- 24 Ιανουαρίου, 2024
Συνέντευξη με την Μαρία Ευθυμίου “Τέτοιο φιλομαθή και φιλίστορα λαό, δεν έχω συναντήσει. Μπορεί να μην υπάρχει στη γη”
Η Μαρία Ευθυμίου είναι Ελληνίδα ιστορικός και καθηγήτρια πανεπιστημίου, ερευνήτρια Ιστορίας και Αρχαιολογίας, συγγραφέας ιστορικών βιβλίων, επιμελήτρια και συνεργάτης συλλογικών έργων και αρθρογράφος στην Ελληνική, Γαλλική και Αγγλική γλώσσα. Είναι βραβευμένη με το Βραβείο Εξαίρετης Πανεπιστημιακής Διδασκαλίας.
Είναι γνωστή και αγαπητή, για τα μαθήματα ιστορίας που παραδίδει στους Έλληνες, σε Ελλάδα και εξωτερικό, αλλά και για όσα προβλήθηκαν στην τηλεόραση, όπως η σειρά μαθημάτων για την παγκόσμια ιστορία.
Μαγεμένο το κοινό “βουτάει” στην ιστορία μαζί της αποκομίζοντας γνώσεις. Πάντοτε ευγενής και πρόθυμη, ευχαρίστως παραχώρησε μια σύντομη συνέντευξη στην εκδότρια Βιβή Τσιντσίνη, την οποία παραθέτουμε σε κείμενο και βιντεοσκοπημένη, ενώ θα ακολουθήσει βίντεο με το μάθημά της όπως το παρουσίασε στον Αλμυρό, μετά την πρόσκληση της Φιλαρχαίου Εταιρείας Αλμυρού “η Όθρυς” και τη συνεργασία του Γενικού Λυκείου Αλμυρού.
Θα θέλαμε να ξεκινήσουμε με τα νέα σας… Σας βλέπουμε, σας παρακολουθούμε και θα θέλαμε να μάθουμε για τα επόμενα σχέδιά σας, εάν ετοιμάζετε κάποιο βιβλίο και που μπορούμε να δούμε κάποια από τα μαθήματά σας.
Μαρία Ευθυμίου: Κάνω πολλές διαλέξεις σε όλη την Ελλάδα… Εδώ και 20 χρόνια τώρα, κάνω διαλέξεις και μαθήματα… Από τότε που συνταξιοδοτήθηκα έχω αποχαλινωθεί και πρέπει κάπως να συγκρατηθώ… γιατί η φωνή μου δεν θα με βγάλει για πολύ καιρό. Ταξιδεύω με πλοία και με τάνκερ… και γράφω και δυο βιβλία… Όλα αυτά συνθέτουν μια πλούσια καθημερινότητα… και πηγαίνω και στα παιδιά μου και στα εγγόνια μου γιατί έχω 4 εγγονούλες και έχω μια πλήρη ζωή και όμορφη.
Τα μαθήματά σας, όπως αυτά για την παγκόσμια ιστορία, συμπληρώνουν τις γνώσεις μας, τα παρακολουθούμε με ενδιαφέρον και μας βοηθούν να καταλάβουμε την ιστορία πάνω στο χάρτη… Όμως γυρίζοντας πίσω στα σχολικά μας χρόνια… βλέπουμε ότι μάλλον κάτι έλειπε να μας τραβήξει την προσοχή όταν διδασκόμασταν ιστορία… έλειπε η κατανόηση της ιστορίας.
Μ. Ευθυμίου: Η διδασκαλία της ιστορίας από προικισμένους και φωτισμένους και δοσμένους και κεφάτους δασκάλους πάντα υπάρχει. Ωστόσο, κατά μέσον όρο όπως έχω καταλάβει απ’ όσα μου μεταφέρουν οι φοιτητές μου, απλώς διεκπεραιώνεται το μάθημα της ιστορίας από πολλούς, χωρίς ένα χάρτη, χωρίς διδασκαλία καν, «αποστηθίστε από τη μια σελίδα έως την άλλη»… Και βεβαίως τα παιδιά που υφίστανται αυτή τη «μη διδασκαλία της ιστορίας», τη μισούν… Αλλιώς δεν υπάρχει τίποτε πιο δροσερό και εποικοδομητικό από την ιστορία γιατί οδηγεί και στην αυτογνωσία.
Σας φιλοξενεί σήμερα η Φιλάρχαιος Εταιρεία Αλμυρού, η βραβευμένη από την Ακαδημία Αθηνών… η οποία κοπιάζει για την καταγραφή της τοπικής ιστορίας… Ποια είναι τα στοιχεία που πιστεύετε ότι σίγουρα πρέπει να ξέρουν και να θυμούνται οι πολίτες της περιοχής για την ιστορία τους;
Μ. Ευθυμίου: Σίγουρα κάτι που πρέπει να θυμόμαστε όλοι, η Θεσσαλία, η Μαγνησία, έχουν παίξει σημαντικό ρόλο ευρύτερα στην ιστορία και βεβαίως στην ιστορία της Ελλάδος, μετά το 1830 που δημιουργήθηκε το Ελληνικό κράτος και τα σύνορα ορίστηκαν το 1832… Το ’81-’82 η Θεσσαλία είναι από τις πρώτες προσκτήσεις μετά τα Επτάνησα. Επίσης, είχε πάντοτε μεγάλη παράδοση στην εκπαίδευση. Κάποια από τα σπουδαιότερα σχολεία στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, ελληνικά σχολεία, ήταν στο Πήλιο, στη Ζαγορά του Πηλίου, στις Μηλιές, στον Κίσσαβο, στα Αμπελάκια, στον Τύρναβο, στην Καρδίτσα, στα Τρίκαλα. Σπουδαίοι λόγιοι του Έθνους προέρχονται από την Θεσσαλία, Άνθιμος Γαζής, Κούμας κτλ. Αυτό κάνει τη Θεσσαλία να είναι ξεχωριστή και να μοιάζει και με την Ήπειρο. Γιατί από τα ορεινά της Θεσσαλίας, στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, έφευγαν οι περίφημοι χερσαίοι έμποροι με τα καραβάνια τους, αγωγιάτες και πήγαιναν προς την Βιέννη, προς την Βούδα, προς την Πέστη, στη Λειψία κτλ. Γι’ αυτό και δημιουργήθηκαν τόσα θαυμάσια αρχοντικά, τα οποία δυστυχώς τα μετατρέψαμε σε πολυκατοικίες. Εάν τα είχαμε αφήσει θα ήταν η Ελλάδα πανέμορφη και σε αυτό τον τομέα. Θέλω να πω, ότι όλα αυτά δημιουργούσαν ένα δυναμισμό στη Θεσσαλία η οποία φυσικά είχε πάρα πολλούς μουσουλμάνους κατοίκους στον κάμπο -γιατί οι Οθωμανοί είχαν φροντίσει να εγκαταστήσουν μουσουλμάνους στον κάμπο. Αλλά στα ορεινά και ημιορεινά ήταν Έλληνες και βλαχόφωνοι Έλληνες.
Έχω ακούσει στα μαθήματά σας να λέτε ότι θα θέλατε να έχετε ένα ματάκι, να δείτε «που θα πάει το πράγμα»…
Μ. Ευθυμίου: (γελάει)… Ναι… γι’ αυτό, με τον Ύψιστο είμαι σε μεγάλες διαπραγματεύσεις.
Μου φαίνεται ότι ομοιάζει η επικαιρότητα με την κατάσταση πριν τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο και ότι δεν έχουμε «πάρει το μάθημά μας».
Μ. Ευθυμίου: Όντως συμβαίνουν γεγονότα που θυμίζουν τον μεσοπόλεμο, όπου και εκεί οι άνθρωποι δεν καταλάβαιναν τι κάνουν και που οδηγεί και το ίδιο ισχύει και τώρα. Εκείνο που ενδιαφέρει, είναι ότι τώρα, πρόκειται να υπάρξει αλλαγή παγκόσμια, δηλαδή, αλλαγή σκυτάλης. Ετοιμάζεται ένα άλλο τμήμα της γης να πάρει από τη Δύση την πρωτοκαθεδρία. Αυτό θα φέρει μεγάλες ανακατατάξεις. Ήδη το ζούμε. Η ιστορία είναι γεμάτη ανακατατάξεις. Συμβαίνουν αυτά. Συνήθως συμβαίνουν με μεγάλους πολέμους. Μακάρι να συμβούν οι ανακατατάξεις χωρίς πόλεμο. Ή τουλάχιστον με μικρές αναταραχές. Γιατί θα είναι μεγάλο θέμα.
Η Ευρώπη νομοθετεί πάνω στα δικαιώματα του ανθρώπου και πάλι. Μετά την πρώτη διακήρυξη, τα ανοιχτά σύνορα, το κοινό νόμισμα, βλέπουμε ότι τα νομοθετήματα για την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου είναι πολλά και πάλι. Βλέπετε ότι θα μπορούσαμε να έχουμε ένα νέο διαφωτισμό ή μάλλον φτάσαμε σε νεωτερισμούς που ίσως να είναι επικίνδυνοι; Βιώνουμε κρίση ή ευκαιρία για νέο διαφωτισμό;
Μ. Ευθυμίου: Η Δυτική Ευρώπη είναι αυτή που έφερε και οργάνωσε το πλέγμα των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Θεωρείται κεκτημένο δεν είναι θέμα. Ο Δυτικός κόσμος πράγματι, σε μεγάλο βαθμό έχει πειραματιστεί πως αυτή η θεωρία που οργάνωσαν οι μεγάλες επαναστάσεις, πρώτη η Ολλανδική του 16ου, μετά τη Αγγλική του 17ου, η Αμερικάνικη του 18ου και η Γαλλική του 18ου. Χρειάστηκαν τέσσερις επαναστάσεις για να αποκρυσταλλωθούν τα δικαιώματα του ανθρώπου και τα καθήκοντα του πολίτη… γιατί πάνε μαζί. Αυτός ο κόσμος ήταν η πρωτοπορία της γης και μαζί του έσυρε το κάρο της ανθρωπότητας για κάποιους αιώνες. Είναι φανερό μετά από το εκπληκτικό εγχείρημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που είναι ό,τι πιο φωτεινό και προχωρημένο έγινε στη γη μετά τον 2ο Παγκόσμιο πόλεμο, οπωσδήποτε κάποια χαρακτηριστικά που είχε υιοθετήσει μετά τις επαναστάσεις και μέσα στα πλαίσια της συζήτησης για τα δικαιώματα του ανθρώπου, κάποιες πλευρές ξέφυγαν. Δηλαδή αρχίζουν να καταπατούν το ίδιο εσωτερικό οικοδόμημα. Αυτό συμβαίνει με τις ιδέες των ανθρώπων και τα ιδεολογήματα των ανθρώπων. Αυτό το αισθάνεται και η Δύση τώρα, ότι κάποια από τα οικοδομήματά της στην ουσία αναιρούν τελικά τον πυρήνα των πραγμάτων και είναι από τους λόγους τις κρίσεως. Πάνω σ’ αυτό στηρίζεται η αυτοπεποίθηση των αντιπάλων της Δύσεως ότι θα μπορέσουν να την κάμψουν. Και δεν έχουν άδικο. Θέλω να πω, έτσι συμβαίνει στην ανθρώπινη ιστορία. Απλώς… αυτό το θέμα μας αφορά επειδή ζούμε σ’ αυτή τη ζώνη. Πεντακόσια χρόνια μετά θα το γράφουν με πέντε σειρές, ενώ για εμάς, είναι η ζωή μας…
Είναι κάτι άλλο που θα θέλατε να απευθύνετε προς τους θεατές μας πριν κλείσουμε τη συνέντευξη;
Μ. Ευθυμίου: Να απευθύνω κάτι που με συγκινεί πάρα πολύ. Επειδή σχεδόν κάθε δεύτερη μέρα συναντώ κάπου 600 ανθρώπους. Αν τα προσθέσεις έχω συναντήσει εκατοντάδες χιλιάδες έλληνες, κυρίως της Ελλάδας, αλλά και της διασποράς γιατί πηγαίνω και σε διάφορες κοινότητες. Τέτοιο φιλομαθή και φιλίστορα λαό, δεν έχω συναντήσει. Μπορεί να μην υπάρχει στη γη. Τέτοια προσέλευση ανθρώπων, με τέτοιο σεβασμό στη διαδικασία, ελεύθερων ανθρώπων που θα πουν τη γνώμη τους… με ήθος, είναι κάτι που πρέπει να υπογραμμίσουμε, γιατί συνήθως βλέπουμε τον κακό μας εαυτό – που τον έχουμε. Εύκολη κατηγόρια, ένταση, η ευκολία της σύγκρουσης… Ταυτοχρόνως, είμαστε βαθιά ευγενείς άνθρωποι και βαθιά φιλίστορες. Και αυτό είναι πολύ αισιόδοξο. Έχουμε και τα δυο πρόσωπα του Ιανού –και το καλό- και αυτό είναι πολύ σπουδαίο.
Θα μου επιτρέψετε να πω ότι είναι και καθρέπτης σε εσάς που πραγματικά δίνεται την ψυχή σας και είστε πολύ μεταδοτική
Μ. Ευθυμίου: Σίγουρα αγαπιόμαστε… αλλά είναι η ιστορία, που είναι σπουδαίο καράβι, τέτοιο όχημα μοναδικό στη ζωή μας.
Σας ευχαριστούμε πολύ για τον χρόνο σας.
Μ. Ευθυμίου: Εγώ ευχαριστώ. Εύχομαι καλή επιτυχία στην προσπάθειά σας γιατί καταλαβαίνω ότι είστε Ροβινσώνες Κρούσοι… δεν είναι απλό αυτό που κάνετε… δεν είν’ απλό…
