Η παρουσίαση του βιβλίου «Φτελιανά ενθυμήματα», ένας λαογραφικός και πολιτισμικός θησαυρός

Μία πρωτότυπη έκδοση του Λαογραφικού Ομίλου Πτελεού με συγγραφέα τον Γιώργο Αθανασίου

Μια πρωτότυπη, σύνθετη έκδοση που αποτελεί το δεύτερο βιβλίο που εκδίδει ο Λαογραφικός Όμιλος Πτελεού παρουσιάστηκε το βράδυ του Σαββάτου 6 Αυγούστου στο Πηγάδι. «Φτελιανά Ενθυμήματα: Μέρος Ι» ο τίτλος της, ένας λαογραφικός και πολιτισμικός θησαυρός όπως ειπώθηκε από τους ομιλητές που διασώζει, διατηρεί και διαδίδει την παράδοση του χωριού.

Μεγάλη η προσέλευση του κόσμου στην εκδήλωση παρουσίασης η οποία περιλάμβανε ομιλίες και τραγούδια που αποδόθηκαν εξαιρετικά από τη χορωδία του Λαογραφικού Ομίλου με τον καθηγητή μουσικής Χρήστο Πολυμεράκη στην κιθάρα. Στο πρώτο μέρος, παρουσιάστηκαν πέντε τραγούδια σχετικά με το θέμα του βιβλίου και τον λόγο πήραν ο ιστορικός, συγγραφέας Βίκτωρας Κοντονάτσιος, η συνταξιούχος εκπαιδευτικός Βασιλική Γιαννακοπούλου-Γενιτσαρίδου η οποία είχε μια συγκινητική ομιλία, ο Γιώργος Αθανασίου, απόστρατος αξιωματικός της Αεροπορίας ο οποίος είναι ο συγγραφέας των «Φτελιανών Ενθυμημάτων» και η πρόεδρος του Λαογραφικού, Ελένη Βαλωμένου-Παπαλεξοπούλου.

Βραβεύτηκε επίσης ο κος Κοντονάτσιος για το συγγραφικό του έργο.

Ήταν τέτοια η ανταπόκριση των Φτελιανών -όπως άλλωστε σε κάθε δράση του συλλόγου- στη βραδιά παρουσίασης και το βιβλίο εξαντλήθηκε! Έτσι, πριν καλά-καλά κυκλοφορήσει, τα μέλη του συλλόγου σχεδιάζουν να προχωρήσουν στη 2^η έκδοση!

Το 2017 είχε κυκλοφορήσει το πρώτο βιβλίο του Λαογραφικού «Φωτογραφία και συλλογική μνήμη», το 2022 το δεύτερο που αποτελεί μια σύνθεση έκδοση: περιλαμβάνει λέξεις ντοπιολαλιάς που έχουν ξεχαστεί ή τείνουν να εξαφανιστούν, ιστορίες αποτυπωμένες με διαλόγους όπως μιλούσαν παλιότερα στο χωριό με εικόνες καθημερινότητας, παρουσίαση ομαδικών παιχνιδιών με φωτογραφίες και σκίτσα, ενώ το τελευταίο μέρος αναφέρεται στα εργαλεία που χρησιμοποιούνταν σε εποχές που μοιάζουν μακρινές αλλά δεν είναι… Με λίγα λόγια, μια πληρέστατη έκδοση που καταγράφει τη λαογραφία και την καθημερινότητα περασμένων δεκαετιών στον Πτελεό. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να κάνουν κράτηση για να προμηθευτούν το βιβλίο όταν εκδοθεί ξανά με τρεις τρόπους: είτε τηλεφωνικά στο τηλέφωνο της προέδρου του Λαογραφικού 6980075425, είτε με μήνυμα στο facebook του Ομίλου είτε με φυσική παρουσία στα γραφεία του συλλόγου στην πλατεία Πτελεού που παραμένουν καθημερινά ανοικτά.

«Το περιεχόμενο του βιβλίου είναι ένας λαογραφικός και πολιτισμικός θησαυρός»

Η κα Βαλωμένου-Παπαλεξοπούλου διάβασε απόσπασμα του προλόγου του βιβλίου που υπογράφεται από το διοικητικό συμβούλιο του Λαογραφικού Ομίλου:  Σκοπός των εκδόσεων αυτών είναι η διάσωση, η διατήρηση αλλά και η διάδοση της παράδοσης του Πτελεού. Το περιεχόμενο του βιβλίου είναι ένας λαογραφικός και πολιτισμικός θησαυρός. Ο θησαυρός αυτός ωστόσο, δεν προορίζεται να «κλειδωθεί» σε θυρίδες και βιβλιοθήκες, αλλά στο μυαλό και στην καρδιά των αναγνωστών-μετόχων της προσπάθειας αυτής.

Στόχος του εγχειρήματος αυτού είναι με ανάλαφρη, γεμάτη χιούμορ, γραφή-αποτύπωση της επικοινωνίας, μέσω ιδιαίτερων λέξεων, να γίνει η μεταλαμπάδευση της ντοπιολαλιάς αλλά και της γνώσης του τρόπου ζωής του παρελθόντος στις νεότερες γενιές.

Στα «Φτελιανά ενθυμήματα: Μέρος Ι» γίνεται καταγραφή και επεξήγηση λέξεων και φράσεων που αφορούν τοπικούς ιδιωματισμούς, απεικονίζοντας την ιδιαίτερη χροιά και σημασία συγκεκριμένων εκφράσεων που τείνουν να ξεχαστούν, μιας και χρησιμοποιούνται ελάχιστα ή και καθόλου.

Οι ευρηματικοί διάλογοι της Τασιώκας και της Βασίλως αποτυπώνουν χωρίς βαρύγδουπες και εντυπωσιακές εκφράσεις, αλλά αβίαστα, μέσα από τις τραγελαφικές καταστάσεις που ζουν, τις δυσκολίες της βιωτής της εποχής. Οι συνομιλίες τους παρουσιάζονται με λέξεις της ντοπιολαλιάς, έτσι όπως ακριβώς επιτάσσει η αυτούσια βιωματική απεικόνιση της παράδοσης του τόπου.

Μέσα από τα λόγια τους, διαφαίνονται λαογραφικά και πολιτισμικά στοιχεία, που φανερώνουν τις διαπροσωπικές σχέσεις, το σεβασμό των ανθρώπων προς τη φύση, την οικονομική ανέχεια αλλά και την οικιακή οικονομία κάθε σπιτιού. Οι ίδιοι οι κάτοικοι του χωριού, αγωνίζονται αγόγγυστα, καθημερινά, προκειμένου να δημιουργήσουν καλύτερες συνθήκες ζωής.

Τα παιδιά είχαν και αυτά (ασχέτως ηλικίας) το μερίδιό τους στον καθημερινό αγώνα για τη ζωή. Τα ομαδικά παιχνίδια ήταν ένας τρόπος να ζήσουν την παιδικότητά τους, αφού οι στερήσεις δεν τους επέτρεπαν να χαρούν με ξεγνοιασιά την ηλικία τους. Η «τσικουλάτα» ήταν όνειρο άπιαστο, αφού για την αγορά της απαιτούνταν χρήματα που δεν υπήρχαν…

Το κάθε νοικοκυριό είχε τα οικόσιτα ζώα του, τα περιβόλια και τα χωράφια του, όπως επίσης και τα απαραίτητα εργαλεία, προκειμένου να διευκολύνεται η καθημερινότητά του.    

Αφηγητής της ζωής του τότε Πτελεού είναι ο αεικίνητος «ασπρομάλλης έφηβος», απόστρατος αξιωματικός αεροπορίας και γενικός γραμματέας του συλλόγου, κ. Γιώργος Αθανασίου. Η συγγραφή του παρόντος βιβλίου είναι η ανιδιοτελής και αφιλοκερδής απόδειξη της πραγματικής του αγάπης για το χωριό του, το οποίο αντιμετωπίζει με σεβασμό, αναλογιζόμενος την ιστορία του. Συνοδοιπόρος και πολύτιμη συνεργάτιδα σε αυτό το εγχείρημα, αποτελεί το μέλος του Λαογραφικού, η δ. Χρυσούλα Φωτεινή Παπαλεξοπούλου. Με έντονη την επιθυμία της να βοηθήσει ενεργά την έκδοση αυτή αλλά και το Λαογραφικό Όμιλο, ανέλαβε επίσης ανιδιοτελώς και αφιλοκερδώς την επιμέλεια και την ηλεκτρονική επεξεργασία του υλικού και φιλοτέχνησε τα σκίτσα που πλαισιώνουν τις ενότητες του βιβλίου. Αρωγός της προσπάθειας αυτής, αλλά και του ομίλου γενικότερα, είναι ο κ. Γιώργος Παππάς, συνταξιούχος εκπαιδευτικός, μέλος του Λαογραφικού και άνθρωπος με ηχηρό παρόν εθελοντισμού και δράσης σε όλες τις κοινωνικές εκφάνσεις του τόπου».

Γ. Αθανασίου: «Μια παρακαταθήκη σχετικά με τα τεκταινόμενα στο χωριό μου»

Ο συγγραφέας κος Αθανασίου είπε πως από χρόνια ένιωθε την επιθυμία να βρει την ευκαιρία να αφήσει μια παρακαταθήκη σχετικά με τα τεκταινόμενα στο χωριό του. Όπως είπε: «αναφέρομαι στη δεκαετία του ‘50-’60, στα παιδικά μου χρόνια. Δεν μπορώ να τα χαρακτηρίσω ανέμελα, γιατί πέσαμε να κολυμπήσουμε στα βαθιά από μικρά παιδιά. Η ζωή στο χωριό ήταν δύσκολη για όλους, τόσο για τους μικρούς, όσο και για τους μεγάλους. Χρόνια μεταπολεμικά, και το χειρότερο, μετά-εμφυλιοπολεμικά! Χρόνια ξορκισμένα που ο καθένας μας να εύχεται ποτέ, μα ποτέ, να μην τα ξαναζήσει η Ελλαδίτσα μας.  

Το βιβλιαράκι αυτό χωρίζεται σε τρείς ενότητες. Στην πρώτη περιέχεται το λεξικό με τα Θεσσαλοφτελιανά, δηλαδή μια λίστα από λέξεις αλλά και φράσεις, που χρησιμοποιούνται στο όμορφο χωριό μας, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή. Στη δεύτερη ενότητα, αναπαριστώνται (αποτυπώνονται, αναβιώνουν) κάποιοι διάλογοι μεταξύ γειτονιών. Κεντρικό πρόσωπο στους διαλόγους αυτούς, αποτελεί η Τασιώκα. Γυναίκα δυναμική, που βρίσκει τον τρόπο να ανταπεξέρχεται στις αντιξοότητες της εποχής της. Χωρίς να λείπουν και τα ευτράπελα! Ακολουθεί η γειτόνισσά της, η Βασίλω. Σε πλεονεκτικότερη θέση αυτή. Τις χωρίζει μόνο ένας φράχτης από πλοκάδια και εκατέρωθεν αυτού, σε καθημερινή σχεδόν βάση, τα λένε. Τα υπόλοιπα πρόσωπα, ανώνυμα, σε βασικούς όμως ρόλους, ρυθμίζουν τις ενέργειες της Τασιώκας και σε μικρότερο βαθμό της Βασίλως. Η τρίτη και τελευταία ενότητα περιγράφει τα παιχνίδια που παίζαμε τότε, τα περισσότερα ομαδικά. Χρήματα δεν υπήρχαν για να αγοραστούν βιομηχανικά παιχνίδια. Όλα κατασκευάζονταν από μας, προμηθευόμενοι τα υλικά από ξυλουργούς, σανιδάκια, καρφιά από οικοδομές και ρόδες από κουτιά βαφής παπουτσιών ή από τυροπιτιές τότε. Στην ενότητα αυτή περιέχονται και φωτογραφίες, τόσο των παιχνιδιών όσο και κάποιων χειροποίητων χρηστικών εργαλείων του περασμένου αιώνα. Τέλος, το παράρτημα αυτό εμπλουτίζεται με μικρές ιστοριούλες όπου πρωταγωνιστούν ο μπάρμπα-Θοδωρής και ο μπάρμπα- Γιάννης, γνωστές φυσιογνωμίες για τους μεγαλύτερους. Άδραξα την ευκαιρία, να γράψω αυτά τα οποία έχουν και λαογραφικό χαρακτήρα».

«Το χθες αγκαλιάζει το σήμερα και το αύριο»

Στην ομιλία της, η κα Βασιλική Γιαννακοπούλου-Γενιτσαρίδου μεταξύ των άλλων τόνισε: «Είναι ένα βιβλίο υπέροχο, ανάλαφρο και ξεκούραστο, δώρο ελπίδας με αισιόδοξα μηνύματα, καλογραμμένο και καλοδουλεμένο ευθυμογράφημα.  Όταν ξεκίνησα να το διαβάζω, δεν περίμενα ότι θα περάσω τόσο όμορφα. Τα συναισθήματα που με πλημμύρησαν πολλά κι ανάμεικτα, οι θύμησες πολύ περισσότερες, οι αναμνήσεις αμέτρητες. Οι φίλοι και οι φίλες της γενιάς μου θα γυρίσουν χρόνια πίσω, θα ζήσουν ξανά την παιδική τους ηλικία. Θα συγκινηθούν, θα δακρύσουν, θα αποζημιωθούν και θα χαρούν. Σε αυτό το βιβλίο θα μάθουμε τις ρίζες μας. Είμαστε περήφανοι για την καταγωγή μας, δεν αποποιούμεθα τίποτε, δεν αλλάζουμε τίποτε. Θέλω να συγχαρώ αυτούς που έπιασαν το νήμα από τη μία άκρη και το έφθασαν στην άλλη. Μόνο έτσι το χθες αγκαλιάζει το σήμερα και το αύριο. Αυτό το βιβλίο πρέπει να μπει σ’ όλα τα σπίτια και σ’ όλες τις καρδιές μας γιατί είμαστε εμείς…