Δρ. Βασ. Χ. Καλλές: Καρκίνος Μαστού – Η Πρόληψη Σώζει Ζωές!

Γράφει ο Δρ. Βασίλειος Χ. Καλλές MD, MSc, PhD

Γενικός Χειρουργός / Χειρουργός Μαστού

Στρατιωτικός Ιατρός

Επιμελητής Α’ Χειρουργικής Κλινικής Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών &

Τμήματος Χειρουργικής Ογκολογίας Mediterraneo Hospital

Ο καρκίνος του μαστού αποτελεί την πρώτη σε συχνότητα κακοήθεια στις γυναίκες, και υπολογίζεται ότι στον Δυτικό Κόσμο 1 στις 8 γυναίκες θα εμφανίσει κακοήθεια στο μαστό μέχρι την ηλικία των 85 ετών,  με τάση αύξησης τις επόμενες δεκαετίες σε αναλογία 1 στις 7. Παρά την υψηλή συχνότητά του όμως, η πρόγνωσή του στα πρώιμα στάδια είναι πλέον εξαιρετική, με υψηλά ποσοστά επιβίωσης, καθιστώντας τη νόσο αντιμετωπίσιμη. Στη σημαντική βελτίωση της επιβίωσης έχουν συντελέσει σε μεγάλο βαθμό τόσο οι εξελίξεις στη Χειρουργική αντιμετώπιση και οι νεότερες θεραπείες (Ακτινοθεραπεία, Στοχευμένη Χημειοθεραπεία, Ορμονοθεραπεία) που πλέον εφαρμόζονται, όμως σημαντικότερο ρόλο παίζει η έγκαιρη διάγνωσή του με τον προληπτικό απεικονιστικό έλεγχο και την ευαισθητοποίηση του πληθυσμού. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο καρκίνος μαστού που ανιχνεύεται έγκαιρα έχει εξαιρετική πρόγνωση, με τα ποσοστά ίασης να ξεπερνούν το 95%.

Ποιες είναι οι προληπτικές Απεικονιστικές εξετάσεις και πότε πρέπει να γίνονται;

Η Ψηφιακή Μαστογραφία είναι η εξέταση με την οποία απεικονίζεται η μορφολογία και η δομή των ανατομικών στοιχείων τού μαστού. Αποτελεί ίσως το σημαντικότερο «όπλο» της Ιατρικής Επιστήμης, αφού μπορεί να ανιχνεύσει πολύ μικρούς όγκους στο μαστό, πριν ακόμα γίνουν ψηλαφητοί. Συμπληρωματικά με την Ψηφιακή Μαστογραφία χρησιμοποιείται στον προληπτικό έλεγχο το Υπερηχογράφημα, το οποίο είναι ιδιαίτερα χρήσιμο στις γυναίκες με πυκνούς μαστούς.

Πότε ξεκινά ο προληπτικός απεικονιστικός έλεγχος;

Η πρώτη μαστογραφία (Μαστογραφία Αναφοράς) πρέπει να γίνεται στην ηλικία μεταξύ 35 και 40 ετών. Από τα 40 έτη και μετά, ο μαστογραφικός έλεγχος είναι ετήσιος. Δεν υπάρχει προτεινόμενη ηλικία διακοπής, όμως μετά τα 72 έτη ο προληπτικός έλεγχος μπορεί να εφαρμοστεί ανά διετία. Σε περίπτωση θετικού οικογενειακού ιστορικού, το πρόγραμμα προληπτικού ελέγχου θα πρέπει να είναι εξατομικευμένο κατόπιν συμβουλής ειδικού, καθώς μπορεί να προβούμε σε προληπτικό έλεγχο νωρίτερα.

Απλή ή Ψηφιακή Μαστογραφία;

Η Ψηφιακή Μαστογραφία είναι η εξέταση εκλογής για τον προληπτικό έλεγχο του μαστού. Προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα σε σχέση με την κλασική (αναλογική) καθώς:

• Η Ψηφιακή Μαστογραφία έχει τη δυνατότητα να εντοπίσει πολύ μικρές αλλοιώσεις, και πολλαπλάσια ευκρίνεια σε σχέση με την αναλογική, συντελώντας έτσι στην πρώιμη διάγνωση του καρκίνου
• Ανάλογα και με τον τύπο του μαστού, η απαιτούμενη δόση ακτινοβολίας είναι μικρότερη
• Μπορεί να υποστεί επεξεργασία και να αποθηκευτεί ηλεκτρονικά

Πως γίνεται η Μαστογραφία; Είναι επώδυνη; Έχει ακτινοβολία;

Η Μαστογραφία συστήνεται να γίνεται καλύτερα την πρώτη εβδομάδα μετά το τέλος της περιόδου, καθώς την περίοδο εκείνη ο μαστός είναι σχετικά ήρεμος και χωρίς διoγκώσεις που δημιουργούνται από τις διακυμάνσεις των ορμονών του αναπαραγωγικού κύκλου. Για να γίνει η Μαστογραφία, ο μαστός τοποθετείται στην ειδική θέση του μηχανήματος και συμπιέζεται ελαφρά. Η μαστογραφία δεν είναι μια επώδυνη εξέταση, η πίεση όμως του μαστού είναι απαραίτητη για τη σωστή απεικόνιση. Παρ’ όλο που η εξέταση γίνεται με ακτίνες Χ, οι σύγχρονοι μαστογράφοι είναι χαμηλής δόσης και εκπέμπουν πολύ μικρή δόση ακτινοβολίας, που δεν αποτελεί κίνδυνο για την υγεία της γυναίκας.

Πότε διενεργείται Υπέρηχος Μαστών και πότε Μαγνητική Μαστογραφία;

Το υπερηχογράφημα μαστών είναι μια εύκολη, γρήγορη, ανώδυνη και χωρίς ακτινοβολία εξέταση,  ο ρόλος της όμως παραμένει όμως συμπληρωματικός και δεν υποκαθιστά την μαστογραφία στην ανίχνευση των βλαβών του μαστού και ιδίως του πρώιμου καρκίνου. Το υπερηχογράφημα των μαστών είναι ιδιαίτερα χρήσιμο στην εξέταση πυκνών μαστών, όπως συνήθως συμβαίνει στις νέες γυναίκες. Επίσης, δίνει σημαντικές πληροφορίες όσον αφορά στη μορφολογία, το μέγεθος και την αγγείωση των διαφόρων αλλοιώσεων.

Η Μαγνητική Μαστογραφία από την άλλη δεν αποτελεί μέθοδο προληπτικής απεικόνισης για το γενικό πληθυσμό. Μπορεί να απαιτηθεί ως συμπληρωματική εξέταση στη διερεύνηση ευρημάτων, και με αυτήν μπορούμε να μελετήσουμε τόσο τη μορφολογία όσο και τη συμπεριφορά των βλαβών του μαστού σε σχέση με την πρόσληψη και απομάκρυνση σκιαγραφικής ουσίας. Είναι σημαντικό να γίνεται τις σωστές ημέρες του κύκλου (7-15η) και βασικές ενδείξεις της είναι η παρακολούθηση ασθενών υψηλού κινδύνου, η απεικόνιση πιθανής υποτροπής του καρκίνου του μαστού και η διερεύνηση αμφίβολων μαστογραφικών, υπερηχογραφικών και κλινικών ευρημάτων.

«Κάλλιον του θεραπεύειν, το προλαμβάνειν» υποστήριζε ο Ιπποκράτης, σε μια προσπάθεια να αναδείξει την σημασία της Πρόληψης για την Υγεία και τη μακροζωία. Η πρόληψη, και ως εκ τούτου η έγκαιρη διάγνωση είναι πολύ σημαντική για τον καρκίνο του μαστού, αφού η νόσος έχει εξαιρετική πρόγνωση αν διαγνωσθεί έγκαιρα και αντιμετωπιστεί σωστά.