίσει όλα αυτά τα στοιχεία –εξάλλου υπάρχουν τοπωνύμια, παραδόσεις, ήθη και έθιμα πολύ γνωστά στους κατοίκους του Βελεστίνου. Μέσα επίσης από τις ιστορίες νομίζω πως φαίνεται και η αγάπη μου και η ανησυχία μου για την βλαχική γλώσσα. Είναι μια γλώσσα με μακραίωνη ιστορία, μία γλώσσα ιδιαίτερα ζωντανή τα προηγούμενα χρόνια, με τα ακούσματα της οποίας μεγάλωσα. Τόσο στο ευρύτερο κοινωνικό όσο και στο πιο στενό οικογενειακό μου περιβάλλον ακουγόταν και ακούγεται μέχρι και σήμερα, έστω και σε μικρότερο βαθμό πλέον, η βλαχική γλώσσα. Δυστυχώς σήμερα συρρικνώνεται ολοένα και περισσότερο και γι’ αυτό πρέπει να δραστηριοποιηθούμε και να σώσουμε ό,τι σώζεται.

– Διαβάζοντας τη «Ματωμένη Φλογέρα», διαπιστώσαμε ότι γράφετε με πολλές παρομοιώσεις και πολλές περιγραφικές προτάσεις που ταξιδεύουν τον αναγνώστη σαν να είναι ο ίδιος παρών στην ιστορία. Είναι αυτό ένα χαρακτηριστικό σας στυλ;
Έχετε δίκιο που το εντοπίσατε, καθώς η αλήθεια είναι ότι γενικά μου αρέσει να χρησιμοποιώ παρομοιώσεις και αναλογίες. Ίσως είναι μία συνήθεια που μου έμεινε από την εμπειρία μου στη διδασκαλία. Συχνά χρησιμοποιούσα αναλογίες, όταν ήθελα να εξηγήσω κάτι στους μαθητές μου, επειδή θεωρώ ότι διευκολύνει αρκετά όλη τη διαδικασία.

 -Τι θα λέγατε για «πείσετε» κάποιον να αγοράσει και να διαβάσει το βιβλίο; Ποια είναι δηλαδή τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που μπορεί να βρει στον τρόπο γραφής σας;
Η αλήθεια είναι πως δεν ξέρω ακόμα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της γραφής μου. Μακάρι το βιβλίο να αρέσει στον κόσμο και να βρεθεί κάποιος να τα ανακαλύψει, ώστε να τα μάθω κι εγώ. Η συλλογή διηγημάτων πάντως αποτελείται από οχτώ ιστορίες που ακροβατούν ανάμεσα στο παραμύθι και τον ρεαλισμό. Οι ήρωες είναι ιδιαίτεροι και μέχρι έναν βαθμό αντισυμβατικοί, ίσως και αντιήρωες, θα τολμούσα να πω. Κοινός άξονας όλων των ιστοριών είναι το δίπολο του Έρωτα και του Θανάτου, των δύο πυλώνων του ανθρώπινου πολιτισμού. Θεωρώ πως όσοι και όσες αγαπάνε την ελληνική επαρχία, τα βουνά, την ιστορία μας και όσοι και όσες έλκονται από ιστορίες κάπως πιο «σκοτεινές» ίσως βρουν ενδιαφέροντα τα διηγήματα.

-Ήταν το πρώτο σας βιβλίο… Θα υπάρξει και συνέχεια; Και αν ναι, πάλι θα πρόκειται για μυθιστορηματικές αυτοτελείς ιστορίες;
Ελπίζω ότι θα υπάρξει συνέχεια αλλά δεν ξέρω ακόμα ποια θα είναι. Υπάρχουν στο μυαλό μου δύο ιδέες, μία για μυθιστόρημα και μία για ακόμα μία συλλογή διηγημάτων. Θα δούμε που θα καταλήξω. Ευχαριστώ πολύ για την ευκαιρία που μου δώσατε να μιλήσω για το βιβλίο μου στην έγκριτη εφημερίδα σας.