Ανάδειξη της ευεργετικής δράσης, ρίγανης μελιού βελανιδιάς, τσαγιού κι αγουρέλαιου

Η καινοτομία του έργου του Δήμου Αλμυρού με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας έγκειται στο γεγονός πως πρόκειται για την πρώτη επιστημονική εργασία που θα μελετήσει την αντιοξειδωτική ικανότητα των προϊόντων του Δήμου Αλμυρού

Εισάγει για πρώτη φορά στην ελληνική και διεθνή βιβλιογραφία την αποτίμηση της βιοδραστικότητας. Εγκρίθηκε από την Δημοτική Επιτροπή Δήμου Αλμυρού η σύναψη προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Δήμου Αλμυρού και του ΕΛΚΕ Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (Ειδικού Λογαριασμού Κονδυλίων Έρευνας) για το έργο «Ανάδειξη της ευεργετικής δράσης αγουρέλαιου, μελιού βελανιδιάς, τσαγιού και ρίγανης (Δημοτική Ενότητα Αλμυρού, Σούρπης, Πτελεού και Ανάβρας).

Η σύμβαση χρηματοδοτείται από τον Δήμο Αλμυρού με το ποσό των εκατό σαράντα οκτώ χιλιάδων οκτακοσίων (148.800,00€) ευρώ, συμπεριλαμβανομένου του αναλογούντος ΦΠΑ και των κρατήσεων του ΕΛΚΕ του ΠΘ.

Kαινοτομία ερευνητικής πρότασης

Η καινοτομία της παρούσας πρότασης έγκειται στο γεγονός πως πρόκειται για την πρώτη επιστημονική εργασία που θα μελετήσει την αντιοξειδωτική ικανότητα των προϊόντων του Δήμου Αλμυρού (αγουρέλαιο, τσάι του βουνού, ρίγανη και μέλι βελανιδιάς). Παρά το γεγονός πως εμπειρικά η χρήση των προϊόντων αυτών έχει συσχετισθεί με τη πρόληψη και τη θεραπεία ασθενειών από την αρχαιότητα ακόμα, δεν υπάρχουν καταγεγραμμένες μελέτες που να εξετάζουν την δράση των προϊόντων ως προς αυτή την κατεύθυνση. Πράγματι, πολλές ασθένειες σχετίζονται με την κατάσταση του οξειδωτικού στρες και γι’ αυτό η παρούσα μελέτη στοχεύει στην επιστημονική τεκμηρίωση της δράσης των τυροκομικών προϊόντων αυτών έναντι επιβλαβών καταστάσεων, έχοντας ως οδηγό και εμπνευστή την πλούσια Πολιτιστική Κληρονομιά της χώρας μας.

Πιο συγκεκριμένα, η in vitro μελέτη θα δώσει χρήσιμες ενδείξεις σχετικά με την αντιοξειδωτική δράση και την ποσότητα των αντιοξειδωτικών που εμπεριέχονται σε αυτά τα τοπικά προϊόντα. Ωστόσο στην παρούσα έρευνα για πρώτη φορά θα εξετασθεί η αντιστοιχία της ποσότητας αντιοξειδωτικών που εμπεριέχονται σε προϊόντα από την ευρύτερη περιοχή του Δήμου Αλμυρού με τις πιθανώς ευεργετικές για τον οργανισμό συνέπειες που αυτά αποφέρουν.

Το καινοτόμο και πρωτοποριακό είναι η μεθοδολογία που ακολουθείται στο συγκεκριμένο ερευνητικό έργο, η οποία ελέγχει την βιοδραστικότητα στο τελικό εκχύλισμα ως σύνολο και με μεγάλο αριθμό bioassays, ώστε το τελικό αποτέλεσμα να έχει ξεκάθαρο βιολογικό νόημα. Αυτά αποτελούν και τους βασικούς στόχους της πρότασης:

1. Συνεισφέρει στην δημιουργία πρώτων υλών επιστημονικά τεκμηριωμένων για τις βιοδραστικές τους ιδιότητες ως συνολικό μείγμα, με ένα εντελώς καινοτόμο τρόπο, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν με ασφάλεια σε συμπληρώματα διατροφής καθώς και από την βιομηχανία καλλυντικών.

2. Συνεισφέρει στην δημιουργία τελικών προϊόντων μεγάλης προστιθέμενης αξίας επιστημονικά τεκμηριωμένων για τις βιοδραστικές τους ιδιότητες με πληθώρα τεχνικών σε κάθε επίπεδο ελέγχου.

3. Εισάγει για πρώτη φορά στην ελληνική και διεθνή βιβλιογραφία την αποτίμηση της βιοδραστικότητας. Αυτό αποτελεί από μόνο του διεθνή καινοτομία καθώς η ευρωπαϊκή νομοθεσία δεν ελέγχει με δοκιμές ταξινόμησης τα μείγματα ως σύνολο αλλά μόνο τις επιμέρους ουσίες οι οποίες δίνουν η κάθε μία την δράση τους αυτούσια στο μίγμα αδυνατώντας στην πράξη να δούμε για τυχόν συνέργειες ή αντίθετες δράσεις.

4. Συνεισφέρει στη δημιουργία ισχυρού ελληνικού brand για πρώτες ύλες και τελικά προϊόντα μέσω της ανάδειξης της βιοδραστικότητας τους, που θα φέρει την υπογραφή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και θα προσδίδει ιδιαίτερα μεγάλη προστιθέμενη αξία. Κάτι αντίστοιχο δεν έχει πραγματοποιηθεί διεθνώς για προϊόντα ελιάς.

5. Η μεθοδολογία και οι τεχνολογίες που θα εφαρμοστούν στο πλαίσιο του έργου για τον Δήμο Αλμυρού, μπορούν να εφαρμοστούν σε όλη την επικράτεια.

6. Η πρόσβαση των παραγωγών σε υπηρεσίες ελέγχου βιοδραστικότητας των προϊόντων τους που θα ενισχύσει την αγροτική τους δραστηριότητα προς την παραγωγή προϊόντων, θα έχουν μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία και επομένως καλύτερη οικονομική απολαβή για τους ίδιους.

7. Η παραγωγή πιστοποιημένων, καινοτόμων και μοναδικών προϊόντων από τον Δήμο Αλμυρού θα προσελκύσει τις εταιρείες τυποποίησης και μεταποίησης αγροδιατροφικών προϊόντων να επενδύσουν στα προϊόντα της περιοχής βάζοντας «φρένο» στις εξαγωγές των χύμα προϊόντων.

Α. Αγουρέλαιο

Ο ελαιώνας της Νοτιοδυτικής Μαγνησίας, από τους παλαιότερους ελαιώνες της χώρας μας αλλά και παγκόσμια με ιστορία 3000 ετών (αποτελεί σημείο αναφοράς από την εποχή του Ομήρου), καταλαμβάνει μια έκταση 43.000 στρεμμάτων με περίπου 760.000 δέντρα. Αποτελεί αμιγή μη γραμμική καλλιέργεια με ελαιόδεντρα μεγάλης ηλικίας (η πλειοψηφία είναι ηλικίας άνω των 400 ετών) των οποίων οι κορμοί τους εμφανίζουν βαθιές πτυχώσεις. Ο Ελαιώνας της Νοτιοδυτικής Μαγνησίας αποτελεί αναμφισβήτητα διαχρονικό φυσικό μνημείο. Η πρόταση στοχεύει στην ανάδειξη αφενός της διατροφικής αξίας του αγουρέλαιου και αφετέρου της προστιθέμενης αξίας της βιοδραστικότητας του ελαιώνα Νοτιοδυτικής Μαγνησίας. Η εμπορική υπεραξία του αγουρέλαιου και οι ευεργετικές του ιδιότητες οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στα φαινολικά του συστατικά.

Πολύ σημαντικό ρόλο ωστόσο, έχει και η βιοδραστική αποτίμηση των προϊόντων αυτών καθώς ο μοναδικός συνδυασμός ενώσεων που υπάρχουν μέσα στο κάθε ένα από τα προϊόντα αυτά, το κάνει να έχει τελείως διαφορετικές ιδιότητες σε ότι αφορά την αντιοξειδωτική τους ικανότητα, την προστασία του DNA κτλ. Σε διάφορες ερευνητικές μελέτες έχουν ελεγχθεί ουσίες όπως η υδροξυτυροσόλη, η τυροσόλη καθώς και τα παράγωγά τους (ολεασίνη, ολεοκανθάλη κ.α.) ως φαινολικά συστατικά της ελιάς και του ελαιόλαδου για τα οποία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για την ασφάλεια των τροφίμων έχει γνωμοδοτήσει υπέρ συγκεκριμένου ισχυρισμού υγείας αναδεικνύοντας την πολύτιμη βιολογική τους αξία. Ωστόσο με τον έλεγχο μεμονωμένων ουσιών που μπορεί να περιέχονται στην ελιά και τα προϊόντα της δεν εκτιμάται η συνολική βιοδραστική ικανότητα του προϊόντος.

Παρόλο που ένα προϊόν μπορεί να μην πιάνει τα απαραίτητα επίπεδα για ισχυρισμό υγείας από τα φαινολικά συστατικά (250 ppm), η συνολική δράση των ουσιών μέσα στο προϊόν μπορεί να προσδίδει σε αυτό πολύ σημαντική βιοδραστικότητα. Αντίθετα ένα προϊόν μπορεί να πιάνει τα απαραίτητα επίπεδα ή να είναι και αρκετές φορές παραπάνω από αυτά και ενώ σωστά δικαιούται τους ισχυρισμούς υγείας, η συνολική δράση των ουσιών μέσα στο προϊόν να είναι τελικά επιζήμια για κάποιους ιστούς και όργανα.

Β. Βότανα

Κύριος στόχος της παρούσας πρότασης ορίζεται η ενδελεχής μελέτη της αντιοξειδωτικής ικανότητας σε βότανα που παράγονται στον Δήμο Αλμυρού. Η ευρύτερη περιοχή του Δήμου Αλμυρού φιλοξενεί μια πολύ μεγάλη βιοποικιλότητα με χαρακτηριστικά αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά. Η γνώση αναφορικά με την αποτελεσματικότητα, τη δράση και την σύσταση των βοτάνων που παράγονται στην περιοχή περιορίζεται μόνο σε θεωρητικό και εμπειρικό βαθμό. Επομένως, στην κατεύθυνση αυτή θεωρείται ιδιαίτερα σπουδαία η ανάδειξη επιστημονικών δεδομένων που θα δώσουν απαντήσεις και πιθανώς θα επιβεβαιώσουν τον άνωθεν ισχυρισμό αναδεικνύοντας έτσι τον ανεκμετάλλευτο πλούτο της περιοχής στον τομέα των βοτάνων και συγκεκριμένα στην ρίγανη της περιοχή και το τσάι του βουνού.

Γ. Μέλι

Η γνώση αναφορικά με την αποτελεσματικότητα, τη δράση και την σύσταση μελιού που παράγεται στην περιοχή περιορίζεται μόνο σε θεωρητικό και εμπειρικό βαθμό. Επομένως, στην κατεύθυνση αυτή θεωρείται ιδιαίτερα σπουδαία η ανάδειξη επιστημονικών δεδομένων που θα δώσουν απαντήσεις και πιθανώς θα επιβεβαιώσουν τον άνωθεν ισχυρισμό αναδεικνύοντας έτσι τον ανεκμετάλλευτο πλούτο της περιοχής στον τομέα του μελιού.

Ο στόχος αυτός θα υλοποιηθεί, εξετάζοντας σε πρώτο στάδιο την πολυφαινολική σύσταση δειγμάτων προερχόμενα από παραγωγούς που έχουν τα μελίσσια τους στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου, και πως αυτή επιδρά στην αντιοξειδωτική ικανότητα. Η μελέτη αντιοξειδωτικών αποτελεί ένα από τα κυριότερα γνωστικά αντικείμενα του εργαστηρίου μας, όπου με συνδυασμό μοριακών τεχνικών γίνεται η ανάλυση και η αξιολόγηση της αντιοξειδωτικής ικανότητας – δραστικότητας φυτικών εκχυλισμάτων.

Τα αποτελέσματα της ανάλυσης μπορούν, παράλληλα με την αξιοποίηση προγενέστερων δεδομένων από δημοσιευμένες μελέτες του εργαστηρίου, να αξιοποιηθούν με σκοπό τη δημιουργία ταυτότητας του μελιού που θα περιέχει ποσότητα αντιοξειδωτικών ικανή για την βελτιστοποίηση της οξειδοαναγωγικής κατάστασης του οργανισμού μέσω της εξουδετέρωσης των παραγόμενων ελευθέρων ριζών. Το μέλι που θα αξιολογηθεί στην παρούσα μελέτη είναι το μέλι βελανιδιάς.