Ανδρωμάχη, μια εξαιρετική βιβλιοπαρουσίαση από τη Φιλάρχαιο Εταιρεία – Γράφει η Ελένη Δημάκου

Γράφει η Ελένη Χ. Δημάκου- Μέλος του Δ.Σ. της ΦΕΑ «Όθρυς»

Μια εξαιρετική εκδήλωση με λογοτεχνικό ενδιαφέρον διοργάνωσε η Φιλάρχαιος Εταιρεία Αλμυρού «Όθρυς» το βράδυ του Σαββάτου, 18 Μαΐου 2024, για την παρουσίαση του βιβλίου Ανδρωμάχη του Κώστα Ακρίβου. Ως χώρο της εκδήλωσης και στο πλαίσιο προώθησης και προβολής χώρων ιστορικού και περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος της περιοχής Αλμυρού, η «Όθρυς» επέλεξε το Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης στα Ζερέλια.

Το βιβλίο του Κώστα Ακρίβου, Ανδρωμάχη, από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, σχετίζεται επίσης με την περιοχή μας, την Αχαΐα Φθιώτιδα, αφού αυτή περιλαμβάνεται στην κυκλική πορεία που έκανε στη ζωή της η Ανδρομάχη: Τροία, Φθία, Ήπειρος, Μυσία. Με το τέλος του πολέμου και την καταστροφή της Τροίας ο γιος του Αχιλλέα, ο Νεοπτόλεμος, την έφερε στη Φθία, ως λάφυρο και ατιμασμένη, ενώ η ίδια η μορφή του Αχιλλέα ρίχνει τη σκιά της σ’ όλο το μονόλογό της, καθώς αυτή αφηγείται την τραγική της ιστορία. Σύμφωνα με όσα αναφέρει ο Όμηρος στην Ιλιάδα, η Ανδρομάχη ήταν κόρη του Ηετίωνα, βασιλιά της Θήβης στην Κιλικία. Την ενδιαφέρουσα σύνδεση του κειμένου με την περιοχή του Αλμυρού έκανε με τον δικό του μοναδικό τρόπο ο πρόεδρος της «Όθρυος», στην εισαγωγική στην παρουσίαση του βιβλίου τοποθέτησή του. Γνώστης όσο κανείς άλλος της τοπικής μας ιστορίας, ο κ. Βίκτωρ Κοντονάτσιος ισχυρίστηκε ότι η ανυπαρξία, κατά τον Στράβωνα, οποιασδήποτε πόλης, κατά την εποχή του, στην Κιλικία, ακόμη και ως ανάμνηση, με το όνομα Θήβη, οδήγησε τους ερευνητές στην πεποίθηση ότι η ομηρική «Υποπλακίη Θήβη» είναι οι Φθιωτικές Θήβες της περιοχής Αλμυρού. Τον μύθο της καταστροφής των Φθιωτίδων Θηβών από τον Αχιλλέα και το φόνο του Ηετίωνα μετέφεραν, ακολούθως, στην Κιλικία μετανάστες από την Αχαΐα Φθιώτιδα.

Ανεξάρτητα, ωστόσο, από τα ιστορικά-μυθολογικά στοιχεία που ο συγγραφέας αντλεί από τη ομηρική Ιλιάδα, αλλά και άλλα κλασικά κείμενα που αναφέρονται στην Ανδρομάχη, η Ανδρωμάχη του Ακρίβου δεν παύει να αποτελεί προϊόν μυθοπλαστικής επεξεργασίας με ποικίλες λογοτεχνικές προσκτήσεις και διαφορετικές νοηματοδοτήσεις, ή μιας πολυσημίας μέσα στην οποία μπορούν να καθρεφτιστούν σύγχρονα κοινωνικά θέματα. Και αυτό το καταφέρνει ο συγγραφέας δίχως να διαφοροποιήσει τον μύθο. Τα βιώματα και οι ψυχολογικές διακυμάνσεις της Ανδρομάχης ήταν το μέσο για την ανάδειξή τους, αφού, όπως δήλωσε ο συγγραφέας, από όλο τον κύκλο του Τρωικού πολέμου, η συγκεκριμένη ηρωίδα εισέπραξε τη μεγαλύτερη δυστυχία. Ο Κώστας Ακρίβος αναφέρθηκε στο έναυσμα που δέχθηκε για τη συγγραφή του βιβλίου του και κυρίως στη αγάπη του για τα ομηρικά κείμενα που ξεκίνησε από τα πρώιμα μαθητικά του χρόνια, εδραιώθηκε στη συνέχεια με τη μακρόχρονη ενασχόλησή του μ’ αυτά ως φιλολόγου στη δημόσια εκπαίδευση, για να καταλήξει στο δικό του, μικρό σε έκταση, αλλά πολύ καλογραμμένο κείμενο της Ανδρωμάχης. Άλλωστε, νομίζω, ότι σε τέτοιες συμπυκνωμένες δουλειές δεν φτάνει κανείς παρά μόνο μετά από πολύ μελέτη. Ένας σύγχρονος, λοιπόν, πεζογράφος, ο Κώστας Ακρίβος, αντλεί έμπνευση από το πρώτο λογοτεχνικό κείμενο στην ιστορία της ανθρωπότητας, για να αποτυπώσει νοοτροπίες που παραμένουν ίδιες, αιώνες μετά.

Την παρουσίαση της Ανδρωμάχης έκανε η κ. Ρένα Κοντογεωργάκη, φιλόλογος. Μια πολύ ζωντανή και συναρπαστική αφήγηση, που οι παρευρισκόμενοι παρακολούθησαν με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον. Μια αφήγηση που μας ώθησε να εστιάσουμε τη ματιά μας,  πέρα από τα ανδρικά πρωταγωνιστικά πρόσωπα της Ιλιάδας, στη σκληρή μοίρα που υφίστανται τα πρόσωπα που μένουν πίσω, όταν χάνεται ένας πόλεμος, και εν προκειμένω η Ανδρομάχη μετά το θάνατο του Έκτορα και την άλωση της Τροίας. Στην πραγματικότητα, επρόκειτο για μια «ολιστική» ερμηνεία του κειμένου του Ακρίβου, μυθολογική, λογοτεχνική, φιλοσοφική, κοινωνική, η σύνταξη της οποίας ήταν φανερό ότι αποτέλεσε ένα εργώδες εγχείρημα εκ μέρους της ομιλήτριας. Στο κέντρο της ανάλυσης η ομηρική  Ανδρομάχη, όπως αυτή φθάνει ως εμάς από το βάθος το χρόνου, τις διάφορες μυθικές παραλλαγές και τα γραπτά μνημεία που αναφέρονται σ’ αυτή. Η αρχετυπική ιδέα της γυναίκας θρηνούσας, μιας γυναίκας ενσάρκωσης του πόνου, του πάθους και του πένθους. Τα πρόσωπα που σημάδεψαν τη ζωή της ήταν όλοι άνδρες. Αυτό εξηγεί και την εσκεμμένη ανορθογραφία του ονόματος της Ανδρομάχης στο εξώφυλλο του βιβλίου: Ανδρωμάχη.

Όπως πολύ εύστοχα ανέφερε η κ. Κοντογεωργάκη: ενώ αρχικά η Ανδρομάχη φαινόταν ότι θα ήταν η κόρη που θα μαχόταν σαν άνδρας ή θα μαχόταν τους άνδρες, έφθασε να γίνει μια γυναίκα πάντα στη σκιά των ανδρών, ετεροκατευθυνόμενη σε όλη της της ζωή, έρμαιο στα χέρια πολλών ανδρών και την ίδια στο ρόλο του θύματος, πενθούσα και θρηνούσα. Με αφηγηματική μαεστρία, η ομιλήτρια έριξε φως στη γυναικεία ψυχοσύνθεση, τις λίγες χαρές αλλά κυρίως τα βάρη που επωμίζεται και τον πόνο που βιώνει μια γυναίκα. Οι αναγνώστες του βιβλίου, αναπόφευκτα θα βρουν εδώ αναλογίες με τα σύγχρονα περιστατικά έμφυλης βίας, θα ανασύρουν μνήμες από εθνικά τραύματα και άλλα σύγχρονα διεθνή θέματα όπως η μετανάστευση και η προσφυγιά. Μεταξύ άλλων, η κ. Κοντογεωργάκη στάθηκε στην πρωτοπρόσωπη εξιστόρηση από την Ανδρομάχη των δεινών, του πόνου και του εξευτελισμού της, που παραπέμπει σε θεατρικό μονόλογο. Και ακόμη στο αιώνιο φιλοσοφικό ερωτήματα που προκύπτει από τη σχέση θεών και ανθρώπων, τη μοίρα ή την ελεύθερη βούληση. Η Ανδρομάχη υπάκουσε στη σκληρή μοίρα που επιφύλαξαν γι’ αυτή οι θεοί, για να τη λυτρώσει στο τέλος ένα όνομα. Το όνομα του μοναδικού παιδιού της που υπήρξε καρπός αγάπης, αυτού που οι Αχαιοί πέταξαν από τα τείχη της Τροίας, για να σταματήσουν τη γενιά των Τρώων βασιλέων. Η μνήμη, ανακουφιστική πια, κατευθύνεται λυτρωτικά στον εγγονό της, το μικρό δεύτερο Αστυάνακτα, για να καταλήξει στην προτροπή: «Να μη φοβάσαι. Η τύχη και η τόλμη να είναι οι δικοί σου θεοί, οι μόνοι θεοί στη ζωή σου».   

Χωρίς αμφιβολία, ήταν μια όμορφη εκδήλωση που έγινε μέσα σε μια ζεστή και φιλική ατμόσφαιρα. Κλείνοντας το σημείωμα αυτό, θέλουμε ως Φιλάρχαιος Εταιρεία Αλμυρού «Όθρυς» να ευχαριστήσουμε την Αντιπεριφερειάρχη Μαγνησίας κ. Άννα Μαρία Παπαδημητρίου που μας τίμησε με την παρουσία της, απευθύνοντας  και ένα σύντομο χαιρετισμό, και την επικεφαλής της ελάσσονος δημοτικής αντιπολίτευσης, κ. Ζωή Ράππου. Ευχαριστούμε ιδιαίτερα την κ. Ρένα Κοντογεωργάκη για την υψηλού επιπέδου παρουσίαση του ζωντανού και συγκινητικού κειμένου της Ανδρωμάχης που μας χάρισε ο Κώστας Ακρίβος , τον οποίο ευχαριστούμε, επίσης, για την παρουσία του στον Αλμυρό. Ευχαριστούμε ακόμη τον Δήμο Αλμυρού για τη φιλοξενία στο χώρο των Ζερελίων, το βιβλιοπωλείο Βούλγαρη για την υποστήριξη της εκδήλωσης, τον Κώστα Κολώνη για την φροντίδα του ήχου, το ανθοπωλείο του Δημητρίου Κατσαούνη, και την τοπική μας εφημερίδα «Λαός της Μαγνησίας», που πάντα μας στηρίζει. Κυρίως, όμως, ευχαριστούμε όλους όσους βρέθηκαν το προηγούμενο Σαββατόβραδο στην αίθουσα προβολών του Κέντρου Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης των Ζερελίων, και οι οποίοι έφυγαν με τις καλύτερες εντυπώσεις, αφού προηγουμένως είχαν την ευκαιρία να προμηθευτούν το βιβλίο και, όπως συνηθίζεται να αποσπάσουν την ιδιόχειρη αφιέρωση του συγγραφέα. Το ιστορικό μας σωματείο υπόσχεται ότι εκτός από την πάγια και συνεπή συνεισφορά του στη μελέτη και ανάδειξη  της τοπικής μας ιστορίας, θα συνεχίσει να πλουτίζει με τις δράσεις του την πολιτιστική ζωή της πόλης μας, αναβαθμίζοντας αισθητικά την καθημερινότητά της.