«Περιβαλλοντικές Υποδομές»: για πρώτη φορά στη χώρα ειδικό πρόγραμμα ΕΣΠΑ για ιδιωτικές «πράσινες» επενδύσεις στα απόβλητα (#cohesionGR)

Η Πολιτική Συνοχής χρηματοδοτεί νέες και υφιστάμενες ελληνικές επιχειρήσεις για επενδύσεις στη διαχείριση αποβλήτων και την κυκλική οικονομία

του Θοδωρή Καραουλάνη

Παρότι η Πολιτική Συνοχής της ΕΕ παρέχει χρηματοδοτήσεις στη χώρα μας από τη δεκαετία του 1980, είναι  η πρώτη φορά στην Ελλάδα που δημιουργείται και τρέχει ένα πρόγραμμα ΕΣΠΑ για επιχειρήσεις ειδικά και αποκλειστικά για «πράσινες» επενδύσεις με έμφαση στη διαχείριση αποβλήτων και την κυκλική οικονομία.

Για το πρόγραμμα «Περιβαλλοντικές Υποδομές» ο λόγος, που βγήκε στον αέρα τον Σεπτέμβριο και ήδη, λόγω αφενός του ενδιαφέροντος επιχειρήσεων και αφετέρου λόγω του σύνθετου αντικειμένου που δυσκολεύει λόγω των συνθηκών του κορωνοϊού (καθώς οι φάκελοι για να ολοκληρωθούν προϋποθέτουν «τρέξιμο» σε υπηρεσίες, φορείς κλπ), ανακοινώθηκε παράταση για την προθεσμία υποβολής πρότασης από το Υπουργείο Ανάπτυξης μέχρι 11 Δεκεμβρίου. Το ότι το πρόγραμμα κατάφερε και προκηρύχθηκε αποτελεί έναν μίνι άθλο, όπως καταλαβαίνουμε από την εξέλιξη της υπόθεσης, που αποκαλύπτει η EurActiv….

Τέσσερα χρόνια για ένα πρόγραμμα
Χρειάστηκαν σχεδόν τέσσερα χρόνια από την αρχική σύλληψη και ανακοίνωση που έγινε στα μέσα του 2016, στο τότε Υφυπουργείο Βιομηχανίας με τη Θεοδώρα Τζάκρη, που συνέλαβε την αναγκαιότητα ενός τέτοιου προγράμματος, το τεκμηρίωσε και πίεσε εξαιρετικά για να ξεκινήσει το ειδικό αυτό πρόγραμμα ενίσχυσης βιομηχανικών επενδύσεων.

Χρειάστηκε επίσης να συσταθεί Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης του ΕΣΠΑ για τους τομείς του Εμπορίου, της Βιομηχανίας και της Προστασίας Καταναλωτή (όλες υπηρεσίες που στεγάζονται στο ιστορικό κτίριο του Υπουργείου Εμπορίου στην Πλατεία Κάνιγγος στην Αθήνα, που το γνωρίζουμε ως τοπόσημο ακόμη και από ελληνικές ταινίες εποχής…) για να μπορέσει να προχωρήσει μια τέτοια δράση.

Και αυτό γιατί υπήρχαν αντιρρήσεις και δυσκολίες από την ελληνική γραφειοκρατία, ακόμη και σε πολιτικό επίπεδο. Ο αρμόδιος για το ΕΣΠΑ υφυπουργός και υπουργός μετά, Αλέξης Χαρίτσης, της περιόδου διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, έδειξε να θέλει να το προχωρήσει αλλά και πάλι επί 3 χρόνια δεν ωρίμασε και πολύ…

Χρειάστηκε η καθοριστική συμβολή του υφυπουργού Ανάπτυξης αρμόδιου για το ΕΣΠΑ Γιάννη Τσακίρη, επί της παρούσας διακυβέρνησης, και των γενικών και ειδικών Γραμματέων του Υπουργείου για να γίνει πραγματικότητα η προκήρυξη. Μπας και καταφέρουμε να δούμε μέσα στα επόμενα 2 χρόνια να γίνονται τέτοιες επενδύσεις με συγχρηματοδότηση από τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά ταμεία…

Αξίζει να σημειωθεί ότι σχεδόν όλοι οι υπουργοί και όλες οι κυβερνήσεις από το 2016 μέχρι τώρα ανακοίνωναν το συγκεκριμένο πρόγραμμα κάθε 6μηνο σχεδόν (ότι… επίκειται!) αλλά ποτέ δεν έβγαινε στον αέρα, λόγω της γνωστής ατελείωτης και απίθανης γραφειοκρατίας που διατηρεί η Ελλάδα στα θέματα ΕΣΠΑ, όπως αποκάλυψε η Euractiv ότι έχει παραδεχθεί δημοσίως και ο Γιάννης Τσακίρης.

Τι στόχο έχει το πρόγραμμα «Περιβαλλοντικές Υποδομές»
Η Δράση έχει ως κύριο στόχο την Περιφερειακή Ανάπτυξη και αφορά στη χρηματοδότηση επενδυτικών σχεδίων για την επιχειρηματική αξιοποίηση υγρών και στερεών αποβλήτων, προκειμένου τα απόβλητα ύστερα από επεξεργασία να μπορούν να επανεισαχθούν στον κύκλο παραγωγής και να επαναχρησιμοποιηθούν ως πρώτες ύλες, υλικά ή ουσίες με σκοπό να εξυπηρετήσουν και πάλι είτε την αρχική τους χρήση είτε άλλες χρήσεις.

Μέσω της ενίσχυσης των επιχειρήσεων επιδιώκεται ο προσανατολισμός της επιχειρηματικής δραστηριότητας στον τομέα της διαχείρισης και εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων, η κάλυψη της αλυσίδας προστιθέμενης αξίας σε σύγχρονες εγκαταστάσεις που προβαίνουν σε ορθολογικές πρακτικές εργασιών ανακύκλωσης στα πλαίσια αξιοποίησης οικονομικά ανακυκλώσιμων υλικών, η προώθηση και ενσωμάτωση υψηλής τεχνογνωσίας και τεχνολογίας στον παραγωγικό ιστό της χώρας, η ενίσχυση της παραγωγής προϊόντων από ανακυκλωμένα υλικά και η ενίσχυση της παραγωγής εξαγώγιμων προϊόντων και υπηρεσιών. Τονίζεται ότι η Δράση συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης και από εθνικούς πόρους.

Σημειώνουμε ότι η ενασχόληση επιχειρήσεων με την αξιοποίηση και διαχείριση αποβλήτων, έναν κλάδο που στο μυαλό των περισσοτέρων είναι συνδυασμένος με το Δημόσιο και τους Δήμους, αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο του Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων και ευρέως διαδεδομένη πρακτική σε όλη την Ευρώπη. Και είναι η πρώτη φορά που το κράτος, με ευρωπαϊκούς πόρους, χρηματοδοτεί ιδιώτες σε κλάδους διαχείρισης αποβλήτων, βιομηχανικής τους αξιοποίησης, ανακύκλωσης και άλλων δραστηριοτήτων κυκλικής οικονομίας.

Εξαιρετική σημασία δίνουν οι αρχές του ΕΣΠΑ και το Υπουργείο στην άμεση προώθηση αυτών των επενδύσεων και για αυτό έχουν βάλει ως χρονικό ότιο για την υλοποίηση των επενδυτικών σχεδίων μέχρι 18 μήνες από την ημερομηνία έκδοσης της Απόφασης Ένταξης. Σημειώνεται μάλιστα πως τουλάχιστον το 30% του εκάστοτε εγκεκριμένου επιχορηγούμενου προϋπολογισμού του επενδυτικού σχεδίου – και το αντίστοιχο έργο, φυσικά – θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί στους πρώτους 8 μήνες από την ημερομηνία της απόφασης ένταξής του.

Πως και γιατί ενισχύονται οι επιχειρήσεις
Ο συνολικός προϋπολογισμός της Δράσης ανέρχεται στα 40 εκατ. Ευρώ, που δεν είναι πολλά αλλά μπορούν να καλύψουν από 15 μέχρι 100 επιχειρηματικά σχέδια. Και αυτό γιατί προβλέπεται όριο από 400 χιλιάδες ευρώ έως 3.000.000. Το ποσοστό επιδότησης ανά μέγεθος επιχείρησης, ανά κατηγορία περιφερειών και ανά κατηγορία επιλέξιμων δαπανών των επενδυτικών σχεδίων διαμορφώνεται από 20% έως 55%. Τονίζεται ότι το 65% του προϋπολογισμού κατανέμεται σε υφιστάμενες επιχειρήσεις (26 εκατομμύρια) και το 35% σε νέες επιχειρήσεις (14 εκατομμύρια).

Ποιες επιχειρήσεις μπορούν να είναι Δικαιούχοι στις Περιβαλλοντικές Υποδομές
Το Υπουργείο επιθυμεί να ενισχύσει υφιστάμενες αλλά και νέες (κάτι που δεν συνηθίζεται…) πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) ως εξής:

• Υφιστάμενες επιχειρήσεις που τηρούν απλογραφικά βιβλία (Β’ κατηγορίας) ή διπλογραφικά βιβλία (Γ’ κατηγορίας), οι οποίες μέχρι 31/12/2019 έχουν δύο ή περισσότερες κλεισμένες πλήρεις διαχειριστικές χρήσεις
• Νέες επιχειρήσεις που τηρούν απλογραφικά βιβλία (Β’ κατηγορίας) ή διπλογραφικά βιβλία (Γ’ κατηγορίας), οι οποίες δεν εμπίπτουν στην παραπάνω κατηγορία και έχουν συσταθεί πριν την ημερομηνία δημοσίευσης της συγκεκριμένης Δράσης.

Η κάθε επιλέξιμη επιχείρηση θα πρέπει, μεταξύ άλλων, να πληροί τις ακόλουθες προϋποθέσεις:

• Να δραστηριοποιείται ή να δραστηριοποιηθεί στους επιλέξιμους τομείς δραστηριότητας (ΚΑΔ) που αναφέρονται στο Παράρτημα III της  προκήρυξης, οι οποίες αφορούν την κυκλική οικονομία
• Να λειτουργεί αποκλειστικά με μία από τις ακόλουθες μορφές επιχειρήσεων εταιρικού/εμπορικού χαρακτήρα: Ανώνυμη Εταιρία, Εταιρία Περιορισμένης Ευθύνης, Ομόρρυθμη Εταιρία ή Ετερόρρυθμη Εταιρία, Ι.Κ.Ε, Ατομική Επιχείρηση, Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση του Ν. 4430/2016, Συνεταιρισμός,
• Επίσης πρέπει να τηρεί ή να δεσμευτεί ότι θα τηρεί, εφόσον εγκριθεί η πρότασή τους, απλογραφικά ή διπλογραφικά βιβλία του ν.4308/2014, όπως ισχύει.
• Να υποβάλλει ανά Α.Φ.Μ., μια και μοναδική αίτηση χρηματοδότησης στην παρούσα δράση, τηρουμένων των ορίων του ΓΑΚ.
• Να δηλώσει ως τόπο για την υλοποίηση των ενεργειών της συγκεκριμένης δράσης αποκλειστικά μία Περιφέρεια της χώρας.
• Να πραγματοποιήσει τις αντίστοιχες δαπάνες στην Περιφέρεια από την οποία χρηματοδοτούνται.
• Να μην έχει γίνει έναρξη εργασιών του επενδυτικού σχεδίου, πριν την ημερομηνία υποβολής της αίτησης χρηματοδότησης.
• Να μπορεί να αποδείξει ότι διαθέτει τουλάχιστον το 25% της απαιτούμενης ιδιωτικής συμμετοχής του προτεινόμενου επενδυτικού σχεδίου.

Επισημαίνεται ότι η επιχείρηση δεν έχει την υποχρέωση να διαθέτει τον απαραίτητο ΚΑΔ επένδυσης κατά την υποβολή της αίτησης χρηματοδότησης του επενδυτικού σχεδίου, αλλά οφείλει να τον διαθέτει πριν την πρώτη εκταμίευση, συμπεριλαμβανομένης της προκαταβολής.

Ποιες δαπάνες επιδοτούνται
Σημαντικό στοιχείο, πιο προχωρημένο από άλλα προγράμματα ΕΣΠΑ, λόγω του ειδικού χαρακτήρα του, είναι ότι στις Περιβαλλοντικές Υποδομές ενισχύονται κτίρια, εγκαταστάσεις και περιβάλλων χώρος, κάθε επιχειρηματικού σχεδίου, με ανώτατο όριο το 25%  του επιχορηγούμενου προϋπολογισμού του έργου. Εννοείται ότι εντάσσονται μηχανήματα και εξοπλισμός έως 100%  του επιχορηγούμενου προϋπολογισμού του έργου. Από εκεί και πέρα, καθώς αυτές είναι οι βασικές επενδυτικές δαπάνες για τέτοιες μονάδες κυκλικής οικονομίας, επιδοτούνται ακόμη:

• Μεταφορικά μέσα, έως 30% του επιχορηγούμενου προϋπολογισμού του έργου.
• Πιστοποίηση συστημάτων και δαπάνες εργαστηριακών δοκιμών, έως 5% του επιχορηγούμενου προϋπολογισμού του έργου και μέχρι του ποσού των 7.000 ευρώ ανά σύστημα διαχείρισης.
• Απόκτηση, επικύρωση & προστασία διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, έως 5% του επιχορηγούμενου προϋπολογισμού του έργου.
• Συμμετοχή σε εμπορικές εκθέσεις, έως 15% του επιχορηγούμενου προϋπολογισμού του έργου.
• Εξειδικευμένα λογισμικά και υπηρεσίες λογισμικού, έως 10% του επιχορηγούμενου προϋπολογισμού του έργου.
• Τεχνική/συμβουλευτική υποστήριξη, έως 10%  του επιχορηγούμενου προϋπολογισμού του έργου.

Ως ημερομηνία έναρξης επιλεξιμότητας δαπανών ορίζεται η ημερομηνία της ηλεκτρονικής υποβολής της αίτησης χρηματοδότησης. Περισσότερες λεπτομέρειες οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να βροuν στην ιστοσελίδα του ΕΣΠΑ: http://www.antagonistikotita.gr/epanek/prokirixeis.asp?id=66&cs