Το επαναστατικό λάβαρο της Θετταλομαγνησίας – Γράφει ο Ιωάννης Καραπατάκης

Προσεγγίζοντας τα 200 χρόνια από το 1821, έτος ορόσημο για την Εθνική Παλιγγενεσία και την επανεκκίνηση-ανασύσταση του Ελληνισμού στα νεότερα χρόνια, διαπιστώνουμε τον πρωταγωνιστικό ρόλο που κατέχει η Πελοπόννησος και η Στερεά Ελλάδα στις αναφορές της επίσημης Ιστορίας.

Χωρίς καμία πρόθεση μείωσης της σημασίας των πολιτικοστρατιωτικών γεγονότων που εκτυλίχθηκαν στις συγκεκριμένες περιοχές, σημαντικές είναι και οι επαναστατικές ενέργειες των υπόλοιπων Ελλήνων.

Στη Μαγνησία η προεπαναστατική κινητικότητα των Φιλικών, ιδιαιτέρως στο Πήλιο με την παρουσία του Ξάνθου από το 1818 και την καταλυτική οργανωτική συμβολή του Γαζή ευοδώθηκε το ξέσπασμα της Επανάστασης.

Δύο μήνες μετά την έναρξη της Επανάστασης στο Μοριά και τη Ρούμελη, τον Μάιο του 1821, η επαναστατική φλόγα έφθανε και στη Μαγνησία. Αρκετοί κάτοικοι των χωριών του Πηλίου που ήταν μυημένοι στη Φιλική Εταιρεία, αλλά και όσοι ήθελαν την αποτίναξη της πολύχρονης τυραννίας και την απόκτηση της πολυπόθητης ελευθερίας, άρπαξαν τα όπλα με πρωτοστάτη τον Αρχιμανδρίτη Άνθιμο Γαζή. Η δράση του Γαζή, που ήταν από τους πιο δραστήριους Φιλικούς, με την αμέριστη συμπαράσταση και του πιο γνωστού αρματωλού της περιοχής Κυριάκου Μπασδέκη τον οποίο είχε ήδη μυήσει στη Φιλική Εταιρεία, έφερε αποτελέσματα.

Στις 7 Μαΐου 1821 υψώνεται στις Μηλιές από τους Πηλιορείτες επαναστάτες Γ. Δήμου, Ν. Αναγνώστη και άλλους η Σημαία της Επανάστασης, ενώ ο Γαζής ταυτόχρονα κυκλοφόρησε την επαναστατική του διακήρυξη στην οποία μεταξύ άλλων τόνιζε τη σημασία του Ρήγα και της θυσίας του για την Πατρίδα, λέγοντας ότι ο Ρήγας προΐσταται στην επαναστατημένη Θεσσαλία, τον αποκαλεί Μέγα Θεσσαλό και ο Θούριός του θα γίνει «εγερτήριον σάλπισμα»’.

Άς ακούσωμεν, λέει, την προσταγήν του Ρήγα ενθυμούμενοι τους χρυσούς λόγους του: «Καλλιότερα μιάς ώρας ελεύθερη ζωή, παρά όλους τους χρόνους σκλαβιά και φυλακή…»

Εντέλλομαι, γράφει, δια την καλήν σύστασιν της χώρας καθώς και δια την ευνομίαν, κοινήν ευταξίαν και τον διοργανισμόν του πολέμου, να εκλέξητε από κάθε νανιχέν έμπειρους, τίμιους και νουνεχείς αντιπροσώπους, οι οποίοι ως βουλευταί θα συστήσωσιν την Βουλήν της Θετταλομαγνησίας.

Ο πανούργος Σαίτ-Αγάς του Αλμυρού είχε μάθει το σχέδιο των Φιλικών ότι στις 8 Μαΐου είχε κανονιστεί να ξεσηκωθεί μετά το Πήλιο και ο κάμπος του Αλμυρού στον ένοπλο αγώνα, έτσι λοιπόν ενήργησε κεραυνοβόλα. Έπιασε και φυλάκισε όλα τα γυναικόπαιδα των Ελλήνων, απείλησε μάλιστα ότι θα τα κάψει ζωντανά έτσι και οι Αλμυριώτες ξεσηκωθούν και ο εκβιασμός του δυστυχώς έπιασε.

Άλλωστε λίγες μέρες πριν τον Μάιο, τον Απρίλιο του 1821,  ο Αθανάσιος Διάκος ήρθε στα μέρη μας και, σε συνάντηση στην Άνω Μονή Ξενιάς με ντόπιους οπλαρχηγούς της περιοχής του Αλμυρού, προσπάθησε να τους πείσει για τον επερχόμενο ξεσηκωμό του Γένους. Η οργάνωση για τον ξεσηκωμό στην περιοχή του Αλμυρού υπήρχε, αλλά η έντονη και εκφοβιστική παρουσία των Τούρκων, απέτρεψε προσωρινά ένα οργανωμένο επαναστατικό κίνημα.

Αντικρύζοντας την ελευθερία στη Μαγνησία

Στις 11 Μαΐου 1821 πραγματοποιήθηκε στο Βελεστίνο η συνέλευση των επαναστατών αντιπροσώπων και ονομάσθηκε ΒΟΥΛΗ ΘΕΤΤΑΛΟΜΑΓΝΗΣΙΑΣ’. Πρόεδρός της εκλέχθηκε ο Άνθιμος Γαζής και Γραμματέας ο Ζαγοριανός Φίλιππος Ιωάννου.

Όπως όλες οι τοπικές αρχές που συστάθηκαν από τους επαναστατημένους Έλληνες εκείνη την περίοδο (Μεσσηνιακή Γερουσία, Τοπική Διοίκηση της Ύδρας και των Σπετσών, Βουλή των Ψαρών, Πολιτικό Σύστημα Σάμου κ.ά), έτσι και αυτή είχε ως κύριο μέλημά της τη συγκρότηση τοπικού στρατού, τον εφοδιασμό με τρόφιμα και πυρομαχικά της δημιουργηθείσης στρατιωτικής δυνάμεως, τον σύνδεσμο με τις άλλες στρατιωτικές δυνάμεις των γειτονικών επαρχιών και την αντικατάσταση της τουρκικής διοίκησης με ελληνική.

Η «ΒΟΥΛΗ ΘΕΤΤΑΛΟΜΑΓΝΗΣΙΑΣ» στη συνέλευση του Βελεστίνου των αντιπροσώπων των χωριών του Πηλίου, Αλμυρού και Βελεστίνου, όπου κηρύχθηκε επίσημα η επανάσταση στην περιοχή μας, εξέδωσε επαναστατική προκήρυξη με την οποία καλούσε τους υπόδουλους πληθυσμούς της Θεσσαλίας να ξεσηκωθούν και να αναλάβουν αγώνα εναντίον των Τούρκων. Στο κείμενο της Προκήρυξης χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά η σφραγίδα-έμβλημα του Αγώνα της Μαγνησίας, που είχε δημιουργήσει ο Άνθιμος Γαζής.

Η σφραγίδα σήμερα βρίσκεται στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, στο τμήμα Συλλογών νομισμάτων -σφραγίδων.

Από τις Μηλιές οι επαναστάτες, γεμάτοι ενθουσιασμό, κινήθηκαν για να καταλάβουν το φρούριο του Βόλου. Το σχέδιό τους προέβλεπε να κατευθυνθούν με τρία σώματα, το ένα προς το Βελεστίνο, το άλλο προς τον Κίσσαβο και το τρίτο προς τον Αλμυρό.

Στο μεταξύ μόλις πληροφορήθηκε τι συνέβη ο Μαχμούτ πασάς Δράμαλης  κινήθηκε γρήγορα και αποφασιστικά από τη Λάρισα εναντίον των επαναστατών. Έτσι, ο τουρκικός στρατός υπέρτερος των επαναστατών ξεκίνησε από τη θεσσαλική πρωτεύουσα με την εντολή να καταπνίξει το επαναστατικό κίνημα και να τιμωρήσει παραδειγματικά τους επαναστάτες.

Στην επέλασή του ο στρατός του Δράμαλη κατέστρεψε χωριά και κατέσφαξε τους επαναστατημένους. 

Μετά από όσα συνέβησαν οι επαναστάτες αναγκάστηκαν να συνθηκολογήσουν, υποτασσόμενοι στον Δράμαλη και αφού υποχρεώθηκαν να καταβάλουν υπέρογκα χρηματικά ποσά και τα έξοδα της εκστρατείας του στο Πήλιο. Έτσι άδοξα τελείωσε η επανάσταση στη Μαγνησία, η οποία όμως, παρά την αποτυχία της, βοήθησε σημαντικά στην εδραίωση της Επανάστασης στη Νότια Ελλάδα. 

Όπως αποδείχθηκε εκ των υστέρων, η εμπλοκή των δυνάμεων του Δράμαλη στην καταστολή της επανάστασης στη Μαγνησία και στο Βελεστίνο καθυστέρησε την κάθοδό τους στην Πελοπόννησο για δυο περίπου μήνες, ένα ικανό διάστημα για την εδραίωση της Επανάστασης στην Πελοπόννησο.

Δυστυχώς η Θεσσαλία έμελλε να παραμείνει υπόδουλη μέχρι την ενσωμάτωσή της στην Ελεύθερη Ελλάδα το 1881.

25 Ιανουαρίου 2022

Ιωάννης Καραπατάκης