Καινοτομία κι επιχειρηματικότητα στον αγροτικό κλάδο (του Ευθύμιου Ζιγγιρίδη)

Ο αγροτικός τομέας στη χώρα μας εξακολουθεί να έχει μεγάλη σημασία από απόψεως συμβολής του τόσο στο ΑΕΠ και στην απασχόληση όσο και στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών. Η συμβολή του αγροτικού τομέα στην Ελλάδα είναι πολύ μεγαλύτερη από τη μέση συμμετοχή των αντιστοίχων μεγεθών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Γράφει ο Ευθύμιος Ζιγγιρίδης BEng MSc AMIEE MILT
Σύμβουλος Στρατηγικών Επενδύσεων

Η μελέτη που εκπονήθηκε και λαμβάνει υπόψη όλα τα διαθέσιμα μέχρι το τέλος του 2018 στοιχεία, αποδεικνύει ότι παρά τις αλλαγές των τελευταίων χρόνων, η Ελλάδα παραμένει μια “αγροτική” χώρα, συγκρινόμενη με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης των 28.
Η θέση του πρωτογενούς τομέα στην ελληνική οικονομία εξακολουθεί να παραμένει σημαντική υποστηρίζει η έρευνα και παραθέτει τα στοιχεία: Η έκταση των κυρίως αγροτικών περιοχών φτάνει στη χώρα μας στο 82%, όταν στην Ευρώπη των 28 ο μέσος όρος δεν ξεπερνάει το 52%. Ο πληθυσμός των αγροτικών περιοχών φτάνει στην Ελλάδα στο 44%, όταν στην Ευρώπη δεν ξεπερνάει το 23%. Το μερίδιο της Αγροτικής Προστιθέμενης Αξίας κινείται στα επίπεδα του 34% έναντι 15% του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Αλλά και η συμμετοχή που έχει ο αγροτικός τομέας στην απασχόληση ανήλθε το 2018 στο 13,5% του εργατικού δυναμικού (όταν στην Ευρώπη δεν φτάνει το 5%), δίνοντας πλήρη και άμεση δουλειά σε 490.000 άτομα.
Η μείωση μάλιστα της απασχόλησης στον πρωτογενή τομέα της χώρας μας κυμάνθηκε το 2018 σε μικρό, σχετικά, ποσοστό (-2,2%), έναντι της σημαντικά μεγαλύτερης πτώσης στις κατασκευές (-10,3%), στη μεταποίηση (-5,7%) και στο εμπόριο (-2,8%). Επίσης , η συμμετοχή του αγροτικού τομέα στο ΑΕΠ της Ελλάδος είναι 6% έναντι 2% της ΕΕ. Παράλληλα, ο αγροτικός τομέας εξασφαλίζει σε μεγάλο βαθμό τον ομαλό εφοδιασμό της αγοράς σε είδη διατροφής και πρώτες ύλες για τη βιομηχανία.

Μεγάλη είναι επίσης η σημασία του τομέα στην προστασία του περιβάλλοντος. Η ένταξη της Ελλάδος στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα (ΕΚ) επέφερε την άμεση εφαρμογή της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) και τη σταδιακή δασμολογική απελευθέρωση των εμπορικών ανταλλαγών αγροτικών προϊόντων με τις άλλες χώρες-μέλη. Συνεπώς, το θεσμικό πλαίσιο μέσα στο οποίο αναπτυσσόταν η ελληνική γεωργία μεταπολεμικά άλλαξε ριζικά και οι ρυθμιστικές δυνατότητες της εθνικής αγροτικής πολιτικής περιορίσθηκαν σημαντικά. Σημαντική εμφανίζεται η συνεισφορά των αγροτικών προϊόντων στο εξωτερικό εμπορικό ισοζύγιο της χώρας, παρουσιάζοντας σταθερότητα και δυναμισμό ακόμα και την περίοδο της ύφεσης στην οικονομία. Στη διάρκεια της δεκαετίας 2008 – 2018 η αξία των εξαγωγών τροφίμων αυξήθηκε κατά 22,6%. Το 2018 το ποσοστό των αγροτικών προϊόντων στη συνολική αξία εξαγωγών της χώρας καλύπτει το 18,7%, αντιπροσωπεύοντας αξία που πλησιάζει τα 5 δις ευρώ.

Προκειμένου να διατηρηθεί και να ενισχυθεί ο αγροτικός κλάδος, η επιχειρηματικότητα και η καινοτομία πρέπει να είναι δύο λέξεις κλειδιά. Σήμερα, υπάρχουν ήδη στη διάθεση των παραγωγών διαφόρων ειδών αγροτικές καινοτομίες οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν προς όφελος της παραγωγικής διαδικασίας, του παραγωγού, του καταναλωτή, των φυσικών πόρων αλλά και του περιβάλλοντος όπως:
– Πληροφοριακά συστήματα και λογισμικό, τα οποία μπορούν να βοηθήσουν στη βελτιστοποίηση της παραγωγικής διαδικασίας (ηλεκτρονικά συστήματα για τον εξ αποστάσεως έλεγχο συνθηκών θερμοκρασίας και υγρασίας).
– Εγχώριοι βιολογικοί πόροι (ποικιλίες ή ράτσες) που είναι απολύτως προσαρμοσμένοι στις κλιματολογικές συνθήκες της χώρας μας.
– Δημιουργία νέων βιολογικών πόρων με επιλεγμένα ανταγωνιστικά χαρακτηριστικά.
– Νέες πρακτικές καλλιέργειας και εκτροφής που μειώνουν τις εισροές (αισθητήρες).
– Χρήση νέων μηχανημάτων και τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών (χρήση μετεωρολογικών δεδομένων).
– Δημιουργία νέων προϊόντων με προστιθέμενη αξία (παλαιωμένο τσίπουρο)
Η κυβέρνηση οφείλει να στηρίξει τους αγρότες που τολμούν να επενδύσουν σε νέα προϊόντα και καινοτόμες διαδικασίας παραγωγής. Να αξιοποιηθούν όλα τα χρηματοδοτικά εργαλεία όπως Αναπτυξιακός Νόμος, ΠΑΑ, χαμηλότοκα δάνεια. Να δοθούν φορολογικά κίνητρα σε όσους διαφοροποιούν τις καλλιέργειες τους και χρησιμοποιούν καινοτόμες μεθόδους πρωτογενούς παραγωγής και επεξεργασίας αγροτικών προϊόντων.
Προκειμένου να μπορέσει ο Έλληνας αγρότης να αναπτύξει κάποιου είδους επιχειρηματικού πνεύματος (πολλοί το έχουν καταφέρει μέσω αγροτικών συνεταιρισμών) χρειάζεται ένα επίπεδο εκπαίδευσης. Εκπαιδευτικές διαδικασίες που έχουν χαρακτήρα επαγγελματικής κατάρτισης ενηλίκων θα μπορούσαν να προκαλέσουν το ενδιαφέρον  για την εκδήλωση επιχειρηματικότητας. Οι επιχειρηματίες αγρότες είναι αποδεδειγμένο παγκοσμίως τείνουν  να μεγαλώσουν με διάφορους τρόπους την αγροτική τους εκμετάλλευση και να δημιουργήσουν καθετοποιημένες μονάδες παραγωγής και επεξεργασίας.
Η ελληνική Κυβέρνηση οφείλει να στηρίξει την καινοτομία και την αγροτική επιχειρηματικότητα προκειμένου να διατηρήσουν τα αγροτικά μας προϊόντα την ποιότητά τους αλλά να μπορέσουν επίσης να αποκτήσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι των προϊόντων ανταγωνιστικών χωρών.