Ελλάδα – το ενεργειακό σταυροδρόμι – Γράφει ο Ευθύμιος Ζιγγιρίδης

Γράφει ο Ευθύμιος Ζιγγιρίδης BEng MSc AMIEE MILT

Σύμβουλος Στρατηγικών Επενδύσεων

Η Ελλάδα βρίσκεται στο σταυροδρόμι πολλών πολύπλοκων ενεργειακών έργων που είναι ζωτικής σημασίας για την αυξημένη ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ. Αν και  είναι από μόνη της μικρός καταναλωτής ενέργειας, με χρήση πετρελαιοειδών προϊόντων σε 6.688.351 μετρικούς τόνους το 2020  και φυσικό αέριο που δεν υπερβαίνει τα 6,5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (BCM’s) ετησίως (2020), η γεωγραφική της θέση την ευνοεί να γίνει ένας ζωτικός διάδρομος για τη μεταφορά φυσικού αερίου από την Ανατολή προς Δύση.

Το στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης της κυβέρνησης, βασίζεται στην αλλαγή του οικονομικού μοντέλου σε ένα από τα προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας με εξαγωγικές δυνατότητες. Αυτό φαίνεται από τον προσανατολισμό των επενδυτικών εργαλείων ( Αναπτυξιακός Νόμος, Δομή ΕΣΠΑ 2021-2027 κτλ). Ο ενεργειακός τομέας πρέπει να πρωτοστατήσει με αυτή τη στρατηγική.

LNG (Υγροποιημένο Αέριο)

Μετά από την έναρξη του ρώσο ουκρανικού πολέμου και την ανεξέλεγκτη αύξηση του κόστους της ενέργειας η ΕΕ καθώς και η Ελλάδα ανασκεύασε την ενεργειακή στρατηγική της επιθυμώντας να καταστήσει το φυσικό αέριο πιο προσιτό στους καταναλωτές και να υποστηρίξει την απορρόφηση του LNG ως καύσιμο καυσίμου στη χώρα, ο πάροχος δικτύου ΔΕΣΦΑ αναβαθμίζει τον μοναδικό τερματικό σταθμό εισαγωγής LNG (υγροποιημένο φυσικό αέριο) της Ελλάδας, τον 5,1 mtpa Ρεβυθούσα κοντά στην Αθήνα.

Εν τω μεταξύ, ένας δεύτερος τερματικός σταθμός LNG, ο οποίος θα χρησιμοποιεί μια πλωτή μονάδα αποθήκευσης και επαναεριοποίησης (FSRU), αναπτύσσεται στην Αλεξανδρούπολη στη βορειοανατολική Ελλάδα. Το έργο  θεωρούν ζωτικής σημασίας για την αύξηση της ενεργειακής ασφάλειας και για τη διαφοροποίηση του εφοδιασμού, όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για την ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων.

Άλλη μια πύλη εισόδου φυσικού αερίου στην Ελλάδα θα είναι η μονάδα που ετοιμάζει ο όμιλος διυλιστηρίων Motor Oil στις εγκαταστάσεις του κοντά στην Κόρινθο. Πρόκειται για μια επένδυση που ξεπερνά τα 300 εκατ. Ευρώ. Η μονάδα θα έχει χωρητικότητα αποθήκευσης 210.000 κυβικών μέτρων και δυναμικότητα αεριοποίησης 132.000 MWh ημερησίως, με τη μέση ετήσια ζήτηση να υπολογίζεται στα 2,5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Η ολοκλήρωσή του θα αυξήσει την αποθηκευτική ικανότητα του ελληνικού συστήματος φυσικού αερίου κατά 80%, ενισχύοντας την ασφάλεια εφοδιασμού της Ελλάδας.

Euro Asia Interconnector

Στις 27 Ιανουαρίου η Ευρωπαϊκή Ένωση ενέκρινε επιχορήγηση 657 εκατομμυρίων ευρώ για την κατασκευή υποθαλάσσιου καλωδίου ηλεκτρικής ενέργειας στην ανατολική Μεσόγειο Θάλασσα. Το EuroAsia Interconnector, όπως ονομάζεται, θα συνδέει τα εθνικά δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας τριών μεσογειακών χωρών, δηλαδή της Κύπρου, της Ελλάδας και του Ισραήλ. Οι τρεις χώρες θα συνδεθούν μέσω ενός υποθαλάσσιου καλωδίου υψηλής τάσης συνεχούς ρεύματος (HVDC) μήκους 1.208 χιλιομέτρων, ενώ το καλώδιο θα έχει χωρητικότητα 1.000 μεγαβάτ, επεκτάσιμη στα 2.000 MW.

Εuro Africa Interconnector

Eίναι διασυνδετήρας HVDC και υποβρύχιο καλώδιο τροφοδοσίας μεταξύ των δικτύων Ελλάδας, Κύπρου και Αιγύπτου. Ο αγωγός θα διασυνδέει την Αφρική και την Ευρώπη. Θα έχει χωρητικότητα για μετάδοση 2.000 μεγαβάτ ηλεκτρικής ενέργειας προς οποιαδήποτε κατεύθυνση. Η ετήσια χωρητικότητα μετάδοσης θα είναι 17,5 TWh.  Η ιδέα πίσω από τη δημιουργία δεσμών μεταξύ των δύο ηπείρων είναι η παράδοση ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές από τη Βόρεια Αφρική, όπου πρόκειται να κατασκευαστεί σημαντική ικανότητα παραγωγής πράσινης ενέργειας, στην ευρωπαϊκή ηπειρωτική χώρα. Από τα σημεία εισόδου, μπορεί να μεταδοθεί μέσω υφιστάμενων και προγραμματισμένων υποδομών στην Κεντρική και Δυτική Ευρώπη.

Αγωγός Ελλάδας Βουλγαρίας (IGB)

Το Έργο του Έλληνο-Βουλγαρικού Διασυνδετήριου Αγωγού (IGB) αποτελείται από έναν αγωγό μήκους περίπου 182 χλμ. (εκ των οποίων περίπου 31 χλμ. βρίσκονται εντός της ελληνικής επικράτειας), καθώς και τις αναγκαίες υποστηρικτικές εγκαταστάσεις (Μετρητικοί Σταθμοί, βανοστάσια, Κέντρο Λειτουργίας). Με σημείο εκκίνησης την Κομοτηνή, ο αγωγός θα καταλήγει στη Stara Zagora αντίστοιχα, συνδέοντας τα δίκτυα Φυσικού Αερίου Ελλάδος και Βουλγαρίας, ενώ θα υπάρχει η δυνατότητα της αντίστροφης ροής (reverse flow). Προβλέπεται επίσης η διασύνδεσή του με τον αγωγό TAP (αέριο από το Αζερμπαϊτζάν μέσω Τουρκίας) . Ο αγωγός IGB έχει αρχική δυναμικότητα 3 δισ. κυβ. μέτρα φυσικού αερίου (φ. α.) ετησίως, με δυνατότητα αύξησής τους στα 5 δισ. κυβ. μέτρα φ. α. ετησίως με την κατασκευή Σταθμού Συμπίεσης.

East Med

Η κατασκευή του αγωγού πάγωσε ανεπίσημα μετά το αμερικάνικο non paper το οποίο αναφερόταν στη μη στήριξη των ΗΠΑ λόγω μη βιωσιμότητας του αγωγού. Το τελευταίο καιρό και μετά την Ρωσική εισβολή η αλλαγή στάσης της Δύσης στην ενεργειακή πολιτική της, η οποία πλέον αποσκοπεί στην απεξάρτηση της από το Ρώσικο φυσικό αέριο , οδήγησε στην αναθέρμανση της ιδέας κατασκευής του αγωγού.

Η ιδέα για τον EastMed ανήκει στην ελληνοϊταλική κοινοπραξία Poseidon (50% ΔΕΠΑ, 50% Edison) με τον αγωγό να είναι ένα project που φιλοδοξεί να μετατρέψει την Ελλάδα σε ευρωπαϊκή ενεργειακή πύλη για το φυσικό αέριο από τη νέα πλούσια πηγή της ανατολικής Μεσογείου.  Στην αρχική του μορφή το έργο έχει σχεδιαστεί να έχει μήκος 1900 χιλιόμετρα και θα ξεκινά από την Κύπρο και θα κατευθύνεται προς την Κρήτη και στη συνέχεια προς την ηπειρωτική Ελλάδα, διερχόμενο υποθαλάσσια σε βάθος έως και 3 χιλιομέτρων. Η χωρητικότητά του θα είναι αρχικά περί τα 10 δισ. κ.μ. φυσικού αερίου ετησίως με δυνατότητα αύξησης στα 20 δις κ.μ. , ενώ με την παράλληλη κατασκευή διασυνδετήριων αγωγών προς τη Βουλγαρία (IGB), την Αλβανία (IAP) και την Ιταλία (ITGI) θα είναι εφικτή η περαιτέρω διάχυση των ποσοτήτων αερίου της Μεσογείου στη βαλκανική ενδοχώρα και στην ιταλική αγορά.

Το έργο του αγωγού EastMed θα βελτιώσει την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης διαφοροποιώντας τις διαδρομές και τις πηγές της και παρέχοντας άμεση διασύνδεση με τα πεδία παραγωγής. Θα δώσει την ευκαιρία στην Κύπρο να συγχωνευθεί με το ευρωπαϊκό σύστημα φυσικού αερίου, το οποίο θα ενισχύσει περαιτέρω το εμπόριο φυσικού αερίου στην περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης. Το έργο θα υποστηρίξει επίσης την οικονομική ανάπτυξη της Κύπρου και της Ελλάδας παρέχοντας μια σταθερή αγορά για εξαγωγές φυσικού αερίου.

Τέλος η Ελλάδα εκτός από ενεργειακό κόμβος μπορεί να γίνει παραγωγός υδρογονανθράκων αφού οι αρχικές έρευνες έδειξαν ότι δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης (χωρίς να λάβουμε υπόψη τα κοιτάσματα του Ιονίου) υπάρχουν κοιτάσματα που φθάνουν τα 2,5 τρις κ.μ. φυσικού αερίου από τα οποία ακόμη και τα μισά να είναι εκμεταλλεύσιμα θα συμβάλλουν στην μείωση του ελληνικού χρέους και στην αναπτυξιακή πορεία της χώρας.

Ο ενεργειακός τομέας είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την οικονομική ανάπτυξη και τη βελτίωση του επιπέδου διαβίωσης των πολιτών. Συνεισφέρει ουσιαστικά στην ελληνική οικονομία με την προστιθέμενη αξία και τις θέσεις εργασίας που δημιουργεί, καθώς και τις επενδύσεις που προσελκύει, παρουσιάζοντας συγχρόνως ισχυρά πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα στην οικονομία.

Όλοι οι πολιτικοί παράγοντες της χώρας οφείλουν να διασφαλίσουν την ενεργειακή αυτονομία της Ελλάδας χωρίς ιδεολογικές αγκυλώσεις και προκαταλήψεις. Οφείλουν να βοηθήσουν τη χώρα να πάρει σημαντική θέση στο νέο γεωπολιτικό και οικονομικό περιβάλλον που διαμορφώνεται στον πλανήτη.