Αρχαίο θέατρο Φθιωτίδων Θηβών: Στο επίκεντρο του πολιτισμού, της αειφορίας και της βιώσιμης ανάπτυξης

 Γράφει ο Βασίλης Φυτιλής

Οι Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς, με θέμα «Αρχιτεκτονική Κληρονομιά-Γεφυρώνοντας το παρελθόν με το μέλλον», γιορτάσθηκαν στις 27 Σεπτεμβρίου 2025 στο Γιαννοπούλειο Αρχαιολογικό Μουσείο Αλμυρού. Η εκδήλωση διοργανώθηκε από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μαγνησίας, τον Δήμο Αλμυρού και την Φιλάρχαιο Εταιρεία Αλμυρού «ΟΘΡΥΣ» και παρουσιάσθηκαν οι εργασίες αποκατάστασης του αρχαίου θεάτρου των Φθιωτίδων Θηβών και η διαχρονική σχέση της αρχαίας ομώνυμης πόλης με την Φιλάρχαιο Εταιρεία.

Σημαντική η εκδήλωση για την περιοχή, όπως έδειξε η συμμετοχή και η προσήλωση με την οποία οι παρευρισκόμενοι παρακολούθησαν τους ομιλητές στην υποβλητική ατμόσφαιρα του Μουσείου και ταξίδεψαν στο μακρινό χρόνο.

Πριν την έναρξη των ομιλιών, πραγματοποιήθηκε εξαιρετική ξενάγηση στο Μουσείο, από την αρχαιολόγο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μαγνησίας, υπεύθυνη της περιοχής Αλμυρού, κ. Τζένη Ευσταθίου. Η κυρία Έλσα Νικολάου, τμηματάρχης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μαγνησίας και υπεύθυνη της ανασκαφής του αρχαίου θεάτρου, μετά από σύντομη εισαγωγή, έδωσε τον λόγο στον γράφοντα το παρόν κείμενο, ο οποίος μίλησε για τη διαχρονική σχέση μεταξύ των Φθιωτίδων Θηβών και της Φιλαρχαίου Εταιρείας.

Στη σύντομη ομιλία του, αφού ανέφερε μερικά ιστορικά στοιχεία της ίδρυσης της Ελληνιστικής πόλης των Φθιωτικών Θηβών και το διαδοχικό πέρασμά της στη Ρωμαϊκή και βυζαντινή εποχή, τόνισε τη σημαντικότητά της και την ακμή της, χάρις στο λιμάνι της, στη θέση της αρχαίας Πυράσου, από το οποίο διεξαγόταν το εμπόριο της Θεσσαλίας, τη μετακίνησή της στη συνέχεια και την ανάπτυξη των Χριστιανικών Φθιωτικών Θηβών, με την επισκοπή τους, τις βασιλικές και τα μοναδικά ψηφιδωτά, επικεντρώθηκε στο έργο της Φιλαρχαίου Εταιρείας και τη συμβολή της, στην ανάδειξη της αρχαίας πόλης και του θεάτρου της. Χαρακτηριστικά, αναφέρθηκε στην περιγραφή του Νικολάου Γιαννοπούλου δημοσιευμένη το 1891, με τίτλο τα ΦΘΙΩΤΙΚΑ, της Επαρχίας Αλμυρού, στο οποίο οι Φθιώτιδες Θήβες καταλαμβάνουν εξέχουσα θέση.

Αναφέρθηκε με στοιχεία στις περιώνυμες αρχαιολογικές εκδρομές, που πραγματοποίησε σε ολόκληρη την περιοχή της Αχαΐας Φθιώτιδας και ειδικά την περιοχή των Φθιωτικών Θηβών, την οποία κατ’ επανάληψη επισκέφθηκαν τα δραστήρια μέλη της, την περίοδο 1899-1924, συγκεντρώνοντας και διασώζοντας ευρήματα, στις δημοσιεύσεις που αφορούν τις Φθιώτιδες Θήβες, στα τότε δελτία της Εταιρείας, στον έντυπο τύπο της εποχής και σε περιοδικά ιστορικού-αρχαιολογικού περιεχομένου, καθώς και σε εκείνα της δεύτερης περιόδου της επαναδραστηριοποίησής της. Τόνισε την ιδιαίτερη σχέση που αναπτύχθηκε μεταξύ της Φιλαρχαίου και της αρχαίας πόλης, ως τμήμα της γεωγραφικής ενότητας της περιοχής Αλμυρού, με την κοινή ιστορική, οικονομική, κοινωνική και πολιτισμική ταυτότητα.

Έκανε μνεία στη σημασία των μνημείων και ειδικά των αρχαίων θεάτρων με τη μεγάλη επισκεψιμότητά τους, οφειλόμενη στη μεγαλοπρέπεια και την αρχιτεκτονική τους τελειότητα και υπενθύμισε ότι το έργο αποκατάστασης του θεάτρου, με τη συνέχιση του προγράμματος ΕΣΠΑ 2021-2027, «Πολιτιστικές Διαδρομές Θεσσαλίας» έχει εξασφαλισμένη πίστωση ποσού 1.700.000 € και είναι έργο ολιστικό, αειφορίας και βιώσιμης ανάπτυξης της ευρύτερης περιοχής.

Στη συνέχεια τον λόγο πήραν οι αρχαιολόγοι Άρης Παπαγιάννης, Κατερίνα Βουλγαράκη, Έλσα Νικολάου, Ευαγγελία Μέρμηγκα, με την ομιλία «Συμπληρώνοντας το γρίφο του θεάτρου των Φθιωτίδων Θηβών, παλαιότερα και νέα αρχαιολογικά δεδομένα». Αναφέρθηκαν στις εργασίες ανασκαφής του αρχαίου θεάτρου, με σημαντικές αποκαλύψεις, από τις οποίες προέκυψαν νέα στοιχεία, περί της κατασκευής του, αναγόμενης στα ρωμαϊκά χρόνια περί τα μέσα του 2^ου μ.Χ αιώνα, χωρητικότητας 2.500 με 3.000 θεατών, την ύπαρξη πριν την κατασκευή του καταλοίπων κτισμάτων της ελληνορωμαϊκής εποχής, με τοιχογραφίες ρωμαϊκές, που μαρτυρούν την ακμή της πόλης και την εποχή αυτή, καθώς και άλλα ευρήματα, νομίσματα, κεραμικά. Η παρουσίαση συνοδεύτηκε με προβολή πολλών διαφανειών, που την καθιστούσαν ενδιαφέρουσα και ελκυστική, τόνισαν δε ότι πρόκειται για σημαντικότατο μνημείο της περιοχής Αλμυρού, ορόσημο πολιτισμικής και τουριστικής ανάπτυξης.

Την παρουσίαση της ομιλίας «Διαχρονικές μέθοδοι και σύγχρονες χρήσεις του αρχαίου θεάτρου των Φθιωτίδων Θηβών» ανέλαβαν οι εργαζόμενοι μηχανικοί στο έργο της αναστήλωσης του θεάτρου Ελένη Τσιαγκάλη και Μιχάλης Δολιανίτης. Ανέπτυξαν την τεχνική πλευρά των εκτελούμενων εργασιών, αναφέρθηκαν στην κατάσταση του μνημείου, τα κατασκευαστικά χαρακτηριστικά, τα μέρη του θεάτρου, καθώς και τις εργασίες που μέχρι τώρα έχουν πραγματοποιηθεί για την αποκάλυψη και αποκατάστασή του και κατέδειξαν και την τεχνογνωσία της αρχαίας εποχής στην κατασκευή των αριστουργημάτων των αρχαίων θεάτρων, που και σήμερα προκαλούν τον θαυμασμό για την ανθεκτικότητα και αισθητική τους τελειότητα. Αναφέρθηκαν και στην περαιτέρω διαδικασία αποκατάστασής του, αποκατάσταση που θα αποδίδει την αρχική του μορφή ενώ παράλληλα θα ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες χρήσης του.

Η Φρόσω Γαρδικλή καθηγήτρια μουσικής, στο πιάνο και με τη φωνή της έκλεισε μελωδικά την εκδήλωση.