Συνέντευξη με τον Ευθύμη Ζιγγιρίδη για τα ΕΣΠΑ, την πολιτική συνοχή και τις διορθωτικές κινήσεις που μπορούν να γίνουν

«Η στήριξη της ελληνικής οικονομίας μέσω της Πολιτικής Συνοχής είναι συνεχής ώστε να περάσει σε φάση ταχείας ανάκαμψης»

Κύριε Ζιγγιρίδη, Ευθύμη, πες μας δυο λόγια, για να σε συστήσω στους αναγνώστες μας για την εμπειρία σου γύρω από τα προγράμματα ΕΣΠΑ… να σε συνδέσω με την ανάγκη της συνέντευξης:

Το πρώτο μου πτυχίο (BEng) αποκτήθηκε  πάνω στον τομέα της Ηλεκτρονικής και Ηλεκτρολογικής Μηχανικής με ειδικότητα στην Μηχανική των ΗΥ. Ακολούθησε μεταπτυχιακό (MSc) στην Διοίκηση και Οικονομία  και αφού εργάστηκα στην Αγγλική Βιομηχανία, με κονδύλια της ΕΕ που απευθυνόταν σε επαγγελματίες απόκτησα μεταπτυχιακό (ΜSc) πάνω στα Industrial Logistics. Μεταξύ άλλων επαγγελματικών δραστηριοτήτων ασχολήθηκα με Ευρωπαϊκά προγράμματα της Μεγάλης Βρετανίας που σχετίζονται με μικρομεσαίες επιχειρήσεις της ΕΕ.

Με την επιστροφή μου στην Ελλάδα το 2001, μέρος της επαγγελματικής μου δραστηριότητας αφορούσε τις  εκπονήσεις επιχειρηματικών πλάνων στα πλαίσια του Αναπτυξιακού Νόμου και των Ευρωπαϊκών Κονδυλίων.  Επίσης διετέλεσα αξιολογητής σε προγράμματα του Αναπτυξιακού Νόμου όπως και αξιολογητής προγραμμάτων του 3^ου Κοινοτικού Πακέτου Στήριξης. Η επαφή μου με τα ευρωπαϊκά κονδύλια είχε αφετηρία το 3^ο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης 2000-2006.  Από τότε υπήρξε το 4^ο Κοινοτικό Πακέτο 2007-2013  το οποίο ονομάστηκε  Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς και το 5^ο Κοινοτικό Πακέτο Στήριξης 2014-2020 το οποίο ονομάστηκε Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης. Ίδρυσα την δική μου εταιρεία GBHORIZONS το 2007 και έχω ασχοληθεί με την στήριξη επιχειρήσεων από όλους τους κλάδους της οικονομίας έχοντας συνεργαστεί με επιχειρήσεις όλων των μεγεθών. Έχω ασχοληθεί από το 2001 με πάνω από 2000 project ανάπτυξης και οργάνωσης στον ιδιωτικό τομέα κυρίως αλλά και στο δημόσιο.

Είσαι λοιπόν ο καθ’ ύλην αρμόδιος να μας πεις πως άλλαξε η επαγγελματική ζωή και η προοπτική των πελατών σου μέσα από τα προγράμματα ΕΣΠΑ.

Οι πελάτες μου προέρχονται από όλο το φάσμα της οικονομίας. Τουρισμό, Μεταποίηση, Εμπόριο και υπηρεσίες. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα πελατών οι οποίοι μπόρεσαν και βελτίωσαν όχι μόνο την λειτουργικότητας και την αποδοτικότητα τους αλλά κυρίως αυτές οι βελτιώσεις συνέβαλαν δραστικά στην βελτίωση των οικονομικών στοιχείων της επιχείρησης. Πολλές επιχειρήσεις νεοσύστατες εκμεταλλεύτηκαν τα προγράμματα του ΕΣΠΑ προκειμένου να δημιουργήσουν μία επιχείρηση ικανή να ανταγωνιστεί υφιστάμενες κραταιές επιχειρήσεις αφού η οικονομική βοήθεια τους επέτρεψε να αποκτήσουν τεχνολογίες αιχμής, προηγμένο εξοπλισμό και ικανούς εξειδικευμένους επιστήμονες. Χωρίς την οικονομική βοήθεια των ευρωπαϊκών κονδυλίων δεν θα μπορούσαν να επενδύσουν σε ικανό εξοπλισμό και άριστο ανθρώπινο δυναμικό.

Υπάρχουν μεταποιητικές επιχειρήσεις οι οποίες αύξησαν την παραγωγικότητα  τους κατά 60% με την προσθήκη αυτοματισμών και ψηφιακής τεχνολογίας. Αυτό συνέβαλε στην αύξηση της παραγωγής και την δυνατότητα διεύρυνσης των πελατών της επιχείρησης. Αυτό οδήγησε το πρώτο έτος μετά την επένδυση σε αύξηση των πωλήσεων κατά 30% και το δεύτερο έτος κατά 20% επιπλέον.

Οι εκσυγχρονισμοί στα ξενοδοχεία –για παράδειγμα- είναι απαραίτητοι προκειμένου να αποκτήσει ένα βελτιωμένο προϊόν και να διαπραγματευθεί ο ξενοδόχος την τιμολογιακή πολιτική με καλύτερους όρους με τα μεγάλα πρακτορεία και επίσης να αποκτήσει προστιθέμενη αξία η υπηρεσία που προσφέρει. Πελάτες μου έχουν εκσυγχρονιστεί ή έχουν επεκταθεί διπλασίασαν τζίρους μέσα στα επόμενα 2 έτη, είτε από περισσότερες κλίνες είτε από βελτιωμένες υπηρεσίες επομένως ανεβασμένες τιμές.

Όλες σχεδόν οι επιχειρήσεις που λαμβάνουν μέρος σε προγράμματα του ΕΣΠΑ προσλαμβάνουν προσωπικό επομένως συμβάλλουν σε μεγάλο βαθμό στην μείωση της ανεργίας στη χώρα μας με ότι θετικό συνεπάγεται στην οικονομία  η μειωμένη ανεργία.

Δημιουργήθηκε «εξωστρέφεια»; Οι σχέσεις τους με επιχειρήσεις του εξωτερικού;

Η εξωστρέφεια είναι καταλύτης οικονομικής ανάπτυξης της Ελλάδας. Η Ελλάδα στην παρούσα συγκυρία δεν μπορεί ούτε να αναπτύξει βαριά βιομηχανία, ούτε να αποτελέσει οικονομία χαμηλού εργατικού κόστους, καθώς συνεχώς θα υπάρχουν αναπτυσσόμενες χώρες με χαμηλότερο κόστος εργασίας από εκείνη. Επομένως, η δημιουργία μιας εθνικής στρατηγικής επιχειρηματικής εξωστρέφειας στη βάση της υγιούς επιχειρηματικότητας, της καινοτομίας, της ποιοτικής διαφοροποίησης και της παραγωγής προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας αποτελεί μονόδρομο για την ελληνική οικονομία, καθώς είναι μία αξιόπιστη επιλογή που μπορεί να προσφέρει μακροχρόνια διατηρήσιμη ανάπτυξη, επιχειρηματική επιτυχία και άνοδο του βιοτικού επιπέδου των Ελλήνων πολιτών. Τα προγράμματα ΕΣΠΑ έχουν συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό στην κατεύθυνση της ενίσχυσης της εξωστρεφούς επιχειρηματικότητας, στην υποστήριξη του αναπροσανατολισμού της δομής και λειτουργίας των επιχειρήσεων ώστε να διευκολυνθεί η ανάπτυξη συνεργασιών σε διεθνές επίπεδο και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

Πολλές επιχειρήσεις μέσω των ΕΣΠΑ συμμετέχουν σε διεθνείς εκθέσεις και μέσω αυτών των εκθέσεων προσεγγίζουν νέα πελατολόγια και διευρύνουν σε μεγάλο βαθμό την πελατειακή τους βάση. Επιπλέον με την βοήθεια των ευρωπαϊκών κονδυλίων οι επιχειρήσεις επανασχεδιάζουν την παραγωγή ανταγωνιστικών προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας, οργανώνουν την εξαγωγική ανάπτυξη της επιχείρησης, βελτιώνουν την ανταγωνιστικότητα της εταιρείας και την ισχυροποίηση της εικόνας της στο εξωτερικό, πετυχαίνουν  ποιοτική αναβάθμιση προϊόντων υψηλότερης προστιθέμενης αξίας, και αξιοποιούν το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα  που δίνει  η πρόσληψη  υψηλού επιπέδου επιστημονικού δυναμικού.

Συγκεκριμένη επιχείρηση μεσαίου μεγέθους στον τομέα της μεταποίησης μετά την ολοκλήρωση προγράμματος που σχετιζόταν με την εξωστρέφεια κατάφερε να  ανταπεξέλθει έμπρακτα στον διεθνή ανταγωνισμό, αλλά και στην γενικότερη οικονομική κρίση, βελτιστοποιώντας τις υφιστάμενες συνεργασίες της σε χώρες του εξωτερικού και δημιουργώντας νέους διεθνείς προορισμούς για τα προϊόντα της, εκμεταλλευόμενη εξίσου τις υλικές και άυλες υποδομές της. Σημείωσε μέσα σε 2 έτη αύξηση κύκλου εργασιών κατά 110% με αύξηση κερδοφορίας 230%. Η εταιρεία διατηρούσε 17 πελάτες σε χώρες της ΕΕ και με την ολοκλήρωση του προγράμματος οι πελάτες του εξωτερικού τριπλασιάστηκαν και μέσα στα επόμενα 3 έτη πενταπλασιάστηκαν σε σχέση με την χρονιά υλοποίησης του προγράμματος.

 Πώς το ΕΣΠΑ έχει βοηθήσει την ελληνική οικονομία, αλλά και στην τοπική οικονομία;

Η στήριξη της ελληνικής οικονομίας, μέσω της Πολιτικής Συνοχής (#CohesionGR), είναι συνεχής και στοχευμένη, βοηθώντας την  ελληνική οικονομία να περάσει σύντομα στη φάση ταχείας ανάκαμψης.

Οι πόροι των Διαρθρωτικών Ταμείων κατευθύνονται  σε πολλούς τομείς: βελτίωση της πρόσβασης σε απομακρυσμένες περιοχές με την κατασκευή καλύτερων δρόμων, αναβάθμιση του ανθρώπινου κεφαλαίου μέσω της κατάρτισης και προστασία του περιβάλλοντος, αναβάθμιση των υπηρεσιών προς τον πολίτη μέσω ψηφιακού εκσυχρονισμού.  Επιπλέον, δημιουργείται  έμμεση προστιθέμενη αξία όπως τη βελτίωση των διαδικασιών σχεδιασμού, την ανάπτυξη εταιρικών σχέσεων, τη διεύρυνση των φορέων υλοποίησης μέσω ανοικτών διαγωνισμών, και ούτω καθεξής.

Αν αναλογιστούμε τα μεγάλα έργα υποδομής τα οποία υλοποιούνται αυτήν την περίοδο με τα κονδύλια του ΕΣΠΑ θα καταλάβουμε τα τεράστια οφέλη των πολιτών στην καθημερινότητα τους, είτε αφορά μετακινήσεις τους με ιδιωτικά οχήματα μέσω νέων αυτοκινητοδρόμων, είτε αφορά μετακινήσεις τους  με δημόσια μεταφορικά μέσα. Μερικά από αυτά είναι:

-Επέκταση Γραμμής 3 Μετρό, τμήμα Αγία Μαρίνα-Δημοτικό Θέατρο και Συρμοί

-Επέκταση του Μετρό Θεσσαλονίκης έως Καλαμαριά- Κύριες εργασίες και προμήθεια συρμών

-Μετρό Θεσσαλονίκης, Βασική Γραμμή- ολοκλήρωση κατασκευής και προμήθεια συρμών –

-Κατασκευή νέας διπλής σιδηροδρομικής γραμμής Αθήνας (ΣΚΑ) – Πάτρας,

-Βελτίωση/αναβάθμισης της Δυτικής Εσωτερικής Περιφερειακής

-Κατασκευή αυτοκινητόδρομου Πάτρα-Πύργος

-Δυτική επέκταση Τραμ στον Πειραιά

H Δική μας Περιφέρεια με την συμβολή των Δήμων έχει εκμεταλλευθεί με τον καλύτερο τρόπο το ΕΣΠΑ  προκειμένου να βελτιώσει την επιχειρηματικότητα αλλά και την καθημερινότητα των πολιτών. Μερικά ενδεικτικά έργα μεταξύ άλλων στην πόλη του Αλμυρού είναι η αποκατάσταση του δικτύου ύδρευσης της Ευξεινούπολης για την βελτίωση της ποσότητας και της ποιότητας νερού στους κατοίκους, κατασκευή δικτύου αποχέτευσης Σούρπης και Αγίας Τριάδας, κατασκευή Φράγματος στο Μαυρομάτι προκειμένου να δοθεί επάρκεια νερού σε εννιά οικισμούς. ανακατασκευή γέφυρας στην περιοχή του Πλατάνου, κατασκευή Ιατρείου Σούρπης, κατασκευή λιμνοδεξαμενής Ξηριά για την αύξηση της παραγωγικής ικανότητας των αγροτικών εκμεταλλεύσεων και μείωση των λειτουργικών κοστών, δημιουργία επισκέψεων ενάλιων αρχαιολογικών χώρων στην Αλόννησο και Αμαλιάπολη.

Τι μπορεί-πρέπει να διορθωθεί για την απορροφησιμότητα – ομαλή ολοκλήρωση των προγραμμάτων;

Η έλλειψη στρατηγικής και προβλήματα σχεδιασμού και διαχείρισης στα κοινοτικά προγράμματα  στη χώρα μας είναι γεγονός εδώ και αρκετά χρόνια. Έως το τέλος του 2019 σύμφωνα με στοιχεία, από το σύνολο 20,9 δις ευρώ, που είναι η συνολική χρηματοδότηση που έχει προβλεφθεί για τη χώρα μας στο πλαίσιο της Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020, είχαν πιστοποιηθεί δαπάνες μόνο 4,9 δις ευρώ, που αντιστοιχεί σε ποσοστό απορρόφησης της τάξεως του 25%. Με βάση τον κανόνα ν+3, δηλαδή τη δυνατότητα που έχει κάθε χώρα να απορροφήσει τα κοινοτικά χρήματα τρία χρόνια μετά τη λήξη του Προγράμματος, δηλαδή το 2023, ο κίνδυνος απώλειας πόρων ήταν ορατός, Η κυβέρνηση έκανε κάποιες κινήσεις προκειμένου να αποτρέψει την απώλεια πόρων ωστόσο πρέπει να παρθούν γρηγορότερες αποφάσεις για την αποδοτικότερη εφαρμογή των προγραμμάτων. Το υπουργείο σχεδιάζει να απορροφήσει 5 δις κάθε χρόνο έως το 2023 προκειμένου να έχει ελάχιστες απώλειες, κάτι που είναι εξαιρετικά δύσκολο στις παρούσες συνθήκες.

Τα προβλήματα που παρατηρούνται είναι γραφειοκρατικά από την πλευρά των ενδιάμεσων φορέων που σε συνδυασμό με την γραφειοκρατική κουλτούρα των Βρυξελλών καταστούν σε κάποιες περιπτώσεις την υλοποίηση των έργων δυσχερή. Έχουν γίνει βήματα προόδου προς την μείωση της γραφειοκρατίας ωστόσο υπάρχουν πολλά σημεία στα οποία πρέπει να εστιάσουν οι θεσμικοί φορείς που σχεδιάζουν το επόμενο ΕΣΠΑ. Πολλοί επενδυτές λόγω προβλημάτων ρευστότητας εγκαταλείπουν την επενδυτική προσπάθεια ή την καθυστερούν σε οριακά χρονικά σημεία. Κάποιες από τις παρακάτω προτάσεις θα βοηθούσαν την ρευστότητα των επιχειρήσεων επομένως την γρηγορότερη υλοποίηση των επενδύσεων και απορρόφηση των κονδυλίων.

• Απλούστεροι τρόποι επιστροφής δαπανών: Για παράδειγμα, οι δικαιούχοι δεν θα είναι πλέον υποχρεωμένοι να δικαιολογούν κάθε στοιχείο κόστους, αλλά θα μπορούν να χρησιμοποιούν κατ’ αποκοπήν ποσοστά ή σταθερές τιμές για ορισμένες κατηγορίες δαπανών, όπως τις δαπάνες προσωπικού ή άλλες επαγγελματικές δαπάνες (ασφάλιση, μισθώματα).
• Εναρμόνιση των απαιτήσεων για τους επιχειρηματίες που λαμβάνουν δάνεια από χρηματοπιστωτικά μέσα τ όσο το δυνατόν περισσότερο με την πρακτική της αγοράς. Αυτό θα συνεπαγόταν λιγότερο αυστηρές απαιτήσεις σε σχέση με τις απαιτήσεις για τις συνήθεις επιχορηγήσεις, όπως λιγότερα απαιτούμενα έγγραφα και συντομότερες περίοδοι τήρησης των εγγράφων
• Μέσω δανειοδότησης των δικαιούχων που αντιμετωπίζουν ταμειακά προβλήματα ή άλλων αντίστοιχων σχημάτων χρηματοδότησης, τα έργα μπορούν να προχωρήσουν πιο γρήγορα και τα χρήματα να μοχλευτούν στην οικονομία με πιο αποδοτικό τρόπο
• Επιδοτούμενος δανεισμός. Η επιχείρηση λαμβάνει δάνειο, με την ενίσχυση να εξοφλεί μέρος του δανείου (κυρίως τους τόκους) εφόσον επιτυγχάνονται οι συμφωνημένοι στόχοι απόδοσης. Το εργαλείο βρίσκει εφαρμογή σε κάθε είδος κρατικής ενίσχυσης.
• Επιστρεπτέες προκαταβολές. Η επιχορήγηση αποδεσμεύεται σταδιακά εφόσον επιτυγχάνονται στόχοι απόδοσης, αλλιώς επιστρέφεται έντοκα.
• Factoring, ειδικά για επενδύσεις με εξωστρεφή χαρακτηριστικά με επιδότηση τμήματος του επιτοκίου προεξόφλησης (π.χ. τμήμα από 1%-50%).
• Τα έγγραφα που υποβάλλονται από τους δικαιούχους θα πρέπει να φυλάσσονται σε ψηφιακή μορφή και δεν χρειάζεται να αναπαράγονται σε κάθε στάδιο της υλοποίησης του έργου.
• Απλοποίηση των απαιτούμενων εγγράφων σε αναφορά με το προσωπικό μιας επιχείρησης. Είτε ο ενδιάμεσος φορέας να έχει πρόσβαση σε μία κεντρική πλατφόρμα ελέγχου του προσωπικού είτε να μειωθεί ο όγκος των αρχείων που ζητείται από τις επιχειρήσεις για να αποδείξουν το προσωπικό τους.
• Βάσικό αίτημα της τοπικής αυτοδιοίκησης είναι η Περιφέρειες να αναλάβουν εξ ολοκλήρου ένα μεγάλο κομμάτι της διαχείρισης των ΕΣΠΑ, κάτι που θα διευκόλυνε τις διαδικασίες και την ταχύτητα απορρόφησης, εφόσον βέβαια οι Περιφέρειες είναι κατάλληλα στελεχωμένες με ανθρώπινο δυναμικό το οποίο να μπορεί να αντεπεξέλθει σε αυτά τα καθήκοντα.

 Σε ποιους τομείς πιστεύεις ότι χρειάζεται μεγαλύτερη ανάγκη ανάπτυξης και στήριξης στην Ελλάδα;

Η Ελλάδα έχει περάσει μία εξαιρετικά δύσκολη δεκαετία μνημονίων υγειονομικών προβλημάτων καθώς και εθνικών θεμάτων. Οδηγήθηκε σε χείριστη οικονομική κατάσταση λόγω κακών πολιτικών επιλογών των εκάστοτε κυβερνήσεων. Επιπλέον η αναπτυξιακή της πορεία βασιζόταν σε μία καταναλωτική διεργασία και σε έναν άκρατο δημόσιο και ιδιωτικό δανεισμό. Αυτό το παραγωγικό μοντέλο ανήκει στο παρελθόν πια. Η χώρα έχει ανάγκη από ένα νέο παραγωγικό μοντέλο του οποίου ο  οδικός χάρτης πρέπει να έχει ως πυλώνες τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που βρίσκονται στον αντίποδα των όσων οδήγησαν στη χρεοκοπία και τα μνημόνια. Οφείλει να στηρίζεται στην εξωστρέφεια, την καινοτομία, την ψηφιακή και την πράσινη βιώσιμη ανάπτυξη, μέσα από επενδύσεις του Δημοσίου, της υγιούς επιχειρηματικότητας, αλλά και συμπράξεων ανάμεσα τους, σε τομείς οι οποίοι θα αναδεικνύουν τα υπαρκτά συγκριτικά πλεονεκτήματα και τους ανθρώπινους πόρους, δημιουργώντας νέες υπεραξίες.

Το τεράστιο για την χώρα μας ποσό των 72 δις ευρώ το οποίο θα καλεστεί η χώρα μας να επενδύσει την επόμενη δεκαετία θα πρέπει να διανεμηθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να δημιουργηθούν οι συνθήκες για μία μακροχρόνια βιώσιμη ανάπτυξη. Τομείς οι οποίοι θα πρέπει να επικεντρωθεί η σημερινή κυβέρνηση είναι ο τομέας της μεταποίησης, αφού θα πρέπει να αναπτύξει επιτέλους τον δευτερογενή τομέα χωρίς τον οποίο η Ελλάδα δεν θα μπορέσει ποτέ να αποκτήσει αυτά και έστω και σε περιορισμένα βασικά προιόντα. Επιπλέον οφείλει να  συνεχίζει να στηρίζει την βαριά βιομηχανία της χώρας  δηλαδή τον τουρισμό, καθώς επίσης και τις επενδύσεις που σχετίζονται με την Ενέργεια και την Καινοτομία.

 Δυο λόγια για την ανάγκη της επιτυχίας πολιτικής συνοχής.

Η πολιτική συνοχή πρέπει επίσης να προωθεί πιο ισορροπημένη, πιο βιώσιμη «εδαφική ανάπτυξη» – μια ευρύτερη έννοια από την περιφερειακή πολιτική, η οποία συνδέεται ειδικά με το ΕΤΠΑ και λειτουργεί ιδιαίτερα σε περιφερειακό επίπεδο. Η επιτυχία της πολιτικής συνοχής είναι μονόδρομος για την Ελλάδα και την ΕΕ προκειμένου να επιτευχθούν οι παρακάτω στόχοι

1. Μια εξυπνότερη Ελλάδα και Ευρώπη – καινοτόμος και έξυπνος οικονομικός μετασχηματισμός.
2. Μια πιο «πράσινη» Ελλάδα και Ευρώπη με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.
3. Μια πιο διασυνδεδεμένη Ελλάδα και Ευρώπη – κινητικότητα και περιφερειακές διασυνδέσεις ΤΠΕ.
4. Μια πιο κοινωνική Ελλάδα και Ευρώπη – υλοποίηση του Ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων.
5. Μια Ελλάδα και Ευρώπη πιο κοντά στους πολίτες της – βιώσιμη και ολοκληρωμένη ανάπτυξη των αστικών, αγροτικών και παράκτιων περιοχών χάρη σε τοπικές πρωτοβουλίες.