Πώς η Περιφέρεια Θεσσαλίας αξιοποιεί την πολιτιστική κληρονομιά της με πόρους από την Πολιτική Συνοχής

Σημαντικά έργα με συγχρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και μέσω των προγραμμάτων διαπεριφερειακής συνεργασίας Interreg Europe και FINCH

Η Περιφέρεια Θεσσαλίας δρομολογεί πολλά έργα σημαντικής ακτινοβολίας για την τοπική κοινωνία με πόρους από την Πολιτική Συνοχής (#cohesion), με συγχρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω του ευρωπαϊκού προγράμματος διαπεριφερειακής συνεργασίας Interreg Europe.

Tο πρόγραμμα FINCH (Financing impact on regional development of cultural heritage valorization) σχετίζεται με την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς που μπορεί να φέρει ανάπτυξη μέσω δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας, μακροπρόθεσμα κοινωνικά και οικονομικά οφέλη. Οι εταίροι αποφάσισαν να ενώσουν τις δυνάμεις τους ώστε να συνεργαστούν για τη διατήρηση, τη συντήρηση, την προώθηση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Πρόκειται για έργο 54 μηνών με συνολικό προϋπολογισμό 1.467.665 ευρώ και συγχρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης.

Το εταιρικό σχήμα του FINCH αποτελείται από επτά χώρες και έχει ως ακολούθως: Περιφέρεια Θεσσαλίας από την Ελλάδα, Piemonte Region-Financial Resources and Asset Directorate και Πανεπιστήμιο του Τορίνο από την Ιταλία, Development Bank of Saxony-Anhalt από την Γερμανία, Lodzkie Region από την Πολωνία, Regional Development Agency SouthWest Oltenia από την Ρουμανία και Regional Council of South Ostrobothnia από την Φινλανδία.

Στόχος του έργου είναι η αύξηση του οικονομικού και κοινωνικού αντίκτυπου των δραστηριοτήτων αξιοποίησης της πολιτιστικής κληρονομιάς που θα επιτευχθεί με τη βελτίωση των σχετικών πολιτικών και τη διευκόλυνση της συμμετοχής ιδιωτικών παραγόντων (κυρίως μη κερδοσκοπικών ή νέων επιχειρηματιών) στη διατήρηση, αποκατάσταση, αξιοποίηση και διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς, μέσω της σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και με τη στήριξη των χρηματοδοτικών μέσων.

Στην περίπτωση της Περιφέρειας Θεσσαλίας και σύμφωνα με το εγκεκριμένο Π.Ε.Π. Θεσσαλίας 2014-2020, προβλέπεται η υλοποίηση μιας Ολοκληρωμένης Χωρικής Επένδυσης (Ο.Χ.Ε.) που αφορά σε μια διαδρομή πολιτισμού-τουρισμού στη Θεσσαλία, με θεματικό αντικείμενο την αξιοποίηση της πολιτιστικής ή και της φυσικής κληρονομιάς, προκειμένου να αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης τόσο για τις ίδιες τις περιοχές που θα αφορά, όσο και για ολόκληρη την Περιφέρεια.

Πριν λίγες ημέρες και συγκεκριμένα το διήμερο 18-19 Ιανουαρίου 2021, η Περιφέρεια Θεσσαλίας, ως εταίρος του έργου FINCH, διοργάνωσε την 7^η διαδικτυακή διακρατική συνάντηση. Κατά τη διάρκειά της, οι ομιλητές παρουσίασαν κι αξιολόγησαν τις καλές πρακτικές που έχουν προκρίνει κι αφορούν την προστασία, ανάδειξη, διαχείριση και εκμετάλλευση  της πολιτιστικής κληρονομιάς μέσω εναλλακτικών μορφών χρηματοδότησης.

Για την περιοχής μας, παρουσιάστηκαν δύο εμβληματικά έργα της Περιφέρειας, αυτό των υποθαλάσσιων μουσείων και του αρχαίου θεάτρου Λάρισας. Η κα Αγγελική Βενέτη ανέλαβε την εκτενή παρουσίαση του «Interreg MED–BlueMed» ως παράδειγμα καλής πρακτικής, καινοτόμου και ολιστικής προσέγγισης για τη διασφάλιση της υποβρύχιας πολιτιστικής κληρονομιάς και την προστασία του θαλάσσιου οικοσυστήματος. Είναι πρόγραμμα που αποσκοπεί στην μπλε ανάπτυξη, με καινοτόμο τεχνολογία αναφορικά με τα υποβρύχια μουσεία, καταδυτικά πάρκα και κέντρα ευαισθητοποίησης κι ενημέρωσης κοινού στο Δυτικό Παγασητικό και τις Σποράδες.

Το έργο με χρηματοδότηση μέσω του ΕΣΠΑ 2014-2020 περιλαμβάνει τη δημιουργία επισκέψιμων ενάλιων αρχαιολογικών χώρων σε τέσσερα σημεία: στην Περιστέρα Αλοννήσου όπου υπάρχει ναυάγιο κλασικών χρόνων, το αρχαιότερο επισκέψιμο ναυάγιο στον κόσμο, στο ακρωτήρι Τηλέγραφος στις Νηες Σούρπης όπου έχει βρεθεί ναυάγιο υστερορωμαϊκών χρόνων, στην Κίκυνθο της Αμαλιάπολης με ευρήματα βυζαντινής περιόδου και στο ακρωτήριο Γλάρου Νηών Σούρπης, επίσης με βυζαντινές  αρχαιότητες.

Με την ολοκλήρωση του έργου, η συμβολή του προγράμματος «Interreg MED-BlueMed» θα είναι ιδιαίτερα καθοριστική σε διάφορους τομείς, στη διατήρηση και κυρίως την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς, στην τουριστική ανάπτυξη της περιοχής με ένα διαφορετικό, εναλλακτικό είδος τουρισμού, τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, την προστασία του περιβάλλοντος, την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων. Ένα βιώσιμο μπλε μοντέλο για την ανάπτυξη του τουρισμού είναι εφικτό και μια εξίσου σημαντική πτυχή είναι η έμφαση στην καινοτομία, με τη δημιουργία της πλατφόρμας «Υποβρύχιες φυσικές και πολιτιστικές διαδρομές στη Μεσόγειο», καθώς και η ιδέα μιας κοινής προώθησης του τουρισμού και της αντίστοιχης δικτύωσης υποβρύχιων κέντρων πολιτιστικής κληρονομιάς.

Όσον αφορά τέλος στο δεύτερο έργο, αυτό του αρχαίου θεάτρου Λάρισας, κατά τη διάρκεια της διαδικτυακής συνάντησης, η Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λάρισας κα Σταυρούλα Σδρόλια ανέφερε πως αποτελεί θετικό παράδειγμα συνδυασμού διαφόρων πηγών χρηματοδότησης, όπως το ΕΤΠΑ, το crowdfunding, χορηγίες και δωρεές, ίδιοι πόροι καθώς και άλλες πηγές κονδυλίων.

Θανάσης Μόρας: «Η συμμετοχή της Π.Θ. στο Finch πυξίδα για μελλοντικές παρεμβάσεις στον τομέα του πολιτισμού»

Εκ μέρους του Περιφερειάρχη Θεσσαλίας  Κώστα  Αγοραστού, την συνάντηση χαιρέτησε ο Θανάσης Μόρας, θεματικός Αντιπεριφερειάρχης, Ευρωπαϊκών προγραμμάτων-Απασχόλησης-Εμπορίου.

Μιλώντας στο «Λαό» ο κ. Μόρας δήλωσε: «Η Περιφέρεια Θεσσαλίας θεωρεί προτεραιότητα την ανάδειξη και την προώθηση της πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής μας, ως εφαλτήριο περιφερειακής ανάπτυξης και προς αυτή την κατεύθυνση έχει ήδη λάβει πολλές πρωτοβουλίες. Αφουγκραζόμενοι τις προκλήσεις της εποχής μας, έχουμε αντιληφθεί πλήρως ότι σε αυτό τον στόχο δεν πρέπει να είμαστε μόνοι μας αλλά απαιτείται και η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα, με όρους ισοτιμίας και κυρίως με σεβασμό προς το πολιτιστικό προϊόν που προβάλλεται. Φυσικά, γνωρίζουμε και τις δυσκολίες: η διαθεσιμότητα οικονομικών πόρων για τον σκοπό αυτό είναι συχνά ανεπαρκής. Οι δημόσιοι οργανισμοί στην Ευρώπη προσπαθούν να ανακόψουν αυτήν την τάση εισάγοντας διάφορα μέσα για την αύξηση της συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα στην προστασία και την αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Η πρόκληση είναι κοινή στην Ευρώπη και στόχος είναι να αναζητηθούν κοινές λύσεις μέσω της διαπεριφερειακής συνεργασίας, της συμμετοχής διαφορών φορέων και την επιρροή σχετικών κέντρων αποφάσεων.

Οι πρακτικές που μας έρχονται από άλλα ευρωπαϊκά κράτη καταδεικνύουν ότι ενίσχυση της εκμετάλλευσης της πολιτιστικής κληρονομιάς, εξασφαλίζοντας παράλληλα τη διατήρησή της σε μια δυναμική και παραγωγική προοπτική, προσελκύουν και επωάζουν νέες δραστηριότητες, αναζωογονώντας ήδη υπάρχουσες, βελτιώνοντας τη γενική ευεξία των ανθρώπων και διασφαλίζοντας την περιβαλλοντική βιωσιμότητα.

Προς την κατεύθυνση αυτή το έργο Finch στηρίζει τις δημόσιες αρχές στην αύξηση των διαθέσιμων πόρων για επενδύσεις στη διατήρηση, προστασία και εκμετάλλευση της πολιτιστικής κληρονομιάς μέσω μεθοδολογικών εργαλείων για τον καθορισμό και την υιοθέτηση ελαφρών χρηματοδοτικών μέσων, δημιουργεί ευνοϊκότερο πλαίσιο σε περιφερειακό επίπεδο για την ενίσχυση της συνεργασίας με τον ιδιωτικό τομέα για δράσεις διατήρησης, αποκατάστασης, αξιοποίησης και διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονομιάς, ενώ επιπρόσθετα ενισχύεται ο ρόλος όλων των ενδιαφερομένων μελών, επιτρέποντας την υιοθέτηση περιφερειακών σχεδίων δράσης για τη βελτίωση των περιφερειακών πολιτικών και την ευαισθητοποίηση των πολιτικών και των υπευθύνων χάραξης πολιτικής.

Γνωρίζουμε καλά ότι η υφιστάμενη ελληνική νομοθεσία, πολλές φορές δυσκολεύει τέτοια εγχειρήματα, εντούτοις ευελπιστούμε ότι η συμμετοχή της Περιφέρειας Θεσσαλίας στο Finch θα αποτελέσει πυξίδα για μελλοντικές παρεμβάσεις στον τομέα του πολιτισμού σε εθνικό επίπεδο. Εκμεταλλευόμαστε τους πόρους από την Πολιτική Συνοχής, το ευρωπαϊκό ταμείο συνοχής, το ΕΤΠΑ για να δημιουργήσουμε υποδομές που θα καταστήσουν την περιοχή μας, την Περιφέρεια Θεσσαλίας πόλο έλξης τουρισμού, επενδύσεων, καινοτομίας και πρωτοπορίας προς όφελος των κατοίκων της».