Η Συμβολή των Μικρασιατών στην επανάσταση του 1821

Γράφει ο ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΖΙΓΓΙΡΙΔΗΣ BEng MSc AMIEE MILT

Πρόεδρος Συλλόγου Καππαδοκών Αργιλοχωρίου Αλμυρού

Ιδρυτικό μέλος Πανελλήνιας Ένωσης Καππαδοκικών Σωματείων

Η συμβολή των Ελλήνων της Μικράς Ασίας ( Παράλια, Καππαδοκία, Πόντος) στην Επανάσταση του 21 δεν έχει φωτιστεί αρκετά στην ελληνική Ιστοριογραφία. Η ελληνική επανάσταση του 1821 δεν είναι ένα τοπικό γεγονός το οποίο έλαβε χώρα σε συγκεκριμένες περιοχές της σημερινής ελληνικής επικράτειας. Ο Ελληνισμός περιοχών υπό την Οθωμανική διοίκηση καθώς επίσης και περιοχών που δεν ήταν υποτελείς της Οθωμανικής διοίκησης, ξεσηκώθηκε προκειμένου να αποκτήσει την ανεξαρτησία του  Περιοχές όπως η  Θράκη ο Πόντος η Καππαδοκία,  πόλεις των παραλίων της Μικράς Ασίας, η Μολδαβία, η Βλαχία , η Κύπρος, τα Επτάνησα, η Κρήτη, τα Δωδεκάνησα λίγο μετά την επίσημη έναρξη της Επανάστασης ακολούθησαν μετά από μικρό χρονικό διάστημα. Πόλεις όπως οι Κυδωνιές( σημερινό Αιβαλί)  και η Σμύρνη δέχθηκαν την οργή της οθωμανικής διοίκησης και υπέστησαν τρομακτικές καταστροφές.

Αγωνιστές από τις περιοχές της Καππαδοκίας του Πόντου και των Παραλίων της Μικράς Ασίας απέκρυπταν τα ονόματα τους φοβούμενοι αντίποινα στις οικογένειες τους και εμφανιζόταν με ονόματα που προσδιόριζαν την περιοχή τους ή την πόλη της καταγωγής τους όπως Αιβαλιλιώτης, Σμυρνιός, Τσαρικλιώτης, Τραπεζούντιος. Σχηματίστηκαν αυτόνομες ομάδες από αγωνιστές της  Μικράς Ασίας και έλαβαν μέρος σε μάχες κατά του Δράμαλη και του Ομέρ Βρυώνη. Το κάστρο του Παλαμηδίου εκπόρθησε πρώτος  ο Δημήτριος Μοσχονησιώτης.

Επίσης Σμυρνιός ήταν ο Γιαννακός Καρόγλου, ο επικεφαλής της Ιωνικής Φάλαγγας, που συγκροτήθηκε αποκλειστικά από Μικρασιάτες και αποτέλεσε ένα ανεξάρτητο επαναστατικό σώμα που πολέμησε κατά του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο, με τον Καραϊσκάκη στη μάχη της Αράχοβας, και αλλού. Από την Καππαδοκία ήταν ο Χατζησάββας Καισαρέας, Έλληνας που εγκατέλειψε το τάγμα των γενίτσαρων, όπου τον είχε κατατάξει το παιδομάζωμα, και κατέφυγε στην Ελλάδα για να καταταγεί στο σώμα του Πλαπούτα και να ανδραγαθήσει. Οι Πόντιοι της Τραπεζούντας αντιπροσωπεύονται από ένα σημαντικό αριθμό αγωνιστών, που δήλωναν Τραπεζανλήδες, Γκιουμουσχανετζήδες (από την Αργυρούπολη) ή γενικώς Καραντενιζλήδες (Μαυροθαλασσίτες).

Οι Μικρασιάτες δεν επαναστάτησαν την ίδια χρονική στιγμή που ξεσηκώθηκε η κυρίως Ελλάδα. Αυτό έχει να κάνει κυρίως με την αποκάλυψη του αρχικού σχεδίου του Αλέξανδρου Υψηλάντη σύμφωνα με το οποίο θα ξεκινούσαν ταυτόχρονα επαναστατικά κινήματα στις παράλιες πόλεις της Μικράς Ασίας και την Καππαδοκία και επιπλέον θα κατάστρεφε τον τουρκικό στόλο στην Κωνσταντινούπολη. Το σχέδιο αποκαλύφθηκε και εκτελέστηκε ο αρχηγός του εγχειρήματος. Μετά από αυτό ήταν πολύ δύσκολο να ξεσηκωθούν οι αγωνιστές των περιοχών αυτών εκείνη την χρονική περίοδο.  Εκτός από το φόβο των αντιποίνων πρέπει να ληφθεί υπόψη και τη γεωπολιτική θέση του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας που δεν επέτρεψαν την ανάπτυξη επαναστατικού κινήματος. Η γεωγραφική απόσταση από την κυρίως Ελλάδα καθώς και η μειονότητά τους μέσα στο τουρκικό στοιχείο είναι κάποιοι από τους λόγους που η παράλληλη επανάσταση ήταν αδύνατη.

 Στην Καππαδοκία ο μητροπολίτης Καισαρείας Παΐσιος ήταν Φιλικός καθώς και ο προπάππος του Σεραφείμ Ρίζου, από τη Σινασό, ο οποίος κρεμάστηκε από τους Τούρκους στην Προύσα γιατί ήταν μέλος της Φιλικής Εταιρείας. Εκτός από τους μυηθέντες στη Φιλική Εταιρεία υπάρχουν αναφορές για την υλική και χρηματική βοήθεια των Μικρασιατών υπέρ των σκοπών του Αγώνα.

Αποσιωπώντας ή μη φωτίζοντας αρκετά  τη συμβολή των Μικρασιατών Ελλήνων στον απελευθερωτικό αγώνα του 1821, ουσιαστικά αποσιωπάται η συλλογική συνείδηση των Ελλήνων εξαιτίας της οποίας η συμβολή τους όχι μόνον εκδηλώθηκε στον απελευθερωτικό Αγώνα αλλά και αναδείχθηκε οργανωτικά πρωταγωνιστική για την έκβασή του. Εξάλλου ο Ιωάννης Καποδίστριας απάντησε ως εξής σε ερώτηση του Υπουργού εξωτερικών της Αγγλίας κ Horton  στην ερώτηση του τελευταίου ποια θα έπρεπε να είναι τα σύνορα της Ελλάδας.

“Από το 1821 τα όρια καθορίζονται από το αίμα που χύθηκε στα σφαγεία των Κυδωνιών, της Κύπρου, της Χίου, της Κρήτης, των Ψαρών και του Μεσολογγίου καθώς και τους πολλούς κατά γην και θάλασσαν αγώνες με τους οποίους δοξάστηκε το γενναίον αυτό έθνος”. Όσον για τον προσδιορισμό των Ελλήνων έγραφε, “ το Ελληνικό έθνος το αποτελούν όλοι οι άνθρωποι οι οποίοι από την Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως δεν έπαυσαν να πρεσβεύουν την ορθόδοξη θρησκεία, να ομιλούν την γλώσσα των πατέρων τους και να παραμένουν υπό την πνευματική και κοσμική δικαιοδοσία της εκκλησίας τους, οποιανδήποτε περιοχή της Τουρκίας και αν κατοικούν.