Δελτίο Θυέλλης – γράφει ο Γιώργος Τσιντσίνης – έκδοση 16-11-2019

Στέλνουν αβέρτα πρόσφυγες (;),

φτιάχνουν συνοικισμούς…

Αλλά εμείς θα λύσουμε

τους γόρδιους δεσμούς.

Ας πάψουμε επιτέλους να μιζεριάζουμε και να ρουφιανεύουμε την ίδια μας τη χώρα… Αυτά τα ρημάδια τα τάμπλετ και το ίντερνετ, που δεν τ’ αφήνουμε ούτε στιγμή από τα χέρια μας, αλλά προσπαθούμε να τα φορτώνουμε διαρκώς με την εγνωσμένη μας ημιμάθεια, έως και τη βλακεία μας, τι σόι «εργαλείο» είναι τελικά; Μήπως πέρα από το να σερβίρουμε εξυπνάδες και να αναπαράγουμε ψεύτικες ειδήσεις, βρήκαμε νέο ολέθριο τρόπο αισχρά να διχαζόμαστε και να γινόμαστε διαρκώς παγκόσμιο βούκινο;

Έχουμε πάρει χαμπάρι ότι η χώρα έχει μπει σε μια νέα μεγάλη και δύσκολη περιπέτεια και τις φορτώνουν οι ισχυροί του πλανήτη, αλλά και υστερόβουλοι γείτονες, το μεταναστευτικό, το οποίο η μικρή μας χώρα και ο μικρός, φτωχός μας λαός επωμίζεται μονομερώς; Αφού κανένας άλλος δεν φιλοτιμείται να μας ανοίξει τα μάτια, για το αισχρό (και κερδοφόρο για κάποιους) παιχνίδι που παίζεται στην πλάτη μας, το ίδιο μας το ένστικτο δεν πρέπει συνεχώς να μας υπαγορεύει την αυτοσυγκράτηση, αλλά και να σφυρηλατήσει με διαρκείς ψυχολογικές ασκήσεις την ενότητά μας; Δεν πρέπει να αυτο-προστατευόμαστε από ημιμαθείς «ξερόλες», ακραίους προπαγανδιστές της μιας ή της άλλης πλευράς, μπαχαλάκηδες και κάθε λογής κομματικούς εγκάθετους, που βρίθουν εργολαβικά, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης; Δεν είναι π.χ. τουλάχιστον αφελές να πιστεύουμε και να διαδίδουμε, ότι αυτοί που μας κυβέρνησαν τα τελευταία χρόνια και όσοι μας κυβερνούν σήμερα είναι …προδότες; Από πότε γείτονες και φίλοι, συγγενείς έγιναν ξαφνικά …φασίστες ή μπολσεβίκοι, επειδή έχουν αντίθετη άποψη από την προσωπική μας για τους λαθρομετανάστες, τους απλά βαλτούς ή όντως τους δυστυχισμένους; Έχουν όντες ακραίες απόψεις ή απλά φοβούνται και δεν ξέρουν ή δεν τολμούν να μας το πουν;

Και τι νόημα έχει να επαναλαμβάνονται διαρκώς τα ίδια και τα ίδια fake news, οι σκόπιμα ψεύτικες ειδήσεις δηλαδή, που αναρτώνται ότι ένας Πακιστανός παραλίγο να βιάσει μια ανήλικη π.χ. στη Λακωνία ή κάποιοι άγνωστοι έβαλαν φωτιά για να κάψουν μια Αγία Τράπεζα σε Ναό ενός νησιού; Όλα αυτά αναρτώνται 40, 50, 100 φορές την ημέρα για να ενημερώσουν την Ελληνική κοινή γνώμη; Από ποιους αναρτώνται και για να ενημερώσουν (τόσο εκνευριστικά και μονότονα) ποιους άλλους; Με ποιες ειδήσεις; Αληθινές ή ψεύτικες;

Ας αποφεύγουμε λοιπόν ύβρεις και άλλες ακρότητες μεταξύ συνελλήνων, με τους οποίους έχουμε διαφορετική άποψη. Ας έχουμε πίστη και ελπίδα στους συμπατριώτες μας, ενωτικά και πατριωτικά. Ετοιμαζόμαστε να γιορτάσουμε -σε 24 μήνες περίπου- τα 200 τελευταία χρόνια του Ελληνισμού, από τότε που οι πρόγονοί μας επαναστάτησαν και αποτίναξαν από το σβέρκο τους τον Οθωμανικό ζυγό. Η Ιστορία δείχνει ότι και τότε όποτε διχαζόμασταν η Επανάσταση κινδύνεψε να πνιγεί στο ίδιο μας το αίμα. Ας αντλήσουμε λίγη από την πλούσια «σοδειά» που κληρονομήσαμε από τις ανεξάντλητες δυνάμεις του Ελληνικού πνεύματος και του πολιτισμού μας. Ας αναλογιστούμε πόσο μας πλήγωσε και πόσο ακριβά πληρώσαμε τους διχασμούς. Κι ας μην ξεχνάμε ότι από την παγκόσμια αλληλεγγύη και τον ανθρωπισμό έχουμε παρακαταθήκες και μπορούμε να δώσουμε, να προσφέρουμε πάλι και πάλι. Έστω κι αν μας αφήνουν μόνους εμάς, οι δειλοί και οι χορτάτοι, οι πολεμοκάπηλοι σε Δύση και Ανατολή, κανένας τους δεν είναι ισχυρότερος από μας. Το δίκιο, η αλήθεια, το Φως, πάντοτε στο τέλος θριαμβεύουν. Κι έτσι θα ξαναγίνει. Θυμηθείτε το και μονιάστε επιτέλους… Να πάρει η ευχή να πάρει, δεν θα μας διχάσουν (ούτε βεβαίως πρόκειται να τα στερηθούμε) τα …χοιρινά σουβλάκια και τα μπάρμπεκιου, τα γελοία επιχειρήματα που «ανακαλύψαμε» ξαφνικά για να κάνουμε τον έξυπνο.

 «Είκοσι οχτώ υπουργοί Παιδείας, σε σαράντα τέσσερα χρόνια ετοίμασαν την ασχημοσύνη των κοριτσιών της Νέας Φιλαδέλφειας.» (Χρήστος Γιανναράς στην «Καθημερινή»). Τα είπε όλα σε μία φράση για τη δραματική εξέλιξη της Παιδείας μας.

Και γιατί γράφουμε παραπάνω για ομόνοια, ομοψυχία και ενότητα, όταν δεν μπορούμε να την πιστέψουμε και να την εφαρμόσουμε σ’ ένα σοβαρό θέμα που αφορά τα παιδιά μας; Γιατί γονείς, παππούδες και δάσκαλοι δεν αναλαμβάνουμε ειρηνική δράση μέσα στις σχολικές κοινότητες, τους αθλητικούς χώρους, τα νεανικά στέκια και όπου αλλού χρειαστεί για να αντιμετωπιστούν, να εξαλείψουμε όσα περιστατικά bullying καταγράφονται στην τοπική μας κοινωνία; Λέτε ότι θα αρκέσει μόνο ο σχολικός ψυχολόγος, που κάποιοι επικαλούνται; Όλοι και όλες πρέπει να βάλουμε πλάτη. Κι είναι μια ευκαιρία να πετάξουμε επιτέλους από τα χέρια μας τα κινητά και τα διαδικτυακά μηνύματα (συχνά σαχλά), όπως και το ζάπινγκ της τηλεόρασης και να πλησιάσουμε περισσότερο, να προσεγγίσουμε και να συζητήσουμε διεξοδικά με τα παιδιά μας, να ξαναγίνουμε οι πρώτοι και οι καλύτεροι ΦΙΛΟΙ τους.

Ο διευθυντής της «Καθημερινής» Αλέξης Παπαχελάς, σε πρόσφατο άρθρο του αναρωτιέται (στον τίτλο): «Μπορεί κανείς πλέον να εμπιστευθεί τις ΗΠΑ;» Του απαντάει εντυπωσιακά -μέσω διαδικτύου- αναγνώστης της εφημερίδας, τονίζοντας, ότι «η λύση απέναντι στην αναξιοπιστία ενός συμμάχου είναι να μιμηθούμε την αναξιοπιστία του; Κατά τη γνώμη μου η απάντηση είναι αρνητική. Το αντίθετο μάλιστα. Πρέπει να εγγυηθούμε εξαιρετικά αξιόπιστα στην Τουρκία ότι αν «ανοίξει τη πόρτα του τρελοκομείου», όχι απλώς θα την ακολουθήσουμε, αλλά θα την κλείσουμε μέσα. Όλες οι τελευταίες ελληνικές κυβερνήσεις δεν κατανοούν ότι η ελευθερία έχει κόστος (ανάμεσα στα άλλα και οικονομικό, αλλά και σε αίμα). Η πραγματικότητα είναι αμείλικτη. Ας μην την κάνουμε και αυτή εχθρό μας…» Ίσως κάποιοι διαφωνήσουν με την άποψη του αναγνώστη. Αλλά πείτε μου, πώς να γίνει αλλιώς, αν φτάσουμε στο …τρελοκομείο;

Διάβασα κάπου ότι «το κινητό σου έχει ήδη αντικαταστήσει το ρολόι, την κάμερα, το ημερολόγιο και το ξυπνητήρι σου. Μην το αφήσεις να αντικαταστήσει και την οικογένειά σου.»

«Μην κουτσομπολεύεις. Κοίτα τη δουλειά σου. Μόνο τον εαυτό σου ορίζεις. Να την ψάχνεις. Να ρωτάς. Να διαβάζεις. Να μην πιστεύεις όλα όσα νομίζεις. Να εξελίσσεσαι κάθε μέρα. Μέχρι την τελευταία σου. Να αγαπάς το διπλανό σου. Πρώτα όμως να αγαπάς τον εαυτό σου. Δεν έχεις άλλο. Μη γελιέσαι. Μόνος έρχεσαι και μόνος φεύγεις από τον κόσμο αυτό. Χωρίς τα παιδιά σου. Χωρίς το αμάξι σου. Χωρίς τα λεφτά σου. Μόνο η αγάπη χωράει στις αποσκευές σου. Αυτή που πήρες και αυτή που έδωσες. Μόνο αγάπη υπάρχει. Γι’ αυτό είσαι εδώ.» (Στέφανος Ξενάκης.)

Στην πρωινή, καθημερινή τηλεοπτική εκπομπή του ρωτάει ο Γιώργος Παπαδάκης γυναίκα, κάτοικο Νάουσας:

-Γιατί φοβάστε και δεν θέλετε πρόσφυγες στην περιοχή σας;

-Λόγω της εγκληματικότητας, για τις κλοπές, τους βιασμούς…

-Και πού ξέρετε ότι τα κάνουν αυτά;

-Αφού εσείς τα δείχνετε όλη μέρα στις ειδήσεις!

-Πάμε σε …διαφημίσεις.

Σαν να μου αρέσει μια άποψη αναγνώστη (που δυστυχώς υπογράφει με ψευδώνυμο): «Κάποια στιγμή πρέπει να συνειδητοποιήσουμε κι εμείς οι τηλεθεατές, ότι η τηλεόραση λειτουργεί ασυγκρίτως θετικότερα όταν την κρατάμε κλειστή κι ακόμη καλύτερα αφ’ ης στιγμής τη βγάζουμε μια και καλή απ’ την πρίζα. Πιστέψτε με, δεν είναι τόσο δύσκολο ή… οδυνηρό όσο ακούγεται. Οφείλεις να το …δεις.» Όχι, φίλε μου… Εγώ την ανοίγω για κάποια επιλεγμένα …αθλητικά, αραιά και που….

«Καλύτερα να μείνουν εδώ να τους σφάξει ο Κεμάλ, γιατί αν πάνε στην Αθήνα θα ανατρέψουν τα πάντα». Τάδε έφη για τους Έλληνες Μικρασιάτες ο Αριστείδης Στεργιάδης, ο ύπατος αρμοστής της Σμύρνης και εξ απορρήτων του Ελευθέριου Βενιζέλου (πράκτορας των Άγγλων, όπως εκ των υστέρων αποδείχτηκε), το καλοκαίρι του 1922.

Ένας άλλος, σύγχρονος «πρεσβευτής» της Ελλάδας στην Τουρκία όμως, στον αθλητισμό αυτή τη φορά, ο Κώστας Σλούκας, επέλεξε να μην ακουμπήσει το πανό για τον Κεμάλ Ατατούρκ, με το οποίο οι παίκτες της Φενέρ μπήκαν στο παρκέ -πριν λίγες μέρες- και γι αυτό το λόγο υπήρξαν μεγάλες αντιδράσεις από τους φίλους της Τουρκικής ομάδας. Σκασίλα μας και μπράβο του…

«Θα μπορούσε να κάνει …δημόσιες σχέσεις για να μην χαλάσει τις σχέσεις του με την δυναμική εξέδρα της Φενέρμπαχτσε.» (Σ.Σ. και της αντιπάλου Μπεσίκτας) έγραψε το ethnos.gr για τη στάση του Σλούκα. «Δεν είναι εύκολο άλλωστε για έναν Έλληνα να ζει και να αγωνίζεται στο τουρκικό πρωτάθλημα. Ο Κώστας Σλούκας ωστόσο επέλεξε τον …δύσκολο δρόμο, όταν οι παίκτες της Φενέρ, πριν από το ματς με την Μπεσίκτας, μπήκαν στο γήπεδο κρατώντας ένα πανό για την 81η επέτειο από τον θάνατο του Κεμάλ Ατατούρκ. Ο διεθνής Έλληνας γκαρντ έμεινε αμέτοχος στην κίνηση των υπόλοιπων παικτών της Φενέρ, κρατώντας τα χέρια του πίσω από την πλάτη, την ώρα που οι υπόλοιποι παίκτες κρατούσαν το πανό στη μνήμη του Κεμάλ.»

Πάντως ήδη στην Τουρκία, αλλά και στο κοινό της Φενέρ, υπάρχουν έντονες αντιδράσεις για την ενέργεια του έμπειρου άσου. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι, οι οποίοι έκαναν λόγο για απαράδεκτη συμπεριφορά καλώντας τον «πήγαινε σπίτι σου».

Και η συνέχεια, τις επόμενες ώρες και μέρες; Πιο σκληρή… «Σλούκα, φύγε γιατί θα έχεις το ίδιο τέλος», γράφουν, μεταξύ άλλων, Τούρκοι οπαδοί στα social media για τον Έλληνα παίκτη, με αναφορές στη Μικρασιατική Καταστροφή, ενώ δεν δίστασαν να του ρίξουν ένα μεγάλο X πάνω στη φωτογραφία του, για να δείξουν ότι τον …διαγράφουν.

Δεν θα εύρισκα πιο χαρακτηριστική περίληψη για το δεύτερο βιβλίο της Αλμυριώτισσας Δήμητρας Τσουπλάκη, που ήδη κυκλοφόρησε με τον τίτλο «Έρωτας και Πράσινα Άλογα» (Εκδόσεις Φυλάτος, Θεσσαλονίκη 2019, σσ. 138), από εκείνη την περίληψη που καταγράφεται στο οπισθόφυλλο του συγκεκριμένου βιβλίου, μέσα σε λίγες μεστές, λιτές και άκρως κατατοπιστικές γραμμές. «Το βιβλίο αυτό είναι ευχάριστο διάλειμμα για μας», περιγράφει. «Όμως είναι αληθινός Γολγοθάς για την πρωταγωνίστρια που ψάχνει για τον Mister Perfect. Η καθημερινότητα μιας κοπέλας (Σ.Σ. που σκιαγραφείται με χαρακτηριστικές λεπτομέρειες, τις οποίες βιώνουν πολλές σύγχρονες νεαρές γυναίκες) γίνεται μαρτύριο όταν βλέπει όλες τις φίλες της και όλες τις γνωστές της να ζευγαρώνουν κι εκείνη, παρόλο το νεαρό της ηλικίας της, είναι ακόμη στην αναζήτηση, με πολλά «ραντεβού στα τυφλά» στο ενεργητικό της. Αστείο, χαρούμενο, διανθισμένο με πολλές ρεαλιστικές σκηνές, που οι περισσότεροι θα νομίσετε ότι τις ζήσατε κι εσείς, ότι είναι σκηνές από τη δική σας ζωή…» Να θυμίσουμε ότι αυτό το δεύτερο βιβλίο της η Δήμητρα Τσουπλάκη το αφιερώνει στα δυο της παιδιά και στον αδελφό της, ενώ το πρώτο της είχε κυκλοφορήσει με τον τίτλο «Έλα στη θέση της».

Ευχάριστα νέα για σας, κυρίες μου:… Η λεγόμενη πράσινη επιχειρηματικότητα έχει ανοίξει τον δρόμο για νέες ιδέες, που όχι μόνο σέβονται το περιβάλλον, αλλά και την αισθητική μας. Μια από αυτές είναι το brand Desserto, το πρώτο στον κόσμο που κατασκευάζει δέρμα εξ ολοκλήρου από κάκτο. Εμπνευστές και ιδρυτές του οι Μεξικανοί Adrián López Velarde και Marte Cázarez, που αναζητούσαν μια βιώσιμη εναλλακτική στο ζωικό δέρμα. Το προϊόν τους είναι εν μέρει βιοδιασπώμενο και πληροί όλες τις προδιαγραφές για να χρησιμοποιηθεί σε ρούχα, αξεσουάρ, έπιπλα και αξεσουάρ αυτοκινήτου. Ευέλικτο, δροσερό και ανθεκτικό, με προσδόκιμο ζωής τουλάχιστον 10 χρόνια, αναδεικνύεται σε άξιο αντικαταστάτη του ζωικού δέρματος και φυσικά διάφορων συνθετικών υλικών. Ενδιαφέρον…. Ας ευχηθούμε να είναι και φτηνό.

Δεν μπορούν να εφεύρουν κάτι σαν δέρμα από …καλαμπόκι; Να σωθούν και όλοι οι γεωργοί του Θεσσαλικού κάμπου;

Εξαιρετικό «φιλαράκι» το φετινό Φθινόπωρο, που φεύγει σε δέκα περίπου μέρες. Δεν έχουμε κανένα παράπονο… Έκανε τα πάντα για να μας …διευκολύνει, μ’ ένα θαυμάσιο καιρό, που περισσότερο θύμιζε καλοκαίρι. Μας στέλνει προς τα Χριστούγεννα και τον επερχόμενο Χειμώνα με τις καλύτερες …συστάσεις. Ελπίζουμε κι ευχόμαστε και ο καιρός των Εορτών να φερθεί σαν κύριος, να μην κάνει μπαμπεσιές κι όλα να κυλήσουν εύκολα για όλους.

Γιάννης Ρίτσος (1^η Μαΐου 1909 – 11 Νοεμβρίου 1990) – Με αφορμή την επέτειο του θανάτου του, ένα απόσπασμα από το ποίημά του «Ειρήνη»:

«Ειρήνη είναι ένα ποτήρι ζεστό γάλα κ’ ένα βιβλίο μπροστά στο παιδί που ξυπνάει.

Τότε που τα στάχυα γέρνουν το ‘να στ’ άλλο λέγοντας: το φως το φως, το φως,

και ξεχειλάει η στεφάνη του ορίζοντα φως

είναι η ειρήνη.

Τότε που οι φυλακές επισκευάζονται να γίνουν βιβλιοθήκες,

τότε που ένα τραγούδι ανεβαίνει από κατώφλι σε κατώφλι τη νύχτα

τότε που τ’ ανοιξιάτικο φεγγάρι βγαίνει απ’ το σύγνεφο

όπως βγαίνει απ’ το κουρείο της συνοικίας φρεσκοξυρισμένος ο εργάτης το Σαββατόβραδο

είναι η ειρήνη.

Τότε που η μέρα που πέρασε

δεν είναι μια μέρα που χάθηκε,

μα είναι η ρίζα που ανεβάζει τα φύλλα της χαράς μέσα στο βράδι

κ’ είναι μια κερδισμένη μέρα κ’ ένας δίκαιος ύπνος

τότε που νιώθεις πάλι ο ήλιος να δένει βιαστικά τα κορδόνια του

να κυνηγήσει τη λύπη απ’ τις γωνιές του χρόνου

είναι η ειρήνη.»

Γράφει η διαδικτυακή μου φίλη Παναγιώτα Μπολτέτσου κάτι που «φωτογραφίζει» υποθέτω τις ζωές χιλιάδων ανθρώπων: «Ξεκινάς με ένα τσουβάλι γεμάτο ανθρώπους. Άνθρωποι που αποκαλείς γνωστούς, φίλους, συμφοιτητές, συνάδελφους, κολλητούς, γείτονες, συμμαθητές. Πόσο γεμάτη ζωή με τόσους ανθρώπους, σκέφτεσαι και χαμογελάς αθώα. Προχωράς δυο βήματα και νιώθεις πως το τσουβάλι σα να έχει ελαφρύνει. Ανοίγεις και βλέπεις πως κάποιοι λείπουν, πως κάποιοι έχουν φύγει ή τους έχεις διώξει και εσύ. Όχι μην ανησυχείς δε σε κακολογούν, ούτε τους κακολογείς, απλά έτσι είναι οι άνθρωποι, απλά χάνονται, απλά δεν συνεχίζουν, απλά δεν ταιριάζουν. Μια χούφτα άνθρωποι θα μείνουν στην ζωή σου, αν είσαι τυχερός.»

Σύνθημα τοίχου: Κανένας άνθρωπος δεν είναι λαθραίος.

Αναρωτιέμαι: Όσοι αποδοκιμάζουν το γεγονός να τρώγονται σουβλάκια κοντά σε μουσουλμάνους μετανάστες, θυμήθηκαν ότι και οι Εβραίοι -ως γνωστόν- δεν τρώνε χοιρινό. Γιατί δεν απαγορεύτηκαν (απ’ όσο ξέρω) και τα σουβλατζίδικα κοντά σε Συναγωγές ή τα μπάρμπεκιου, με τέτοιου θρησκεύματος γείτονες;

Για τους Χριστουγεννιάτικους στολισμούς; Χμ… Ίσως να είναι ακόμη πολύ νωρίς ακόμα ή ίσως πάλι -στη μέση του μήνα- να είναι άδεια τα πορτοφόλια… Πάντως «άκρα του τάφου σιωπή στον κάμπο βασιλεύει….»

Είναι εντυπωσιακό το πόσο τιμά και γιορτάζει κάθε χρόνο η περιοχή μας τη γιορτή των Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ. Ίσως γι’ αυτό συρρέουν οι απλοί πολίτες στο αεροδρόμιο της 111 ΠΜ, τιμώντας παράλληλα όλου εκείνους τους πιλότους που διαχρονικά έπεσαν υπέρ της πατρίδας, αλλά και όλα εκείνα τα παλικάρια γενικότερα της Πολεμικής μας Αεροπορίας, που το καθημερινό τους μεροκάματο είναι ένα διαρκές παιχνίδι με το θάνατο.

Αφιερωμένο στους «αετούς» της πολεμικής μας αεροπορίας: «Εκεί που ισιώνει ο αετός οι γλάροι δεν πετάνε!»

«Στον έρωτα και στον πόλεμο όλα επιτρέπονται.» (Νίτσε).

«Αν πας με άλλη, θα σου σπάσω το κεφάλι.» (Νίτσα).

Είναι χώρα να φύγουμε;

-Από τι πήγε;

-Από ανεργικό σοκ.

-Εσύ, τι δηλώνεις στην εφορία;

-Γοητευμένος.

Ό,τι είχα να πω, το ήπια.

Μη δένεσαι συναισθηματικά. Δεν αξίζει τον κόμπο.

Έλεος πια… Ούτε τις αμαρτίες μου δεν έχω να πληρώσω.

Το καλό το παλικάρι το ‘φαγαν τα μονοπάτια.

Διδώ Σωτηρίου: Οι πρόσφυγες – Απόσπασμα Προλόγου:

«Γυρεύαμε ξενοδοχείο στο λιμάνι για ν’ ακουμπήσουμε και να περιμένουμε τους δικούς μας. Όπου κι αν ρωτούσαμε, παίρναμε την ίδια στερεότυπη απόκριση:

–Απ’ τη Σμύρνη έρχεστε; Δεν δεχόμαστε πρόσφυγες.

–Μα, θα σας πληρώσουμε καλά, ανθρώποι του Θεού, έλεγε η θεία Ερμιόνη.

Εκείνοι επέμεναν στην άρνησή τους:

–Τι θέλαμε, τι γυρεύαμε να ’ρθούμε σε τούτον τον αφιλόξενο τόπο, έλεγε η κυρία Ελβίρα. Τι θέλαμε, τι γυρεύαμε να χωριστούμε από τους άντρες μας!

Στο τέλος βρέθηκε ένας αναγκεμένος ξενοδόχος και μας έδωσε ένα σκοτεινό, άθλιο δωμάτιο με έξι κρεβάτια. Για πότε γινήκαμε πραγματικοί πρόσφυγες δεν το καταλάβαμε. Μέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα όλος ο κόσμος αναποδογύρισε. Βαπόρια φτάναν το ένα πίσω από τ’ άλλο και ξεφόρτωναν κόσμο, έναν κόσμο ξεκουρντισμένο, αλλόκοτο, άρρωστο, συφοριασμένο, λες κι έβγαινε από φρενοκομεία, από νοσοκομεία, από νεκροταφεία. Έπηξαν οι δρόμοι, τα λιμάνια, οι εκκλησίες, τα σκολειά, οι δημόσιοι χώροι. Στα πεζοδρόμια γεννιόνταν παιδιά και πέθαιναν γέροι.

Ενάμισι εκατομμύριο άνθρωποι βρεθήκανε ξαφνικά έξω από την προγονική τους γη. Παράτησαν σκοτωμένα παιδιά και γονιούς άταφους. Παράτησαν περιουσίες, τον καρπό στα δέντρα, το φαΐ στη φουφού, τη σοδειά στην αποθήκη, το κομπόδεμα στο συρτάρι, τα πορτρέτα των προγόνων στους τοίχους. Και βάλθηκαν να τρέχουν, να φεύγουν κυνηγημένοι απ’ το τούρκικο μαχαίρι και τη φωτιά του πολέμου. Και λογίζονταν τυχεροί που αντάλλαξαν το έχει τους, την πατρίδα τους, το παρελθόν τους με μια στάλα σιγουριά… Άρπαξαν βάρκες, καΐκια, σχεδίες, βαπόρια και πέρασαν τη θάλασσα σ’ έναν ομαδικό, φοβερό ξενιτεμό. Κοιμήθηκαν αποβραδίς νοικοκυραίοι στον τόπο τους και ξύπνησαν φυγάδες, θαλασσοπόροι, άστεγοι, άποροι, αλήτες και ζητιάνοι στα λιμάνια του Πειραιά, της Σαλονίκης, της Καβάλας, του Βόλου, της Πάτρας.

Ενάμισι εκατομμύριο αγωνίες και οικονομικά προβλήματα ξεμπάρκαραν στο φλούδι της Ελλάδας, με μια θλιβερή ταμπέλα κρεμασμένη στο στήθος: «Πρόσφυγες!».