Η ομιλία και οι ιστορικές αναφορές της κας Σουλτάνας Καρνομπατλόγλου – Τσουκαλά για τις Μικροθήβες

Την Κυριακή 23 Μαρτίου 2025, σε μια ζεστή ατμόσφαιρα πραγματοποιήθηκε η επίσημη παρουσίαση του λευκώματος των Μικροθηβών «Εικόνες μνήμης και Νοσταλγίας. Η φιλόλογος κα Σουλτάνα Καρνομπατλόγλου – Τσουκαλά ήταν κύρια ομιλήτρια της εκδήλωσης. Η κα Τσουκαλά στην ομιλία της,εκτός της παρουσίασης του λευκώματος αναφέρθηκε σε σημαντικά στοιχεία της ιστορίας των Μικροθηβών. Είχε την ευγενή καλοσύνη να μας παραχωρήσει την ομιλία της με σκοπό να κάνουμε ένα μικρό αφιέρωμα αναφορικά με τις Μικροθήβες. Ακολουθεί το σχετικό απόσπασμα:

…Το λεύκωμα που φιλοτέχνησε ο πολιτιστικός σύλλογος των Μικροθηβών είναι μια απόδειξη για τη σημασία της ιστορικής γνώσης και προσφορά μεγάλη για την ιστορία της τοπικής κοινότητας…

Η νοσταλγία κυριεύει όσους έζησαν και έχουν στη μνήμη τους όσα οι φωτογραφίες απεικονίζουν.

Είναι όμως και μια παρακαταθήκη με πολλούς συμβολισμούς για τις νεότερες γενιὲς της τοπικής κοινωνίας. Είναι ένα σημαντικό ιστορικό απόθεμα στο σπίτι κάθε οικογένειας και του συνόλου της τοπικής κοινωνίας.

O άνθρωπος µε τη γνώση του παρελθόντος συνειδητοποιεί την εξέλιξή του. Λαμβάνει στοιχεία για την κατανόηση του παρόντος και για την πρόβλεψη του μέλλοντος, γίνεται σοφότερος.

Με όση δυσπιστία ή και υποτίμηση πολλές φορές κι αν αντιμετωπίζουμε τις παλιότερες εποχές και µορφές ζωής, η ιστορική κληρονομιά λειτουργεί και ασυνείδητα υπάρχει εξάρτηση από το παρελθόν και διάλογος με αυτό. Είναι οι ρίζες και τα θεμέλια της ζωής των ανθρώπων.

Οφείλουμε σεβασμό και τιμή στους ανθρώπους που έγιναν η γέφυρα να βρεθούμε στο δρόμο που στο παρόν πορευόμαστε. Διδασκόμαστε πολλά από τις εμπειρίες και τις δραστηριότητές τους.

Δομημένο µε ευαισθησία αποδίδει το σεβασμό και την τιμή στις προηγούμενες γενιές της τοπικής κοινωνίας και προβάλλει την ανάγκη σύνδεσης μαζί τους.

Η συγκέντρωση και επεξεργασία του υλικού του λευκώματος ήταν επίπονη, με πολλές δυσκολίες, αλλά το αποτέλεσμα καταδεικνύει την προσεκτική επιμέλεια με την οποία έγινε η διαχείρισή του από τη Χαρίκλεια Τιμπλαλέξη.

H κατάταξη σε ενότητες με τον κατάλληλο τίτλο διευκολύνει την παρατήρηση και τη σύνθεση της συνολικής εικόνας της ζωής των ανθρώπων της κοινωνίας των Μικροθηβών.

Γιατί, στις φωτογραφίες του λευκώματος κυριαρχούν οι άνθρωποι που κινούνται σε πρώτο πλάνο με τις δραστηριότητές τους στους διάφορους χώρους του τόπου τους, Στην εκκλησία, στο σχολείο, στα σπίτια και στους δρόμους με τις καθημερινές εργασίες αλλά και με τις εορταστικές εκδηλώσεις, άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Οι άνθρωποι απεικονίζονται στους χώρους εργασίας με τα εργαλεία και τα μέσα μεταφοράς όπου φαίνεται η σταδιακή εξέλιξη. Εικόνες, για να γνωρίσουν οι νεότεροι και τα παιδιά τα μέσα με τα οποία οι παππούδες και οι γιαγιάδες τους εργάζονταν και εξασφάλιζαν την επιβίωση της οικογένειάς τους.

Το σχολείο, είναι μια μεγάλη ενότητα του λευκώματος με πολλές φωτογραφίες που απεικονίζουν τηn σημαντικότερη περίοδο της ζωής των ανθρώπων και διαχρονικά ήταν προτεραιότητα και σημαντικό κέντρο των δραστηριοτήτων της τοπικής κοινωνίας. Υπάρχουν ενδιαφέρουσες πληροφορίες για το σχολείο των Μικροθηβών. Ο Γιώργος Διονυσίου στο βιβλίο του «Η τελευταία ζωή στο τσιφλίκι του Παναγή Τοπάλη» έκδοση 1995 με δαπάνη της κοινότητας Μικροθηβών, αναφέρει το τετρατάξιο δημοτικό σχολείο που ιδρύθηκε το 1902 και το αναφέρει επίσης η αρχεινόμος Αγγελική Νικολάου στη μελέτη της για το σχολείο των Μικροθηβών μέσα από τα αρχεία του. O νέος ιδιοκτήτης του κτήματος Παναγιώτης Τοπάλης το 1903 έκτισε καινούριο σχολείο. Στα δύο αυτά έργα υπάρχουν προφορικές μαρτυρίες παλαιότερων κατοίκων, φωτογραφίες, έγγραφα και σχεδιαγράμματα που δίνουν ενδιαφέρουσες πληροφορίες.

Η Αγγελική Νικοου αναφέρει ότι στο αρχείο του σχολείου, στο βιβλίο της ιστορίας του, βρήκε πολύτιμη καταγραφή του διευθυντή το 1957, Νικολάου Φορούλη, μια και μέχρι το 1929 τα αρχεία δε σώζονται. Εκεί αναφέρει το γραμματοδιδάσκαλο Κων/νο Παπαχαραλάμπο, που δίδαξε για 20 χρόνια και οι κάτοικοι τον θυμούνταν με ευγνωμοσύνη, γιατί τους έπεισε να ασχοληθούν με την αμπελοκαλλιέργεια. Μετά το 2011 η λειτουργία του σχολείου σταματά και οι μαθήτριες και µμαθητές παρακολουθούν μαθήματα στη Νέα Αγχίαλο.

Για την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου ο Διονυσίου αναφέρει ότι δυτικά κοντά στο τείχος της Ακρόπολης υπήρχαν ερείπια ναού που οι ντόπιοι ονόμαζαν Άγιο Γεώργιο.

Μικρό χωριό οι Μικροθήβες, με ολιγάριθμη τοπική κοινωνία διαχρονικά, όμως έχει αξιόλογη ιστορία. Γνωρίζουμε για τη διάσημη και σημαντική αρχαία πόλη των Φθιωτίδων Θηβών που άκμασε στην περιοχή και έχουν βρεθεί ερείπιά της με το πιο σημαντικό, το Θέατρο. Ο πλούτος της πόλης προερχόταν από την εύφορη πεδιάδα του Αλμυρού και από το λιμάνι της στην αρχαία Πύρασο. Το 217 π.χ. ο Φίλιππος Ε΄ κατέστρεψε την πόλη και οι έμποροι της Θεσσαλίας υποχρεώθηκαν να χρησιμοποιούν το λιμάνι της Δημητριάδας.

Την εποχή της τουρκοκρατίας, στην περιοχή των Μικροθηβών αναφέρεται ο οικισμός με το όνομα Ἀκετσι ή ’Ακιτσι όπως αναφέρουν στα έργα τους, ο Δημήτριος Τσοποτός (1860-1939), ο Νικόλαος Γεωργιάδης (1830-1915) και ο Ζωσιμάς Εσφιγμενίτης (1835- 1902) με καταγωγή όλοι από το Πήλιο. Ο Νικόλαος Γιαννόπουλος (1846- 1945) αναφέρει επίσης και το όνομα Ἀκ-κετσελή (φρούριο αιγών). Μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλίας το 1881 και την προσάρτησή της στο ελληνικό κράτος, τις ιδιοκτησίες των Τούρκων που έφυγαν αγόρασαν πλούσιοι Έλληνες. Αναφέρεται ότι το Ἀκιτσι ανήκε στο Δήμο Αλμυρού από το 1883. Ο Τοπάλης αγόρασε το τσιφλίκι τέλος του 190υ, αρχές του 2Οου αιώνα και επεδίωξε να εκσυγχρονίσει την καλλιέργεια και την οργάνωση στο κτήμα στο σύντομο χρονικό διάστημα που το είχε στην ιδιοκτησία του. Ο οικισμός του Ἀκιτσι μαρτυρείται ότι ήταν ο παλιότερος του τσιφλικιού και στην απογραφή του 1907 αναφέρεται ότι είχε 299 κατοίκους.

Η πορεία του χωριού από το 1907 συνδέεται µε τον προσφυγικό οικισμό της Νέας Αγχιάλου. Το ελληνικό κράτος, με κυβέρνηση του Γεώργιου Θεοτόκη, αποφάσισε μέσω του Θεσσαλικού Γεωργικού Ταμείου να αγοράσει το κτήμα του Τοπάλη για την εγκατάσταση των προσφύγων από την Αγχίαλο του Εύξεινου πόντου στην περιοχή Καινούριο του τσιφλικιού. Σύμφωνα με την απόφασή στη διανομή του κτήματος θα συμμετείχαν και οι κάτοικοι του τσιφλικιού, κολλήγοι και παρακεντέδες.

Χαρακτηριστική είναι η πληροφορία και η λεπτομερής περιγραφή της εφημερίδας Θεσσαλία στο φύλλο της 29ης Μαρτίου 1908 για τον εορτασμό της επετείου της 25ης Μαρτίου στη Νέα Αγχίαλο͵ πριν τα εγκαίνια και την εγκατάσταση στον οικισμό στις 25 Μαΐου 1908, με την παρουσία επισήμων και με τη συμμετοχή του προέδρου Γιάννη Γαρυφαλογιάννη και του δημοτικού σχολείου του Ἀκετσι με το δάσκαλο Κων/νο Παπαχαραλάμπο, ο οποίος εκφώνησε τον πανηγυρικό. Μετά τη δοξολογία απαγγέλθηκαν ποιήματα από τους μαθητές, Γεώρ. Ιωαννίδη, Ηρ. Γαρυφαλογιάννη, Ανδρ.Αγαγιώτη, Αρ. Καλτσά, Ιω. Γκαμάλια. Μετά την επιστροφή στο χωριό έγινε ανάλογη τελετή για την εθνική επέτειο. Το Ἀκιτσι αποτέλεσε κοινότητα το 1912 (31-8-ΦΕΚ A262/1912) και μετονομάστηκε Μικροθήβες το 1916 (ΦΕΚΒ93|1916).

Πολλές πτυχές της ιστορίας των Μικροθηβών και των κατοίκων μπορούν να ερευνηθούν και να αναδειχτούν όπως εύχεται στον πρόλογό της η πρόεδρος κ. Αγαθή Τιμπλαλέξη, αν αναλογιστούμε και το χρονικό διάστημα μετά τη δεκαετία του 1970 ως σήμερα. Το λεύκωμα αποτελεί µια νέα πηγή πληροφοριών. Είναι ένα πορτρέτο των Μικροθηβών, ιστορική και νοσταλγική περιήγηση στο παρελθόν της τοπικής κοινωνίας. Αξίζουν πολλά συγχαρητήρια στους συντελεστές του έργου.