Ομιλία-μάθημα γεωπολιτικής – γεωστρατηγικής του καθηγητή κ. Γιάννη Μάζη στον Αλμυρό

Μία άκρως ενδιαφέρουσα ομιλία φιλοξένησε ο Δήμος Αλμυρού στο Πολιτιστικό Κέντρο Αλμυρού το μεσημέρι του Σαββάτου 10 Ιουνίου. Ο λόγος για την ομιλία του καθηγητή γεωπολιτικής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου, κου Ιωάννη Μάζη, η γνώμη του οποίου έχει βαρύνουσα σημασία για τα διεθνή θέματα και ειδικότερα τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Τον καθηγητή προλόγισε ο Αλμυριώτης δημοσιογράφος της ΕΡΤ, Άκης Παναγιωτόπουλος, ενώ χαιρετισμό απηύθυνε ο Δήμαρχος κος Ευάγγελος Χατζηκυριάκος.

Για περίπου δύο ώρες, ο κος Μάζης καθήλωσε το κοινό, ενώ δέχθηκε πολλές ερωτήσεις που με προθυμία απάντησε.

Πριν την ανάπτυξη θεμάτων ο κ. καθηγητής έκανε το κοινό οικείους κάποιους βασικούς όρους και τη σημασία τους και προχώρησε στην ερμηνεία πολλών επίκαιρων ζητημάτων γεωπολιτικής και γεωστρατηγικής, στάθηκε στον πόλεμο της Ουκρανίας, στο θέμα της ατζέντας για τις διεκδικήσεις των Τούρκων στην επέκταση των ναυτικών μιλιών, ενώ εξήγησε αναλυτικά τη θεωρία του Σπάικμαν από το 1943 βάσει της οποίας ο κόσμος χωρίστηκε στις θαλάσσιες και τις χερσαίες δυνάμεις, δηλαδή τους Αγγλοσάξωνες και τη Ρωσία-Τουρκία, με το σύνορο αυτού του διαχωρισμού να βρίσκεται στο ανατολικό Αιγαίο.

Παρακάτω μπορείτε να διαβάσετε μερικά σημεία από τα λεγόμενα του κου Μάζη. Σας συνιστούμε όμως να αφιερώσετε χρόνο και να δείτε στο youtube, στο κανάλι μας LaosOnline όλη την εκδήλωση (“παράθυρο”-λινκ στο τέλος του άρθρου).

Η αποφώνηση είναι του Φώτη Γαλούση:

Τι είναι η γεωπολιτική; Είναι η γεωγραφική αναλυτική μέθοδος η οποία μελετά, περιγράφει και προβλέπει την ανακατανομή της ισχύος στον γεωγραφικό χώρο. Ποια η διαφορά από τη γεωστρατηγική; Η γεωπολιτική καταλήγει σε ένα υπόδειγμα που μας παρουσιάζει τις τάσεις ανακατανομής της ισχύος. Δεν είναι πρόταση πολιτικής. Τι είναι η ισχύς; Σύμφωνα με τη δική του θεωρία την οποία διεθνώς έχω πρωτο-εισαγάγει, είναι η συνισταμένη τεσσάρων συνιστωσών δυνάμεων. Ο πρώτος πυλώνας είναι η άμυνα-ασφάλεια, ο δεύτερος η οικονομία, ο τρίτος η πολιτική και ο τέταρτος του πολιτισμού και της πληροφορίας. Οι δύο πρώτοι πυλώνες είναι η σκληρή ισχύ, τους άλλους δύο τους ταξινομώ ως ήπια ισχύ. Η χρήση της σκληρής ισχύος φέρνει γρήγορα αποτελέσματα αλλά δεν κρατούν σε βάθος ιστορικών χρόνων, η χρήση όμως της ήπιας ισχύος φέρνει αργά αποτελέσματα τα οποία μπορούν να κρατήσουν αιώνια. Τη γεωπολιτική την προσδιορίζει το ρήμα είναι, ενώ τη γεωστρατηγική το ρήμα πρέπει, «αυτό που συμφέρει τη χώρα μου», είναι εθνοκεντρική.

Το υπόμνημα του Σπάικμαν που «χωρίζει» τον κόσμο σε δύο δυνάμεις

Ο Ολλανδός Σπάικμαν ήταν καθηγητής διεθνών σχέσεων και γεωπολιτικής στο Γέιλ των ΗΠΑ. Εκεί το 1943 διατύπωσε  την εξής θεωρεία: με μία αζιμουθιακή προβολή του πλανήτη  χώρισε τον κόσμο σε δύο δυνάμεις. Ο ανταγωνισμός μεταξύ των διαφόρων γεωγραφικών μπλοκ του πλανήτη είναι ο εξής. Πρώτον ένα κομμάτι στο χάρτη που περιλαμβάνει τα ιαπωνικά νησιά, όλη τη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη, με σύνορο που ορίζει το 1943 ο Σπάικμαν να είναι ακριβώς τα ανατολικά σύνορα των ανατολικών νησιών του Αιγαίου.  Αυτό το ονομάζει θαλάσσιες δυνάμεις και ποιες είναι αυτές; Η Βρετανία, οι Ηνωμένες Πολιτείες κατά κύριο λόγο. Η ανταγωνίστρια δύναμη ονομάζεται χερσαία δύναμη. Είναι η τότε Σοβιετική Ένωση μαζί με τα υπόλοιπα κράτη του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Είναι ένας ανταγωνισμός μεταξύ θαλάσσιας και χερσαίας δύναμης θεσμικά προσδιορισμένος ο οποίος συνεχίζει να εξελίσσεται. Δεν πρέπει η Ρωσική Ομοσπονδία -που είναι το 1/5 της χερσαίας επιφανείας του πλανήτη- να γίνει θαλάσσια δύναμη, τις εμπορικούς οδούς πρέπει να τις διατηρούμε εμείς οι Αγγλοσάξωνες είχε πει ο Σπάικμαν. Μήπως τώρα μπορούμε να καταλάβουμε γιατί ο δεξιός Νίξον και ο δεξιός Κίσινγκερ έτειναν χέρι φιλίας στην κομμουνιστική Κίνα; Υπέγραψαν το σύμφωνα φιλίας και συνεργασίας μεταξύ ΗΠΑ και κομουνιστικής Κίνας, γιατί ο κος Κίσινγκερ ήξερε πολύ καλά ποια είναι η θεωρία του Σπάικμαν για απομόνωση της χερσαίας δυνάμεως. Οδηγούμαστε σε καταστάσεις ανεξέλεγκτες. Τα λέει ο Χένρι Κίσινγκερ, βγαίνει μετά ο γκουρού των διεθνών σχέσεων και λέει «σταματήστε γιατί οδηγούμενα σε τρίτο παγκόσμιο πόλεμο». 

Γιατί χρειαζόμαστε την Ευρώπη οι Αμερικανοί λέει ο Σπάικμαν; Γιατί εάν η χερσαία δύναμη συνεργαστεί με την Ευρώπη με την οποία γειτνιάζει, θα κυριαρχήσει και θα ελέγξει την πλανητική νήσο όπως την ονόμασε, που είναι η Αφρική, η Ασία, η Ευρώπη, η Ρωσία. Εάν όμως ελεχθεί αυτή η πλανητική νήσος, θα ελεχθεί ο κόσμος ολόκληρος. Άρα δεν πρέπει ποτέ αυτοί να συνεργαστούν μεταξύ τους.

Σύνορο μεταξύ των δυνάμεων το Αιγαίο

Το τείχος -αναχωματικό δακτύλιο το ονομάζω εγώ- για να βγει η Ρωσία στη Μεσόγειο και τον Ατλαντικό ωκεανό –από όπου περνούν όλα τα ναυτικά δρομολόγια που έχει η αγγλοσαξωνική αυτοκρατορία-  σπάει σε δύο σημεία. Το ένα για κακή μας τύχη είναι το Αιγαίο. Πώς ονόμασε το ΝΑΤΟ, δηλαδή ο στρατιωτικός και πολιτικός αγγλοσαξωνικός βραχίονας την περιοχή μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας; Νοτιανατολική πτέρυγα, η οποία εάν σπάσει οι ανταγωνιστές θα βρεθούν στη Μεσόγειο. Δηλαδή η Τουρκία και η Ελλάδα είναι κρίκοι μιας αλυσίδας, όποιος κρίκος κι αν σπάσει η ζημιά για το ΝΑΤΟ είναι ίδια. Σύμφωνα με το δίκαιο της θάλασσα, η Ελλάδα ελέγχει όλη τη θάλασσα του Αιγαίου, άσχετα εάν δεν θέλει να το κάνει πράξη. Η Τουρκία δεν ελέγχει θάλασσα για αυτό ζητάει να αποκτήσει το μισό Αιγαίο για να μπορέσει να ανταποκριθεί στις νέες στρατηγικές αναγκαιότητες και το έχει ονομάσει «γαλάζια πατρίδα».

«Δεδομένος υπάλληλος» η Ελλάδα

Εάν είναι ισχυρός εταίρος του ΝΑΤΟ η Τουρκία, τότε γιατί δεν είναι η Ελλάδα; Δεν είναι γιατί είναι καλός σύμμαχος, εγώ το λέω «δεδομένος υπάλληλος». Όταν είσαι δεδομένος, γιατί να ασχοληθεί ο άλλος μαζί σου, με το κακό παιδί θα ασχοληθεί. Εμείς οι Χριστιανοί ξέρουμε ότι ο άσωτος ήταν εκείνος για τον οποίον εσφάγη ο μόσχος ο σιτευτός σύμφωνα με την παραβολή… Γιατί να μην γίνει λίγο πιο ζόρικη και η Ελλάδα;

Άφησαν το Αφγανιστάν γιατί η Ουκρανία ήταν μεγαλύτερος στόχος

Το 1943 ο Σπάικμαν μίλησε για μία περιοχή που την ονόμασε ασταθή τομέα (σ.σ. ο κος Μάζης αναφέρθηκε στην περιοχή της Τουρκίας όπου είναι το Κουρδιστάν και την Κεντρική Ασία). Από το 1943 μέχρι σήμερα παραμένει το ίδιο ασταθής αυτή η περιοχή. Από το Καζακστάν, Τουρκμενιστάν κ.α. εάν ξεκινήσει ένας αγωγός φυσικού αερίου και περάσει από το Αφγανιστάν, θα καταλήξει πολύ γρήγορα και φθηνά σε λιμάνι του Πακιστάν, οπότε θα μεταφερθεί το τεράστιο απόθεμα της Κεντρικής Ασίας φυσικού αερίου κι από εκεί στον Ειρηνικό, που διψάει για ενέργεια. Οπότε οι Αμερικανοί είπαν: το Αφγανιστάν έχει πρόβλημα δημοκρατίας. Τι λέτε! Πήγαν στο Αφγανιστάν γιατί έπρεπε να ελέγξουν αυτή τη διαδρομή. Πολέμησαν είκοσι χρόνια και μετά παράτησαν τον αφγανικό λαό στα χέρια των Ταλιμπάν. Γιατί; Γιατί ετοιμάζονταν η Ουκρανία που ήταν μεγαλύτερος στόχος και έπρεπε να τελειώνουν… Το 1975 ο σύμβουλος εθνικής ασφαλείας του προέδρου Κάρτερ των ΗΠΑ έγραψε ένα βιβλίο «η Μεγάλη σκακιέρα» όπου έλεγε πως μέχρι το 2005 πρέπει να πάρουμε την Ουκρανία από τα χέρια της Ρωσίας, γιατί η Ρωσία χωρίς την Ουκρανία παύει να είναι αυτοκρατορία και μετά πρέπει να κόψουμε τη Ρωσία στα τρία.

Η συμφωνία Μπέικερ-Γκορμπατσόφ

Το δόγμα της Ρωσία λέει πως στη ζώνη των κρατών του πρώην Συμφώνου της Βαρσοβίας δεν μπορεί να περάσει το ΝΑΤΟ μέσα. Κι έχουμε τα απομαγνητοφωνημένα πρακτικά όπου ο Τζέιμς Μπέικερ λέει στον Γκορμπατσόφ: του υπόσχεται πως εάν πάρει τα σοβιετικά στρατεύματα από την ανατολική Γερμανία ώστε να ενωθούν οι δύο Γερμανίες, εμείς δεν πρόκειται να προχωρήσουμε ούτε ίντσα ανατολικότερα και δεν θα εκμεταλλευτούμε τη δυσφορία των κρατών του συμφώνου της Βαρσοβίας για να τα εντάξουμε στο ΝΑΤΟ. Ε, μέσα σε τρία χρόνια, είχαν ενταχθεί 13 χώρες στο ΝΑΤΟ. Έμεινε η Ουκρανία. Υπογράφεται το 2015 το Μινσκ μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας με εγγυήτριες δυνάμεις τη Γαλλία και τη Γερμανία, Μέρκελ-Ολάν. Η συμφωνία έλεγε πως ο ΟΗΕ έχει διαπιστώσει 18.000 άτομα που έχετε κατασφάξει στην ανατολική Ουκρανία και οι οποίοι είναι ρωσόφωνοι. Οι Ρώσοι είπαν ότι δεν μπορείτε να συνεχίσετε να σκοτώνετε τον κόσμο. Από το 2015 ζητείται από τη ρωσική πλευρά να εφαρμοστεί το Μινσκ, δεν εφαρμόστηκε ποτέ. Και βγήκε πριν δύο μήνες η κα Μέρκελ και είπε πως τη συμφωνία του Μινσκ την υπογράψαμε για να κερδίσουμε χρόνο να εξοπλίσουμε την Ουκρανία. Ακολουθεί αμέσως μετά ο Ολάντ κι επαναλαμβάνει το ίδιο. Και βεβαίως ο κος Στόλτεμπεργκ ο οποίος είπε ότι από το 2014 εξοπλίζουμε και ετοιμάζουμε τους Ουκρανούς για αυτή την υπόθεση. Άρα βλέπουμε ότι αυτή η περιοχή έχει πολύ μεγάλη σημασία, διότι από εκεί περνούσε κάτι παραπάνω από το 1/3 της προμήθειας φυσικού αερίου για την Ευρώπη. Άρα σιγά σιγά θα γίνονταν η ομογενοποίηση της Ευρώπης και της κεντρικής γης. Οι εξελίξεις ομογενοποιούσαν αυτόν τον χώρο και σε καμία περίπτωση δεν έπρεπε να γίνει αυτό. Δεν το λέω εγώ, αλλά ο Σπάικμαν. Τώρα καταλάβατε γιατί γίνεται ο πόλεμος;

Η προέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης της Ελλάδας σε 12 ναυτικά μίλια

Ο κος Μάζης έδειξε έναν χάρτη με αιγιαλίτιδα ζώνη τα 6 ναυτικά μίλια και έναν με τα 12. Εάν κοιτάξουμε τον χάρτη των 6 μιλίων, υπάρχει μεγάλο ποσοστό θαλάσσης με διεθνή ύδατα, άρα οποιοσδήποτε θέλει μπορεί να περάσει από τα Δαρδανέλια να κινηθεί είτε προς το Σουέζ είτε προς το Γιβραλτάρ. Εάν ασκήσουμε το μονομερώς ασκούμενο κυριαρχικό δικαίωμα παρακτίου κράτους -δεν το λέω εγώ αλλά η νέα συνθήκη για το δίκαιο της θάλασσας του 1982 που είναι σε ισχύ- να επεκτείνει μέχρι τα 12 ναυτικά μίλια την αιγιαλίτιδα ζώνη, οι Τούρκοι λένε, και κάποιοι Έλληνες εσχάτως, πως ξαφνικά το Αιγαίο κλείνει, οι Τούρκοι δεν μπορούν να περάσουν. Μεγαλύτερο ψέμα δεν υπάρχει. Η Ελλάδα είναι ναυτικό κράτος, δεν τη συμφέρει να παρεμποδίσει τη διεθνή ναυτιλία. Το ίδιο το διεθνές δίκαιο λέει ότι αυτός που θα ασκήσει το δικαίωμά του στην περίπτωση της επεκτάσεως των ναυτικών μιλίων, οφείλει να φροντίσει να δημιουργήσει διαύλους διελεύσεως. Αναφέρεται πως τα εμπορικά πλοία μπορούν να περάσουν ελεύθερα δηλώνοντας τη διαδρομή τους. Οι Τούρκοι δεν θέλει να το κάνουν αυτό γιατί εάν δηλώσουν τη διαδρομή, αναγνωρίζουν την κυριαρχία της Ελλάδας. Ισχύει ή δεν ισχύει το μονομερώς ασκούμενο κυριαρχικό δικαίωμα της επεκτάσεως; Δεν μας λέει ο κος Υπουργός Εξωτερικών ότι είμαστε αγκυροβολημένοι στο διεθνές δίκαιο; Ναι, είμαστε, καμία αντίδραση. Αλλά είμαστε μεν αγκυροβολημένοι αλλά μην τυχόν κάνουμε χρήση του κυριαρχικού μας δικαιώματος εκεί που μας συμφέρει για να μην ενοχληθούν οι Τούρκοι. Ναι αλλά η Τουρκία μας έχει πει για casus beli. Το καταστατικό του ΟΗΕ λέει ότι απαγορεύεται απειλή πολέμου ή πόλεμος, είναι παράνομο. Το  casus beli είναι παράνομο, τότε γιατί το επικαλούμαστε την ίδια στιγμή που λέμε ότι είμαστε με το διεθνές δίκαιο;

Μας λέει ο πρωθυπουργός ότι πρέπει να συζητηθούν οι θαλάσσιες ζώνες. Από τότε που το είπε, φωνάζω και λέω «μην λέτε για θαλάσσιες ζώνες» γιατί στις θαλάσσιες υπάγεται και η αιγιαλίτις ζώνη και η αιγιαλίτις ζώνη είναι μονομερώς ασκούμενο κυριαρχικό δικαίωμα της παρακτίου χώρας. Δεν το συζητάω αυτόν με κανέναν!

Ο χάρτης της Σεβίλλης και οι ΑΟΖ

Στη συνέχεια ο κος Μάζης μίλησε για τον χάρτη που ετοίμασε για την Ευρωπαϊκή Ένωση το Πανεπιστήμιο της Σεβίλλης και αποτυπώνει με βάση το δίκαιο της θαλάσσης τις ΑΟΖ, αποκλειστικές οικονομικές ζώνες.  Όπως είπε: Τον χάρτη της Σεβίλλης τον έχουμε κάνει γαργάρα. Η ελληνική ΑΟΖ περιλαμβάνει και το Καστελόριζο, λαμβάνει υπόψη του ότι με την ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατία εφάπτεται. Δεν τα κάναμε εμείς αυτά, οι Ισπανοί επιστήμονες τα ‘κάναν για λογαριασμό της Ε.Ε. Δεν υπάρχει κρατικός χάρτης που να λέει ότι αυτές είναι οι διεκδικήσεις της χώρας μας. Γιατί δεν υπάρχει; Για μην χαλάσουν οι ελληνοτουρκικές σχέσεις… Αντιπολίτευση των 6 από τη μία, Ερντογάν από την άλλη διαγωνίζονταν ποιος θα είναι σκληρότερος με τις διεκδικήσεις με την Ελλάδα. Το 90% του τουρκικού λαού συμφώνησε πόσα περισσότερα νησιά του Αιγαίου ανήκουν στην Τουρκιά. Κι αυτός που ζητούσε περισσότερα, ανταμείφθηκε. Το 90% των Τούρκων διεκδικεί τα νησιά του Αιγαίου, κατά τα άλλα μας αγαπούν… Γιατί δεν οριοθετούμε την ΑΟΖ; Οι Τούρκοι έστειλαν τη δική τους ζώνη στο γραφείο Ωκεανών και θαλασσών του ΟΗΕ  -φθάνει μέχρι και κάτω από την Κρήτη- και της έδωσαν το προπαγανδιστικό όνομα γαλάζια πατρίδα. Τι έπρεπε να κάνει η Ελλάδα; Το αντίστοιχο, να στείλει δηλαδή τον χάρτη της Σεβίλλης που «φτιάχθηκε» για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Γιατί δεν τον στέλνουμε κι εμείς; Όταν το βλέπουν αυτό οι Αμερικανοί, λένε αυτούς θα πιέσουμε, τους Έλληνες. Όλοι στο ΝΑΤΟ φίλοι. Μπαίνει η Ουάσινγκτον και λέει να διευθετήσει τον καυγά μεταξύ φίλων. Όταν ο ένας είναι μαλθακός και είναι έτοιμος να δεχθεί να υποχωρήσει, θα δεχθεί πιέσεις.

Υπάρχει διαφορά μεταξύ ελληνικής αιγιαλίτιδας ζώνης και του εθνικού εναερίου χώρου, κι αυτό είναι το λεγόμενο ελληνικό παράδοξο. Το διεθνές δίκαιο λέει ότι όσο είναι το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης πρέπει να είναι και αυτό του εθνικού εναερίου χώρου. Η αιγιαλίτις ζώνη δεν είναι αυτό που λέμε ενικά χωρικά ύδατα. Η προβολή της στο βυθό είναι το εύρος της υφαλοκρηπίδας και στον αέρα ο εθνικός εναέριος χώρος. Εμείς έχουμε 6 ναυτικά μίλια αιγιαλίτιδα ζώνη και 10 ναυτικά μίλια εναέριου χώρου. Οι Τούρκοι θέλουν να εφαρμόσουν τη θεωρία των τεσσάρων δακτύλων που ξεκίνησε το 1977 με εισηγητή Βρετανό στρατηγιστή και μετά έγινε το θέμα μελλοντικής λύσης του Αιγαίου. Αυτή η θεωρία θέλει ανάμεσα στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου να περάσουν εν είδη 4 δαχτύλων ζώνες θαλάσσιες που θα ανήκουν κυριαρχικά στην Τουρκία και θα φθάνουν μέχρι τον 25^ο μεσημβρινό. Και το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης θα είναι κυμαινόμενο, αλλού 6, αλλού 7, αλλού 8. Στο Ιόνιο έγινε επέκταση στα 12 μίλια αλλά με δύο υποχωρήσεις μικρότερου εύρους στα διαπόντια νησιά και στο ύψος της Λευκάδας. Έλεγα τότε προσέξτε γιατί δημιουργείτε νομολογία και οι Τούρκοι θα το επικαλεστούν. Δύο μέρες μετά βγήκε ο Τσαβούσογλου πως εάν είναι να μοιράσουμε το Αιγαίο όπως μοιράσατε το Ιόνιο, εμείς συμφωνούμε…