Η άγνωστη ιστορία του Σουρπιώτη Απόστολου Γ. Κοντούλη και οι ηχογραφήσεις του το 1917

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Σούρπης «Νηές» διοργανώνει μια ιδιαίτερη εκδήλωση το Σάββατο 12 Απριλίου και ώρα 6μ.μ. στην αίθουσα του Δημοτικού Σχολείου Σούρπης. Θα γίνει παρουσίαση μέρους του ψηφιοποιημένου αρχείου παλιών φωτογραφιών της περιοχής Σούρπης και προβολή ντοκιμαντέρ, του μουσικού και ερευνητή Κωνσταντίνου Ανδρικόπουλου, με τις ηχογραφήσεις τραγουδιών του Σουρπιώτη Απόστολου Γ. Κοντούλη που έγιναν στο Γκέρλιτς της Γερμανίας το 1917, όπου ο Απόστολος βρέθηκε αιχμάλωτος.

Από την έκδοση του “Λαού” στις 5 Απριλίου

Ο κος Κωνσταντίνος Ανδρικόπουλος πραγματοποίησε μία εξαιρετική έρευνα σχετικά με τις ηχογραφήσεις σε κυλίνδρους κεριού από την Πρωσική Επιτροπή Φωνογράφου, στο Γκέρλιτς (Görlitz), το καλοκαίρι του 1917 με τον στρατιώτη του Δ΄ Σώματος Στρατού Απόστολο Κοντούλη από την Σούρπη. Στο προσωπικό του κανάλι στο Youtube Paradoxon-TV-ΠΑΡΑΔΟΞΟΝ αφηγείται την ιστορία του Κοντούλη, πώς βρέθηκε από φυλακισμένος στη Γερμανία, ελευθερώθηκε, έκανε μεγάλη περιουσία έως τον δεύτερο γάμο του άμα τη επιστροφή του στην Ελλάδα.

Αναλυτικά τα όσα παρουσιάζει ο κος Ανδρικόπουλος:

Εκείνη την εποχή, 1915-1918, σε 115 στρατόπεδα συγκέντρωσης αιχμαλώτων αλλά και συμμάχων γίνονται ηχογραφήσεις μουσικού και γενικότερα λαογραφικού ενδιαφέροντος σε κυλίνδρους. Το αποτέλεσμα αυτής της δουλειάς μεταφράζεται σήμερα σε περισσότερα από χίλια ηχητικά ντοκουμέντα που βρίσκονται στο Εθνολογικό μουσείο του Βερολίνου. Παράλληλα γίνονται ηχογραφήσεις πάνω σε δίσκους με γραμμόφωνο, 1.650 δίσκοι σε 250 γλώσσες και διαλέκτους. Στόχος του προγράμματος ήταν η δημιουργία ενός μουσείου. Οι δίσκοι αυτοί βρίσκονται σήμερα σε πανεπιστήμιο του Βερολίνου. Τον Ιούλιο του 1917 στο Γκέρλιτς έγιναν ηχογραφήσεις με τους Έλληνες στρατιώτες.

Ας ξετυλίξουμε πίσω τον χρόνο για να πιάσουμε την ιστορία μας από την αρχή. Βρισκόμαστε στο 1913. Ένας 17χρονος νεαρός της τελευταίας τάξης του σχολαρχείου σφάζει και δέρνει ένα αρνί στη μέση ενός δρόμου της Σούρπης. Έχει αναλάβει επιπλέον υποχρεώσεις βοηθώντας τον χασάπη αλλά ανήμπορο πατέρα του Γεώργιο ο οποίος μετά από ένα ατύχημα στο ψάρεμα έχει μείνει ανάπηρος. Ένας χωροφύλακας που περνά, τού κάνει την παρατήρηση κι ενώ ο νεαρός τού λέει ότι θα καθαρίσει τον δρόμο όπως πάντα, αυτός τον προσβάλει και τον χαστουκίζει. Άναψαν τα αίματα, αντιδρά και του ανοίγει μία τρύπα με το μαχαίρι που κρατά καταλήγοντας έτσι στη φυλακή για απόπειρα δολοφονίας.

Το καλοκαίρι του 1914 ξεσπά ο Α’ Παγκόσμιος πόλεμος. Όσοι από τους φυλακισμένους δέχονται να καταταγούν στον στρατό και να πάνε στο μέτωπο, κερδίζουν την ελευθερία τους. Ανάμεσά τους και ο νεαρός της ιστορίας μας, Απόστολος Κοντούλης ο οποίος διακατέχεται από πατριωτικά αισθήματα όπως ολόκληρη η οικογένειά του. Ο αδερφός του παππού του, Αντιστράτηγος Αλέξανδρος Κοντούλης, πολέμησε μεταξύ άλλων στη Μακεδονία στο πλευρό του Παύλου Μελά. Το επώνυμο της οικογένειας ήταν Κουντουριώτης, αλλά επειδή ο προπάππους ήταν μικρού σωματικού αναστήματος, επικράτησε και καθιερώθηκε σαν επώνυμο το παρατσούκλι Κοντούλης. Έτσι σαν στρατιώτη του 1^ου Λόχου του 37^ου Συντάγματος Πεζικού τον βρίσκουν τραυματισμένο σε ένα χαντάκι οι Γερμανοί και μαζί με τους άλλους στρατιώτες του Δ’ Σώματος αναχωρεί τον Σεπτέμβρη του 1916 για το Γκέρλιτς της Γερμανίας. Οι ενοχλήσεις και οι πόνοι από εκείνο τον τραυματισμό θα τον συνοδεύουν έως τον θάνατό του.

Εκεί το καλοκαίρι του 1917 λαμβάνουν χώρα οι ηχογραφήσεις σε κυλίνδρους κεριού. Δεν θα μπορούσε να λείπει απ’ αυτές ο Απόστολος Κοντούλης, ένας άνθρωπος που αγαπούσε υπερβολικά το τραγούδι και ήταν ο ίδιος πολύ καλός στιχοπλόκος.

Στο Γκέρλιτς γνωρίζει και τη γυναίκα του. Έτσι με τη λήξη της ιδιότυπης αιχμαλωσίας του Δ’ Σώματος Στρατού, το 1919, ο Απόστολος δεν επιστρέφει στην Ελλάδα αλλά παραμένει στη Γερμανία. Βρίσκεται στο Ντούισμπουργκ παντρεμένος με δύο παιδιά, τον Γιώργο το 1924 και την Μαριάννα το 1934. Είχε στείλει μία φωτογραφία στη μητέρα του στο πίσω μέρος της οποίας διαβάζουμε: Αν αποθάνω και ταφώ, λιώσω και γίνω χώμα, κράτησε την εικόνα μου να με θυμάσαι ακόμα. Καταφέρνει όντας ικανός κι έξυπνος, από το επάγγελμα του κρεοπώλη, να δημιουργήσει ένα εργοστάσιο αλλαντικών και να ανάβει πάρα πολύ οικονομικά.

Ζει για ζωή χλιδάτη, όλα αυτά μέχρι το 1938 όταν τα μαζεύει μέσα σε μια νύχτα και φεύγει με την οικογένειά του για την Ελλάδα. Τα αδέρφια της γυναίκας του τον έχουν καταδώσει στις Αρχές ψευδώς σαν Εβραίο για να του φάνε τη μεγάλη του περιουσία που αποτιμήθηκε σε ένα 1 εκατομμύριο αυτοκρατορικά μάρκα. Επέστρεψε στη Σούρπη στον αδερφό του Σπύρο αλλά και εκεί δεν έμεινε πολύ γιατί η Μαρία Φρίντα τον εγκαταλείπει για έναν πλουσιότερο άνδρα. Μετά τον χωρισμό του, ανεβαίνει σε ένα χωριό στην Κατερίνη, το Αιγίνιο όπου ξαναπαντρεύεται και αποκτά τρία παιδιά, την Φωτεινή το 1945, τον Αλέξανδρο το 1947 και την Ελένη το 1950. Πέθανε τον Απρίλιο του 1978 σε ηλικία 81 ετών. Από τις διηγήσεις στα παιδιά του, έχω την μαρτυρία ότι τους στόχους στο τραγούδι «Πουλάκι ξένο ξενιτεμένο» τούς είχε γράψει αυτός και τους είχε δώσει στον Γιώργο Παπασιδέρη αλλά από σεμνότητα δεν διεκδίκησε ποτέ κάτι.

Έκθεση φωτογραφιών
Παράλληλα στην αίθουσα του Πνευματικού Κέντρου, θα λειτουργεί έκθεση φωτογραφιών του φωτογράφου Νίκου Μεταξιώτη με τοπία! Η έκθεση θα είναι ανοιχτή από την Παρασκευή 11 Απριλίου με εξαίρεση την πρώτη και δεύτερη μέρα του Πάσχα, κάθε απόγευμα 5:00 με 7:00 έως την Κυριακή του Θωμά 27 Απριλίου 2025.