Χρ. Τριαντόπουλος: Φυσιολογική και χωρίς επιβάρυνση η κατάσταση στον Παγασητικό Κόλπο

Την Κυριακή, 19 Μαΐου 2024, με πρωτοβουλία του Υφυπουργού Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, αρμόδιου για την αποκατάσταση από φυσικές καταστροφές και την κρατική αρωγή, κ. Χρήστου Τριαντόπουλου, πραγματοποιήθηκε στο Βόλο με θέμα «Παγασητικός Κόλπος και Πλημμύρες 2023», με συμμετοχή των φορέων που πραγματοποιούν ελέγχους και έρευνες στον Παγασητικό Κόλπο. Ειδικότερα, κατά την εκδήλωση τοποθετήθηκαν και παρουσίασαν τα αποτελέσματα των ελέγχων που έχουν πραγματοποιηθεί στον Παγασητικό μετά τα ακραία πλημμυρικά φαινόμενα του Σεπτεμβρίου του 2023 η Περιφέρεια Θεσσαλίας, η Δημόσια Επιχείρηση Ύδρευσης Αποχέτευσης Μείζονος Βόλου (ΔΕΥΑΜΒ), το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, ο ΕΛΓΟ-Δήμητρα και το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ).

Ο Υφυπουργός, κ. Χρήστος Τριαντόπουλος, υπογράμμισε πως «σε συνέχεια της αντίστοιχης ανοικτής εκδήλωσης που πραγματοποιήσαμε προ μηνών στο Βόλο με τους αρμόδιους φορείς για τα νερά του Παγασητικού Κόλπου μετά τα ακραία πλημμυρικά φαινόμενα του Σεπτεμβρίου του 2023, αναλάβαμε την πρωτοβουλία για ακόμα μια ανοικτή εκδήλωση. Μια ενημερωτική εκδήλωση κατά την οποία οι αρμόδιοι φορείς παρουσίασαν τα ευρήματα των ελέγχων και αναλύσεων που πραγματοποιούν στον Παγασητικό Κόλπο. Παρουσίασαν τα αποτελέσματα της επιστημονικής δουλειάς τους τα οποία συγκλίνουν, σύμφωνα πάντα με τους ειδικούς, πως τα ύδατα του κόλπου χαρακτηρίζονται από ισορροπία και φυσιολογικά επίπεδα των σχετικών ενδείξεων, μη μικροβιακή επιβάρυνση, μη υποβάθμιση της οικολογικής ποιότητας, μη χημική ρύπανση, και, φυσικά, καταλληλότητα. Δεν υπάρχει, συνεπώς, σύμφωνα πάντα με τους ειδικούς κανένας λόγος ανησυχίας από κανέναν για την ποιότητα των νερών του Παγασητικού Κόλπου. Όπως και δεν υπήρχε άλλωστε, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν κατά την προηγούμενη περίοδο. Αυτό, φυσικά, δεν σημαίνει ότι θα σταματήσουν οι έλεγχοι για την ποιότητα των υδάτων του κόλπου της Μαγνησίας. Αντιθέτως, θα συνεχιστούν, όπως άλλωστε πραγματοποιούνταν και πριν τα ακραία πλημμυρικά φαινόμενα του Σεπτεμβρίου του 2023, καθώς ο Παγασητικός Κόλπος πάντα είχε και θα έχει την προσοχή της πολιτείας, όπως και όλες οι θάλασσες της πατρίδα μας».

Από την πλευρά της Περιφέρειας Θεσσαλίας, τα αποτελέσματα των σχετικών ελέγχων παρουσίασε η Αντιπεριφερειάρχης Μαγνησίας και Σποράδων, κα Άννα-Μαρία Παπαδημητρίου, με τα βασικά σημεία της παρουσίασή της να είναι πως «κατά το χρονικό διάστημα από 29.04.2024 έως 14.05.2024 διενεργήθηκαν έλεγχοι απ’ την Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας της Περιφέρειας, στις ακτές κολύμβησης του Παγασητικού των Δήμων Βόλου και Αλμυρού, στις ακτές του Δήμου Νοτίου Πηλίου και στις ακτές του Δήμου Ρήγα Φεραίου. Από τις μικροβιολογικές αναλύσεις των δειγμάτων θαλάσσιου νερού που λήφθηκαν προκύπτει ότι η ποιότητα του θαλάσσιου νερού είναι σύμφωνη με τις προδιαγραφές της νομοθεσίας και συνακόλουθα είναι κατάλληλες για κολύμβηση. Εκκρεμούν δειγματοληψίες στις ακτές κολύμβησης του Δήμου Αλοννήσου, του Δήμου Σκιάθου, του Δήμου Ζαγοράς – Μουρεσίου και του Δήμου Νοτίου Πηλίου στα σημεία εκτός Παγασητικού Κόλπου, οι οποίες θα ολοκληρωθούν στις 22/05/2024. Η Περιφερειακή Ενότητα Μαγνησίας και Σποράδων βρίσκεται σε συνεχή ετοιμότητα και διά των υπηρεσιών της διενεργεί τακτικές και έκτακτες μικροβιολογικές αναλύσεις στις ακτές κολύμβησης αρμοδιότητάς της για την προστασία της δημόσιας υγείας, του περιβάλλοντος, την οικονομική και τουριστική ανάπτυξη, ανταποκρινόμενη τόσο στην ανησυχία για την ανθρώπινη υγεία, όσο και για την περιβαλλοντική και οικονομική βιωσιμότητα που συνδέεται με την καταλληλότητα των ακτών».

Από την πλευρά της ΔΕΥΑΜΒ, τοποθετήθηκε ο Πρόεδρος, κ. Αργύρης Κοπάνας, με τα βασικά σημεία της παρουσίασής του να είναι πως «η προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και η ποιότητα των θαλάσσιων υδάτων βρίσκονται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος και των πολιτικών της ΔΕΥΑΜΒ. Για τον σκοπό αυτό, επενδύουμε επάνω στην άρτια και αποδοτική λειτουργία των Εγκαταστάσεων Επεξεργασίας Λυμάτων στις οποίες εισέρχονται κάθε χρόνο περισσότερα από 12 εκατομμύρια κυβικά μέτρα λυμάτων, που μετατρέπονται σε ένα ρεύμα καθαρού νερού, το οποίο η θάλασσα μπορεί να υποδεχθεί χωρίς συνέπειες. Και αυτό επιτυγχάνεται χάριν στο σύγχρονο εξοπλισμό και στο υψηλό επίπεδο επιστημονικής και τεχνικής γνώσης του προσωπικού μας. Στις εκθέσεις τετραετίας ανεξάρτητου διαπιστευμένου εργαστηρίου, που αφορούν την παρακολούθηση του θαλάσσιου αποδέκτη στο σημείο εκβολής του επεξεργασμένου λύματος προκύπτουν τα ακόλουθα συμπεράσματα: (1) δεν σημειώνεται καμία επιβάρυνση όσον αφορά τα e-coli, τα ολικά κωλοβακτηριοειδή και τους εντερόκοκκους στο σημείο εκβολής και στις εγγύς του σημείου εκβολής ακτές και (2) διαπιστώνεται η υγεία του βένθους και η πλούσια ανάπτυξη ζωής σε αυτό. Επιπλέον, η ΔΕΥΑΜΒ στο πλαίσιο των περιβαλλοντικών όρων λειτουργίας του βιολογικού πραγματοποιεί δειγματοληψίες στις ακτές του Δήμου μας, από τον Άναυρο έως τον Άγιο Στέφανο. Από το σύνολο των δειγματοληψιών προκύπτει ότι οι ακτές της πόλης έχουν νερά εξαιρετικής ποιότητας για κολύμβηση. Συμπερασματικά, ο βιολογικός μας αποτελεί ασπίδα προστασίας για τον Παγασητικό μας και θωρακίζει την δημόσια υγεία. Είναι ένας βιολογικός πρότυπο, που συνεχώς τον εκσυγχρονίζουμε και τον αναβαθμίζουμε».

Από την πλευρά του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, τοποθετήθηκαν ο Πρύτανης, κ. Χαράλαμπος Μπιλλίνης, ο Καθηγητής του Τμήματος Γεωπονίας, Ιχθυολογίας και Υδάτινου Περιβάλλοντος, κ. Αθανάσιος Εξαδάκτυλος, και ο Πρόεδρος του Τμήματος και Καθηγητής, κ. Δημήτριος Βαφείδης, με τα βασικά στοιχεία της παρουσίασής τους να συμπυκνώνονται στο εξής: «παρουσιάστηκαν αναλύσεις ποιότητας θαλάσσιας στήλης νερού, σύστασης ιζήματος σε επιλεγμένα σημεία του Παγασητικού κόλπου λόγω της κυκλωνικής και αντικυκλωνικής ρευμάτωσης που παρουσιάζει, αφθονίας βενθικών κοινοτήτων και οργανισμικής ποικιλότητας, εκτίμησης αλιευτικών αποθεμάτων ως αλιευμένες ποσοστώσεις σε σπονδυλωτούς και ασπόνδυλους οργανισμούς ιδιαίτερης εμπορικής αξίας καθώς και μικροβιολογικές αναλύσεις διαφορετικών ειδών ψαριών και ασπόνδυλων εδώδιμων προς κατανάλωση ώστε να ανιχνευθούν βακτηριακά παθογόνα για τον άνθρωπο, να καθοριστεί η αντιμικροβιακή τους αντοχή, και συνεπώς να εκτιμηθούν τυχόν επιπτώσεις στη δημόσια υγεία. Τα συμπεράσματα των αναλύσεων συνοψίζονται στα παρακάτω: (1) Η ποιότητα της υδάτινης στήλης στον Παγασητικό παρουσιάζει αναμενόμενο φυσιολογικό εύρος τιμών για την εποχή. (2) Η σύσταση του ιζήματος επηρεάστηκε κατά τα ακραία φαινόμενα αλλά φαίνεται ότι επανακάμπτει με αργό ρυθμό αυτορρύθμισης. (3) Οι βενθικές παράκτιες οργανισμικές κοινότητες επανακάμπτουν μετά τα ακραία έντονα πλημμυρικά φαινόμενα. (4) Τα αλιευτικά αποθέματα σε ποσότητα δεν προκύπτει ότι επηρεάστηκαν από τα πλημμυρικά φαινόμενα. (5) Στα δείγματα ψαριών και ασπόνδυλων εδώδιμων προς κατανάλωση δεν ανιχνεύθηκαν στελέχη μικροοργανισμών τα οποία αποτελούν κίνδυνο για τον άνθρωπο και τη δημόσια υγεία. Στις αναλύσεις συμμετείχαν το Τμήμα Γεωπονίας Ιχθυολογίας και Υδάτινου Περιβάλλοντος, το Τμήμα Κτηνιατρικής, το Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών και το Τμήμα Δημόσιας και Ενιαίας Υγείας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας με τους κ.κ. Καθηγητές Χαράλαμπο Μπιλλίνη, Δημήτρη Βαφείδη, Αθανάσιο Εξαδάκτυλο, Νικόλαο Νεοφύτου, Κωνσταντίνο Σκόρδα, Χρυσή Λασπίδου, τον Αναπληρωτή Καθηγητή Δημήτριο Κλαουδάτο, τον Επίκουρο Καθηγητή Δημήτριο Χατζόπουλο και την μεταδιδακτορική ερευνήτρια Ζωή Αθανασακοπούλου».

Από την πλευρά του ΕΛΚΕΘΕ, τοποθετήθηκε ο κ. Ιωάννης Χατζηανέστης, με τα βασικά στοιχεία της παρουσίασής του να είναι πως «μετά τα ακραία φαινόμενα που είχαν ως αποτέλεσμα έντονα πλημμυρικά φαινόμενα, το ΕΛΚΕΘΕ πραγματοποίησε δειγματοληψίες – αυτοψίες τόσο στα θαλάσσια όσο και στα εσωτερικά ύδατα των περιοχών που επλήγησαν. Οι δειγματοληψίες πραγματοποιήθηκαν σε συνεννόηση με το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) και τη διαχειριστική αρχή του προγράμματος παρακολούθησης της οικολογικής ποιότητας υδάτων, ποταμών, παρακτίων και μεταβατικών υδάτων της Ελλάδας, σε εφαρμογή του Άρθρου 8 της Οδηγίας 2000/60/ΕΕ, το λιμεναρχείο Βόλου και τον Δήμο Βόλου: (1) 3-10/10/2023 σε εσωτερικά επιφανειακά ύδατα, (2) 5-7/10/2023 στο θαλάσσιο χώρο σε εκτεταμένο δίκτυο 25 σταθμών σε Παγασητικό, εκβολές Πηνειού, Θερμαϊκό, Μαλιακό, (3) 4/4/2024 στο θαλάσσιο χώρο του Παγασητικού κόλπου, και (4) 13/5/2024 σε παραλίες του Δήμου Βόλου. Από τις μετρήσεις του Οκτωβρίου 2023 δεν διαπιστώθηκε κάποια επιβάρυνση ή διαταραχή στη λειτουργία του θαλάσσιου οικοσυστήματος σε σχέση με τα πλημμυρικά φαινόμενα, ωστόσο, τότε υπήρχε ανησυχία για τυχόν επιπτώσεις σε βάθος χρόνου (ευτροφισμός, μείωση οξυγόνου κοντά στον πυθμένα κλπ). Οι μετρήσεις που πραγματοποιήθηκαν 6 μήνες μετά, στις 5 Απριλίου 2024,  διέψευσαν τις ανησυχίες αυτές, καθώς δεν φαίνεται κάποια επιβάρυνση ή υποβάθμιση της οικολογικής ποιότητας του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Το διαλυμένο οξυγόνο ήταν φυσιολογικό και δεν υπήρχαν ενδείξεις ευτροφισμού. Στα εσωτερικά επιφανειακά ύδατα λίγες ημέρες μετά τις πλημμύρες η κατάσταση των επιφανειακών υδάτων επανήλθε σε ένα επίπεδο πολύ μικρής ποιοτικής υποβάθμισης.  Από τις μετρήσεις που πραγματοποιήθηκαν στις 13  Μαΐου 2024 στις παραλίες του Παγασητικού κόλπου, δεν διαπιστώθηκε  μικροβιακή επιβάρυνση ούτε χημική ρύπανση. Η παρακολούθηση θα συνεχιστεί με δειγματοληψία που θα πραγματοποιηθεί τον Νοέμβριο 2024 στο πλαίσιο των υποχρεώσεων του προγράμματος παρακολούθησης της οικολογικής ποιότητας υδάτων ποταμών, παρακτίων και μεταβατικών υδάτων της Ελλάδας, σε εφαρμογή του Άρθρου 8 της Οδηγίας 2000/60/ΕΕ, στον θαλάσσιο χώρο του Παγασητικού και Θερμαϊκού κόλπου και το καλοκαίρι στα ποτάμια».

Από την πλευρά του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, τα αποτελέσματα των σχετικών ελέγχων παρουσίασε ο Αντιπρόεδρος, κ. Παναγιώτης Χατζηνικολάου με τα κύρια συμπεράσματα να είναι «Τα αποτελέσματα δεν ανέδειξαν διαταραχές έξω από τα επίπεδα των μετρούμενων τιμών διαχρονικά διότι ο κόλπος παρακολουθείται για δεκαετίες όπως και όλη η θαλάσσια περιοχή της χώρας από εθνικά προγράμματα εφαρμόζοντας Ευρωπαϊκές Οδηγίες. Δεν παρατηρήθηκαν υποξικές συνθήκες. Η μέση αλατότητα στη στήλη του νερού βρέθηκε ελάχιστα μικρότερη με αυτή που μετρήθηκε για τον Παγασητικό Κόλπο την περίοδο 2012-2014 στο πλαίσιο της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Υδατα 2000/60/ΕΚ».