Η αλήθεια για τα Ζερέλια – Συνεργασία με τον Τάκη Θεοδοσίου

Kρατήρες Δημιουργημένοι

από Πρόσκρουση Μικρών Αστεροειδών

Στοιχεία από τον Επόπτη Ελληνικού Μουσείου Μετεωριτών
Τάκη Θεοδοσίου

Ένα δημοσίευμα της ιστοσελίδας newsbeast.gr σχετικά με τα Ζερέλια, μας τράβηξε την προσοχή, αλλά και… μας νευρίασε …δημιουργικά. Σ’ αυτό, ο συντάκτης αναφέρει: Ο υδροβιότοπος είναι ένας ζωντανός οργανισμός που σε κάνει πραγματικά να… χαζεύεις. Η πρόσβαση θέλει μία σχετική υπομονή και ένα όχημα το οποίο θα είναι ανθεκτικό σε κραδασμούς και κακοτράχαλο έδαφος. Ο Δήμος Αλμυρού ολοκλήρωσε το Κέντρο Πληροφόρησης των λιμνών, ο οποίος είναι ένας θεματικός χώρος στον οποίο οι επισκέπτες μπορούσαν να ενημερωθούν για την σημαντικότητα του σημείου μέσα στον υδροβιότοπο. Δυστυχώς η εικόνα που συναντήσαμε σε ένα έργο που κόστισε εκατομμύρια δεν είναι καθόλου κολακευτική. Το κτίριο και ο αύλειος χώρος είναι παρατημένα και το Κέντρο δείχνει ότι στην υπάρχουσα συνθήκη δεν είναι επισκέψιμο. Η χλωρίδα και η πανίδα από τις δίδυμες λίμνες έχει αναλάβει την «συντήρησή» του πλέον.» (σημειώνουμε ότι ο συντάκτης γράφει για όσα είδε και δεν έχει καμία περαιτέρω ενημέρωση για όσα πιθανώς έχουν προγραμματιστεί).

Στη συγκεκριμένη ιστοσελίδα τα σχόλια είναι ελεύθερα… και διαβάζοντας τις επαινετικές γραμμές για το τοπίο, αλλά και τις υπόλοιπες της σημερινής κατάστασης, παρατηρήσαμε ότι απαντά ο Τάκης Θεοδοσίου, Επόπτης Ελληνικού Μουσείου Μετεωριτών, Board of Directors IMCA & Member of the Meteoritical Society, Asteroid Day Coordinator for Greece, President of LOGOS-SLOVO Α-Ω. Στο σχόλιο αναφέρει: Το τηγμένο ζηρκόνιο αποτελεί ένδειξη και όχι απόδειξη για την μετεωριτική προέλευση των κρατήρων – πρώτες απτές αποδείξεις βρήκε η ομάδα μου όπου μετά από χρόνια ερευνών ανακαλύψαμε επίσημα μέσα σε ιχνοστοιχεία από νικέλιο , δύο μετεωριτικής προέλευσης μόνο ορυκτά τον ταενίτη και τον καμασίτη μαζί με άλλα υλικά που υπάρχουν συνχά σε λιθομετεωρίτες με υψηλά ποσοστά σιδήρου -αυτά πιστοιπηήθηκαν από το Πανεπιστημιακό Εργαστήριο της Ουασινγκτον στο Σεάτλ των ΗΠΑ το 2015 και σύντομα θα εκτίθεται υλικό στο Μουσείο Μετεωριτών στην Αθήνα με την αληθινή ιστορία των λιμνών με επιστημονικά στοιχεία και όχι με υποθέσεις για ανθρακούχους μετεωρίτες…

Θεωρήσαμε λοιπόν καλό, ως τοπική εφημερίδα, να υιοθετήσουμε μια σειρά δράσεων σχετικά με την αξιοποίηση των Ζερελίων. Αρχικά, με σχετική αρθρογραφία, ώστε κατ’ αρχήν να ενημερωθούν οι συμπολίτες μας, τι θησαυρό κρύβει ο Αλμυρός μας. Έπειτα με μια σειρά συναντήσεων πρώτα επιστημόνων και έπειτα και φορέων, στους οποίους και θα παραδώσουμε φάκελο με προτάσεις αξιοποίησης, προτεινόμενους χορηγούς και στοιχεία των επιστημόνων που μπορούν να επιστρατεύσουν.

Ζητήσαμε από τον κ. Τάκη Θεοδοσίου, να μας δώσει κάποιες πρώτες βασικές πληροφορίες για όσα μέχρι στιγμής γνωρίζουμε για τα Ζερέλια και άπτονται της δικής του επιστήμης. Ενθουσιασμένος και πραγματικά διψασμένος για το ενδιαφέρον μας, ανταποκρίθηκε άμεσα, και έτσι παραθέτουμε παρακάτω αυτά που όλοι μας πρέπει να ξέρουμε, αυτά που προσκαλούμε τους καθηγητές των σχολείων μας, να διαβάσουν στα παιδιά, ως κομμάτι της τοπικής μας ιστορίας και κληρονομίας.

• Στην περιοχή των λιμνών Ζερέλια έχουν γίνει την τελευταία περίπου 8ετία εκτεταμένες έρευνες από γεωλόγους του Πανεπιστημίου του Βόλου και του Πανεπιστημίου Αθηνών με την συμμετοχή και της ομάδας του  Ελβετού  γεωλόγου καθηγητού  από το πανεπιστήμιο της Ζυρίχης , ο οποίος πρώτος ανακάλυψε  μερικώς τηγμένο ζιρκόνιο σε δείγματα πετρωμάτων που βρέθηκαν  στην περιοχή των λιμνών.
• Η εύρεση  μερικώς τηγμένου ζιρκονίου, για την τήξη του οποίου απαιτούνται θερμοκρασίες μεταξύ 1.400- 1800 βαθμών Κελσίου,   αποτελεί για τους πλανητικούς γεωλόγους που ασχολούνται με  την ανακάλυψη και πιστοποίηση κρατήρων μετεωριτικής προέλευσης απλώς μία ένδειξη  & σε καμία περίπτωση απόδειξη της μετεωριτικής προέλευσης των κρατήρων – σαν και αυτών στον Αλμυρό.
• Η δική μου ερευνητική προσπάθεια ξεκίνησε αρχικώς με περιορισμένα μέσα το 2008-2009 και από το 2013 -2016 εστίασε στο να εξετάσει δείγματα πετρωμάτων που συλλέχθηκαν περιμετρικά των λιμνών και από διάφορα βάθη μεγαλύτερα του  1,5 μέτρου  μέχρι  και περί τα 3 μέτρα, τα οποία θα μπορούσαν να μας γυρίσουν πιο πίσω στο παρελθόν  της  ιστορίας των λιμνών και να δώσουν  στοιχεία   & αποδείξεις για την ταυτότητα του αστεροειδούς που πιστεύουμε ότι προσέκρουσε στο έδαφος & δημιούργησε τις λίμνες.
• Εδώ ακριβώς είχαμε και τα πρώτα ενθαρρυντικά ευρήματα, τα οποία   μου ζητήθηκε να εξεταστούν & απεστάλησαν σε  δύο κορυφαίους πλανητικούς γεωλόγους τον Tony Irving από το Department  of Earth & Space Science του Πανεπιστημίου της Washington στο  Seattle & τον Ted Bunch του Πανεπιστημίου της Βόρειας Αριζόνας με τους  οποίους  και συνεργάζομαι στις Ηνωμένες Πολιτείες την Αμερικής.
• Οι πρώτες εξετάσεις & αναλύσεις των δειγμάτων έδειξαν ενδιαφέροντα στοιχεία, καθώς αρχικώς αποκλείστηκε το ενδεχόμενο να προέρχονται από ηφαιστειογενής προέλευσης υλικό και  στην συνέχεια σύμφωνα με  τα στοιχεία που προέκυψαν από τους συνεργάτες του Tony Irving,  η  προέλευση κάποιων  δειγμάτων βρέθηκε να εμπεριέχει για πρώτη φορά από όσο γνωρίζω σχετικά με οποιαδήποτε  προηγούμενη  έρευνα στις λίμνες Ζερέλια –  μία σειρά  πολύ σπάνιων ορυκτών και στοιχείων εξωγήινης που συναντούμε κυρίως  σε σιδηρομετεωρίτες  σε πολύ μικρές όμως ποσότητες.
•  Τα δύο αυτά ορυκτά είναι ο ταενίτης (taenite) & ο καμασίτης (kamacite), τα οποία   δεν συναντώνται μαζί ως ορυκτά πουθενά στην επιφάνεια του πλανήτη μας, αλλά δημιουργούνται μόνο υπό συνθήκες διαστήματος σε σιδηρομετεωρίτες και  μετεωρίτες γενικότερα πλούσιους σε μεταλλικό σίδηρο –όπως είναι  οι σιδηρολιθομετεωρίτες  αλλά & κάποιοι χονδρίτες.
• Τα δύο αυτά διαστημικής προέλευσης ορυκτά   εντοπίστηκαν αρχικώς μέσα σε κόκκους  νικελίου σε  μικρό  -όχι όμως επαρκές ποσοστό (trace elements), που να μας επιτρέπει άμεσα την  απ’ ευθείας πιστοποίηση της εξωγήινής προέλευσης του πετρώματός μέσα στα οποία εντοπίστηκαν –σύμφωνα πάντοτε με τον Tony Irving.
• Συνολικά σε ένα πλήθος δειγμάτων που εξετάστηκαν εργαστηριακά από τους Ted & Tony εντοπίστηκαν  τουλάχιστον 3 διαφορετικά είδη  πετρωμάτων σύμφωνα με τον Tony Irving , τα οποία δεν μπορούμε να συνδέσουμε άμεσα μεταξύ τους , εάν πρώτα δεν  μπορέσουμε να σχηματίσουμε με  επιστημονικά στοιχεία &  να προσεγγίσουμε  το πάζλ των γεγονότων που πρέπει να διαδραματίστηκε πριν από χιλιάδες χρόνια στην περιοχή των λιμνών Ζερέλια.
• Αρχικώς λοιπόν φαίνεται να έχουμε έναν ή δύο μικρούς αστεροειδείς  διαμέτρου μεταξύ  5-25 μέτρων αποτελούμενους από επαρκή ποσότητα  μετεωριτικού σιδήρου.
• Ο αστεροειδείς αυτός εισερχόμενος μέσα στην ατμόσφαιρα του πλανήτη μας  με προέλευση την Κύρια Ζώνη των Αστεροειδών  & κινούμενος  από Νότιο- Ανατολικά προς τα Βόρειο-Δυτικά διασπάστηκε  πιθανότητα είτε λίγο πριν την πρώτη πρόσκρουση , είτε αμέσως  μετά –  σε δύο κύρια κομμάτια – που σχημάτισαν  και τους δύο τωρινούς κρατήρες-λίμνες στα Ζερέλια κοντά στον Αλμυρό. 
• Ένα μέρος του μετεωριτικού υλικού εξατμίστηκε κατά την πρόσκρουση, όπως συμβαίνει συνήθως κάτω από τέτοιες συνθήκες όπου δημιουργούνται πολύ υψηλές θερμοκρασίες  άνω των  400  βαθμών κελσίου.
• Όμως κάποιο εναπομένων υλικό από τον αστεροειδή θα πρέπει να επέζησε της πρόσκρουσης και να ενσωματώθηκε μαζί  με γήινο υλικό και να σχημάτισε  νέα πετρώματα, τα  οποία ονομάζουμε ιμπακτικά  πετρώματα (impactites).
• Μάλιστα τέτοιου είδους πετρώματα – ως παράγωγα προϊόντα που δημιουργούνται από την πρόσκρουση αστεροειδών –  μπορεί να διαφέρουν πολύ μεταξύ τους, έτσι ώστε να έχουμε ιμπακτικό γυαλί,( impact glass)  impact fall breccias, shatter cones κτλ. Ακριβώς  κάποια τέτοια υλικά πιστεύω  ότι βρέθηκαν κατά την ερευνητική  μας προσπάθεια περιμετρικά των λιμών Ζερέλια και κάποιες φορές σε εστιακά βάθη μεγαλύτερα του 1,5  μέχρι 3 μέτρων περίπου.
• Τι απέγινε όμως αλήθεια  το   ίδιο το μετεωριτικό υλικό που μετέφερε ο αστεροειδής στο έδαφος και επέζησε την πρόσκρουση ενσωματωμένο σε  ιμπακτικά πετρώματα , τα οποία φαίνεται ότι δεν μπόρεσαν να εντοπίσουν έως σήμερα  οι προηγούμενες σχετικές έρευνες στην ευρύτερη περιοχή των λιμνών;
• Η εύρεση των σιδηρόφιλων ορυκτών ταενίτη σε συνδυασμό μαζί με τον καμασίτη σε νικέλιο αλλά και η εύρεση τροϊλιτη, μας μιλάνε σαφέστατα  για  ενσωματωμένο μετεωριτικό σίδηρο στα  ιμπακτικά  αυτά  πετρώματα   στην  περιοχή.
• Κατά την προσωπική μου εκτίμηση, αυτά ακριβώς τα ιμπακτικά πετρώματα που εμπεριείχαν τον μετεωρτικό σίδηρο θα πρέπει σίγουρα να τα είχαν εντοπίσει  ήδη οι πρώτοι κάτοικοι που εποίκησαν την  περιοχή  της Μαγούλας γύρω από τις λίμνες Ζερέλια αλλά πιθανότατα δε είχαν αρχικώς την τεχνογνωσία για να εξορύξουν τον μετεωριτικό σίδηρο από αυτά.
• Μάλιστα εγκλίσεις σε ορισμένα  δείγματα, μας παραθέτουν στοιχεία για τον τρόπο με τον οποίον χρησιμοποιήθηκαν  τα αρχικώς δημιουργημένα μετά την πρόσκρουση του αστεροειδούς,  ιμπακτικά πετρώματα  -από τον τοπικό αρχαιοελληνικό πληθυσμό –  κατά την προσπάθεια  της εξόρυξης & απόκτησης του  σιδήρου που εμπεριείχαν.
• Ο περιβάλλον χώρος γύρω από τις λίμνες Ζερέλια έχει πλέον αναγνωριστεί ως προστατευόμενη περιοχή και έχει διαμορφωθεί κατάλληλα για να είναι επισκέψιμος από το ευρύ κοινό και φυλάσσεται.
• Το μετεωριτικό υλικό μαζί με άλλα πετρώματα που έχει βρεθεί και αναγνωριστεί από τον Τάκη Θεοδοσίου περνάει την διαδικασία των τελικών εξετάσεων  για να αναγνωριστούν οι λίμνες Ζερέλια, επίσημα ως τόπος πρόσκρουσης αστεροειδούς στην χώρα μας.
• Στην ερευνητική προσπάθεια μας αυτή έχουμε προσεγγίσει τον Δημόκριτο και τον Γεωλόγο ερευνητή Παλαιοπεριβάλλοντος & Αρχαίων Μετάλλων κ Γιάννη Μπασιάκο  ό οποίος με την ομάδα του  με  ενημέρωσε ότι μέσω της εξέτασης με θερμοφωταύγεια  έχουμε σοβαρές ελπίδες  να έχουμε την οριστική επίσημη χρονολόγηση των σκουριών , έτσι ώστε να  ταιριάξουμε αυτήν με τα μετεωριτικής προέλευσης ορυκτά που βρέθηκαν προηγουμένως σε αυτά τα δείγματα. Η εξέταση αρχικώς από αυτά καθώς και από άλλα διαφορετικά δείγματα ιμπακτικής προέλευσης πετρωμάτων,  αλλά και περαιτέρω ανθρωπογενούς επεξεργασίας δειγμάτων, για την τεκμηρίωση της ηλικίας & της προέλευσης των δειγμάτων και της ανακάλυψη αυθεντικού μετεωριτικού υλικού από τον ίδιο τον αστεροειδή που έπεσε στην περιοχή.
• Αν τα ευρήματα αυτά μάλιστα χρονολογηθούν  πολύ πριν το 1.500μ.Χ –κάτι που από τα μέχρι στιγμής πρώτα δεδομένα  θεωρείται βέβαιο ή εάν ακόμη χρονολογηθούν  και στο 1.000 π.Χ.-1.300 π.Χ. – θα μπορούμε να πούμε μετά βεβαιότητας ότι  οι Αρχαίοι Έλληνες -κάτοικοι της περιοχής  – επιχείρησαν να εξορύξουν μετεωριτικό σίδηρο από τα εναπομείναντα υλικά της πτώσης ενός  αστεροειδούς στον Ελλαδικό Χώρο.
• Προσωπικώς πιστεύω ότι στην παρούσα φάση  μπορεί να ξεκινήσει άμεσα η τουριστική αξιοποίηση της  περιοχής των λιμνών Ζερέλια και πριν ακόμη  πιστοποιηθούν επίσημα τα νέα αποτελέσματα μας με επισκέψεις ελλήνων και ξένων  ενδιαφερομένων & φυσιολατρών για την περιοχή των κρατήρων.
• Άμεσο βοήθημα θα ήταν και η εποχιακή λειτουργία του τουριστικού περιπτέρου –καφετέριας που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για παρουσιάσεις μου σχετικά με τα τωρινά ευρήματα ιμπακτικών πετρωμάτων στην περιοχή-που συνδέονται άμεσα με τα υλικά από τις λίμνες που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι έλληνες κάτοικοι της περιοχής για να κατασκευάσουν σκεύη και εργαλεία και που βρίσκονται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Αλμυρού.
• Μέσω της χρήσης προτζέκτορα, προβολή βίντεο-υλικού η χρήση της καφετέριας κρίνεται απαραίτητη για την αξιοποίηση της περιοχής αλλά και για την αναψυχή των επισκεπτών στους δίδυμους κρατήρες. Πιστεύω ότι οι κάτοικοι του Αλμυρού αλλά και ο Δήμος πρέπει να μεριμνήσουν  τουλάχιστον  για την κατά περίπτωση επισκεψιμότητα στην περιοχή από φυσιολάτρεις  σε γκρουπ περισσότερων ατόμων με πούλμαν από την Αθήνα.
• Προσωπικώς έχω έρθει σε επαφή πρόσφατα με εταιρεία διοργάνωσης τέτοιων εκδρομών, και η εταιρεία αυτή έχει δείξει μεγάλο ενδιαφέρον και έχει ήδη εντάξει στο πρόγραμμά της, τις Λίμνες Ζερέλια από φέτος τον Νοέμβριο του 2018 και επίσημα ως τόπο σημαντικό για έλληνες & ξένους φυσιολάτρεις.

Τάκης Θεοδοσίου
Επόπτης Ελληνικού Μουσείου Μετεωριτών
Board of Directors IMCA & Member of the Meteoritical Society
Asteroid Day Coordinator for Greece
President of LOGOS-SLOVO Α-Ω