Κλήδονας – Παραδόσεων συνέχεια στις Μικροθήβες και τη Ν. Αγχίαλο

Τ`Αη Γιαννιού του Φανιστή ή του Κλήδονα

Παραδόσεων συνέχεια στις Μικροθήβες και τη Νέα Αγχίαλο

Παραδοσιακά και με ασφάλεια, αναβίωσαν στις Μικροθήβες το έθιμο του Κλήδονα, το βράδυ της Τρίτης 23 Ιουνίου.

Με χαρά οι μεγαλύτεροι «μύησαν» τα παιδιά στο έθιμο αυτό βοηθώντας τα να περάσουν πάνω από τις φωτιές τ’ Αη Γιαννιού του Φανιστή. Στην ιστοσελίδα μας e-almyros.gr μπορείτε να δείτε σχετικό βίντεο και περισσότερες φωτογραφίες από την εκδήλωση.

Με την ευκαιρία της εορτής μικροί και μεγάλοι αντάμωσαν και διασκέδασαν. Τα εύσημα πρέπει να δώσουμε και στη μαγείρισσα της υπέροχης κολοκυθόπιτας που δοκιμάσαμε!

Λίγα για τον Κλήδονα

Ο Κλήδονας είναι ένα πολύ παλιό έθιμο και το συναντάμε σε πολλά μέρη της Ελλάδας, αλλά και σε Ευρωπαϊκές χώρες. Για κάποιους θεωρείται μια λαϊκή μαντική διαδικασία, σύμφωνα με την οποία αποκαλύπτεται στις άγαμες κοπέλες η ταυτότητα του μελλοντικού τους συζύγου.

Το έθιμο πραγματοποιείται στις 23 και 24 Ιουνίου, που συμπίπτει με το θερινό ηλιοστάσιο.

Η λέξη Κλήδονας είναι αρχαία (ομηρική, Κλήηδών – Κληδών που σημαίνει φήμη, αγγελία, άκουσμα οιωνισμού, μαντική ρήση, ευτυχές μήνυμα). Σύμφωνα με τις παραδόσεις, ο λαός πιστεύει ότι ο Αϊ Γιάννης φέρνει τύχη γι’ αυτό και λέγεται ριζικάρης αλλά και φανιστής γιατί φανερώνει την τύχη.

Η διήμερη γιορτή, παραδοσιακά, περιελάμβανε τρεις φάσεις: την προετοιμασία, όπου παραμονή του Αϊ Γιάννη, γινόταν το άναμμα της φωτιάς και το πέρασμα πάνω από αυτήν καθώς και η μεταφορά του αμίλητου νερού, την έκθεση στα άστρα, και το άνοιγμα του Κλήδονα, ανήμερα της εορτής, με τα ριζικά και στη συνέχεια η γιορτή έκλεινε με διασκέδαση για τους συμμετέχοντες.

 Τ’ Αη Γιαννιού στη Μικρασία

(κείμενο: Φωτεινή Πέκου)

 Ανήμερα της γιορτής τ`Αη Γιαννιού, στις 24 Ιουνίου, οι θεριστές είχαν αργία, γιατί φοβόταν μήπως πάρουν φωτιά τα δεμάτια στα χωράφια τους.

Την παραμονή το βράδυ μετά το ηλιοβασίλεμα, ανάβανε «φανούς» στους δρόμους και στις αλάνες, με κλήματα ξερά, παλιά «κελετήρια» (κοφίνια, καλάθια), κλαδιά και άλλα παλιά και άχρηστα αντικείμενα. Τις φωτιές τις πηδούσαν μικροί και μεγάλοι για το καλό. Στο τέλος ρίχνανε μέσα και τις «πρωτομαγιές» (τα στεφάνια της πρωτομαγιάς). Τα κορίτσια, κρατώντας πάνω από το κεφάλι τους μια πέτρα, περνούσαν τη φωτιά από τρεις διαφορετικές κατευθύνσεις, ψιθυρίζοντας  ευχές. Πολλές μάζευαν στο τέλος την «αχιλιά με τη συράνα» (τη στάχτη με το φαράσι) και τη φύλαγαν για να πλένουνε τα χέρια τους και να μη «δρώνουνε».

Στα χωριά και στις πόλεις της Προποντίδας παραμονή τ` Αγιαννιού, τα «φηκάρια» (κουκούλια), στοιβαγμένα στα μεγάλα κοφίνια, περίμεναν να πάρουν το δρόμο για τα Μουδανιά ή την Προύσα. Εκεί το χρυσό μετάξι θα γίνει καθαρό χρυσάφι και θα φέρει πίσω στα χωριά την αμοιβή και τους κόπους των πενήντα ημερών, όσες δηλ. χρειάστηκαν από το άνοιγμα του σπόρου ως το κλάρωμα και το μάζεμα των φηκαριών.

Οι φουσκιές  από τις βέργες της μουριάς και τα ξερά κλαδιά της βαλανιδιάς, της κουμαριάς, της τσιτσιμίδας και των ρικιών, που στήθηκαν για το κλάρωμα των κουκουλιών, έχουν στοιβαχθεί στις αυλές των σπιτιών. Από `κει θα πάρουν τα παιδιά ξύλα για ν`ανάψουν τις φωτιές τ` Αγιαννιού και για προσάναμμα θα χρησιμοποιήσουν τα στεφάνια της Πρωτομαγιάς.

Στη Σμύρνη κάθε νοικοκυρά, μόλις βράδιαζε, άναβε μπροστά στην πόρτα της το «φανό» με το στεφάνι της πρωτομαγιάς, για προσάναμμα και με ό,τι είχε στο σπιτικό της περιττό για κάψιμο. Γύρω από το φανό μαζευόταν άντρες, γυναίκες και παιδιά και πηδούσαν πάνω από τη φωτιά και σαν έπεφτε πια η φλόγα, έπαιρναν με τη συράνα λίγη χόβολη στο σπίτι για να φύγουν οι ψύλλοι.

Το “αμίλητο νερό” στη Νέα Αγχίαλο

Οι Γυναίκες της πόλης τίμησαν και φέτος το έθιμο του κλήδονα

Για ακόμη μία χρονιά, οι γυναίκες της Νέας Αγχιάλου τίμησαν το έθιμο του κλήδονα. Την Τρίτη 23 Ιουνίου, παραμονή της γέννησης του Ιωάννη του Προδρόμου, ο Σύλλογος Γυναικών Ν. Αγχιάλου οργάνωσε την καθιερωμένη ετήσια μάζωξη των μελών του. Σε εστιατόριο στην παραλία της πόλης, οι κυρίες της Ν. Αγχιάλου αναβίωσαν το έθιμο. Άναψαν φωτιά όπου έκαψαν τα στεφάνια της Πρωτομαγιάς, χόρεψαν παραδοσιακούς χορούς και διασκέδασαν μέχρι αργά το βράδυ.
Το έθιμο θέλει τις κοπέλες να ρίχνουν σε ένα μπακιράκι (ένα χάλκινο μαγειρικό σκεύος) που είχε το “αμίλητο νερό”, κάποιο προσωπικό τους αντικείμενο, όπως για παράδειγμα ένα βραχιόλι ή ένα δαχτυλίδι. Ακολουθώντας κάποια διαδικασία, έβγαζαν τα αντικείμενα αυτά διαβάζοντας στιχάκια σαν μαντινάδες που σχετίζονταν με την ταυτότητα του μελλοντικού τους συζύγου.

Θα λέγαμε ότι αποτελούσε έναν τρόπο έκφρασης του έρωτα, της αγάπης, των φόβων, των μυστικών που είχε κάθε κοπέλα και δεν μπορούσε να εκφράσει, ειδικά σε άλλες εποχές του παρελθόντος… Ο κλήδονας εντάσσεται στη νεοελληνική λαϊκή λατρεία και ιδιαίτερα στα περιοδικά λατρευτικά έθιμα. Ήταν ο έμμεσος τρόπος έκφρασης για κάθε κοπέλα, ένας μαντικός λόγος για τον έρωτα. Μπορεί πλέον να έχει αλλάξει η σημασία της παράδοσης αυτής, ωστόσο οι γυναίκες της Νέας Αγχιάλου την διατηρούν ζωντανή. Άλλωστε είναι έθιμο που έφεραν στη νέα τους πατρίδα οι πρόσφυγες από την Ανατολική Ρωμυλία…