Κινδυνεύει ο απαράμιλλος φυσικός πλούτος της Ανάβρας

Το μεταχρωματικό έλκος πλατάνου είναι μια σοβαρή ασθένεια που έχει πλήξει τα δένδρα και τα τελευταία χρόνια έχει έρθει και στην περιοχή μας, ειδικότερα μετά τις φυσικές καταστροφές από τα ακραία καιρικά φαινόμενα, τον Ιανό, τον Ντάνιελ και τον Ελίας.

Το πρόβλημα είναι πολύ έντονο στα πλατάνια που βρίσκονται στα δύο μεγάλα ρέματα του Αλμυρού, το Χολόρεμα και τον Ξηριά, καθώς και σε άλλα μικρότερα ρέματα που καταλήγουν σε αυτά. Επίσης παρατηρήθηκε στα δένδρα της Ανάβρας όπως μάς ενημέρωσε ο πρόεδρος της τοπικής κοινότητας Κ. Κελάφας και εκτιμάται πως αργά ή γρήγορα μπορεί να μεταφερθεί και σε μέρη που τώρα δεν έχουν πληγεί όπως στην Βρύναινα ή την Παναγία Ξενιά.

Η ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους του πλατάνου προκαλείται από έναν μικροσκοπικό μύκητα, που ονομάζεται Ceratocystis platani. Το παθογόνο αυτό αναπτύσσεται μέσα στο ξύλο των δένδρων και προσβάλλει τις ρίζες, τον κορμό και τα κλαδιά. Είχε εξαπλωθεί εδώ και δύο δεκαετίες, κυρίως στην Ήπειρο και την Δυτική Ελλάδα, ειδικότερα μέχρι το 2013 σε νομούς της Πελοποννήσου (Μεσσηνίας, Ηλείας, Αρκαδίας, Αχαΐας και Κορινθίας), στους νομούς της Ηπείρου (Ιωαννίνων, Θεσπρωτίας, Πρεβέζης και Άρτας), σε Καρδίτσα και Τρίκαλα. Τώρα την τελευταία πενταετία πέρασε και στην Μαγνησία.

Εικάζεται ότι η διασπορά στον νομό μας έγινε εξαιτίας των εργασιών με διάφορα μηχανήματα στα ρέματα μετά τις φυσικές καταστροφές, σύμφωνα με ενημέρωση του Μπενάκειου Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου. Τα παραπάνω μάς διατύπωσε η δασοπόνος κα Δέσποινα Κοντοστάθη του Δασαρχείου Αλμυρού, κάνοντας λόγο για ένα πολύ έντονο φαινόμενο.

Μάλιστα από το Δασαρχείο έχει υποβληθεί στην Διεύθυνση Δασών και έχει εγκριθεί μελέτη ύψους 250.000 ευρώ με την οποία ζητήθηκε χρηματοδότηση ώστε υλοτόμοι να κόψουν τα ξερά και ημίξερα δένδρα σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία και να τα μεταφέρουν υπό ορισμένες προϋποθέσεις στα κατάλληλα μέρη για δημιουργία πέλετ ή άλλη χρήση. Στα ενδεδειγμένα μέτρα που αφορούν στην κοπή, την καταστροφή με καύση ή υγειονομική ταφή των προσβεβλημένων δέντρων, αναφέρεται και η δυνατότητα μεταφοράς και περαιτέρω διαχείρισης της προσβεβλημένης ξυλείας με θερμική επεξεργασία σε κατάλληλες μονάδες (π.χ. παραγωγή βιομάζας) πάντα υπό την εποπτεία της οικείας Δασικής Υπηρεσίας.

Σημειώνεται πως το μεταχρωματικό έλκος είναι θανατηφόρος ασθένεια και ο θάνατος των προσβεβλημένων φυτών είναι αναπόφευκτος. Το παθογόνο έχει τη δυνατότητα να νεκρώσει δένδρα οιουδήποτε μεγέθους και ηλικίας. Αρχικά εμφανίζεται μειωμένη βλάστηση ή κιτρινίζουν τα φύλλα, μετά νεκρώνουν τα κλαδιά και ξεραίνεται ο κορμός, οπότε το δένδρο πέφτει. Καθίσταται σαφές πως απειλεί παραποτάμια οικοσυστήματα και βιοτόπους της χώρας μας.  Ο μύκητας εισβάλλει στο δένδρο από πληγές στα κλαδιά, τον κορμό ή τις ρίζες. Συχνός τρόπος διασποράς της ασθένειας είναι με πριόνια, αλυσοπρίονα, τσεκούρια που έχουν χρησιμοποιηθεί σε προσβεβλημένα δένδρα και στη συνέχεια σε υγιή, η ασθένεια διαδίδεται επίσης με εκσκαπτικά μηχανήματα (μπουλντόζες, εκσκαφείς) που χρησιμοποιούνται σε περιοχές με προσβολές και στη συνέχεια μεταφέρονται σε άλλες περιοχές. Σε κάθε εστία προσβολής, το παθογόνο διαδίδεται υπογείως από τα προσβεβλημένα δένδρα στα γειτονικά υγιή με την επαφή και αναστόμωση των ριζών τους. Μέσα στα ποτάμια και τους χείμαρρους τα προσβεβλημένα δένδρα σπάζουν και μεταφέρονται με το νερό δημιουργώντας νέες εστίες προσβολής.

Η υλοτομία και διακίνηση του ξύλου από τα νεκρά δένδρα για καυσόξυλα ή οποιαδήποτε άλλη χρήση ενέχει τον κίνδυνο διάδοσης του παθογόνου σε νέες περιοχές και απαγορεύεται από τη νομοθεσία που ισχύει.

Τέλος προσθέτουμε πως το μεταχρωματικό έλκος εμφανίζεται και σε πλατάνια του Βόλου. Απάντηση  στα ερωτήματα που έθεσε δημόσια η Περιβαλλοντική Πρωτοβουλία Μαγνησίας για την ασθένεια στον Κραυσίδωνα Βόλου έδωσε ο Αντιπεριφερειάρχης Περιβάλλοντος Φώτης Λαμπρινίδης, τονίζοντας πως «το μεταχρωματικό έλκος σε πλατάνια του Κραυσίδωνα στην περιοχή «Αηδονοφωλιές», δεν εμπίπτει στον τομέα των αρμοδιοτήτων της Περιφέρειας», διευκρινίζοντας ωστόσο ότι «η εμφάνιση του φαινομένου δεν συμπίπτει εξ ορισμού με τις εργασίες κοπής των δέντρων, για τις οποίες αρμόδιο είναι το Δασαρχείο».