Εξισωτική Αποζημίωση στον Αλμυρό: Ανάγκη διόρθωσης κριτηρίων και μεθοδολογίας

Γράφει ο Χρήστος Τριαντόπουλος, Πρόεδρος, Κοινότητας Διαλόγου Σύνθεσις

Η δημοσιοποίηση προς διαβούλευση του νέου χάρτη για την οριοθέτηση των περιοχών με φυσικούς περιορισμούς (εκτός των ορεινών), σε συνέχεια ενωσιακής υποχρέωσης για την επικαιροποίηση του χάρτη βάση συγκεκριμένη μεθοδολογία, έχει δημιουργήσει έντονη ανησυχία στους αγρότες της περιοχής του Αλμυρού. Και αυτό διότι, σύμφωνα με το νέο χάρτη, δεν περιλαμβάνονται στις περιοχές με μειονεκτήματα περιοχές όπως αυτές του Αλμυρού, του Αργιλοχωρίου, του Κρόκιου, της Πέρδικας, του Μαυρόλοφου, του Άνω Μαυρόλοφου, του Κορφαλακίου και της Παραλίας Αλμυρού.

Ειδικότερα, ο νέος χάρτης αποκλείει αρκετές περιοχές οι οποίες, αν και μέχρι σήμερα θεωρούνταν ως περιοχές με φυσικά μειονεκτήματα, πλέον προσεγγίζονται ως περιοχές όπου τα «προγενέστερα» φυσικά μειονεκτήματα εκτιμάται ότι έχουν αρθεί λόγω επενδύσεων σε υποδομές, αύξηση της παραγωγικότητας και βελτίωσης της οικονομικής δραστηριότητας. Έτσι, σύμφωνα με την προσέγγιση του νέου χάρτη, περιοχές που θεωρείται ότι οι συνθήκες έχουν βελτιωθεί και δεν έχουν πλέον μειονεκτήματα εξαιρέθηκαν, δημιουργώντας αρνητικές επιπτώσεις για τους αγρότες των συγκεκριμένων περιοχών. Σε αυτή τη λογική εντάσσεται και η εξαίρεση των περιοχών του Αλμυρού.

Η συνέπεια αυτής της εξαίρεσης είναι η αγροτική δραστηριότητα των περιοχών αυτών να μην είναι επιλέξιμη για την εξισωτική αποζημίωση και, κυρίως, θα έχει χαμηλότερη μοριοδότηση σε προγράμματα και επενδυτικά σχέδια βελτίωσης και εκσυγχρονισμού. Πρόκειται, δυστυχώς, για μία δεσμευτική κατάσταση για τη χώρα που θα αφορά όλη την επόμενη προγραμματική περίοδο.

Πρέπει, όμως, να σημειωθεί ότι η προσέγγιση του υπό διαβούλευση χάρτη φαίνεται να παρουσιάζει μεθοδολογικά κενά και αυθαίρετες παραδοχές που δημιουργούν σημαντικές επιφυλάξεις για την ορθότητα των εκτιμήσεων. Έτσι, κρίνεται η διόρθωση και βελτίωση αυτών, ώστε ο νέος χάρτης να ανταποκρίνεται στην παραγωγική πραγματικότητα και στις ανάγκες των αγροτών.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τη προσέγγιση του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων που αναφέρει ως βάση της σχετική μελέτη του Γεωπονικού Πανεπιστημίου:

1^ον. Ο προσδιορισμός του φυσικού μειονεκτήματος φαίνεται ότι βασίστηκε μόνο στο βιοφυσικό περιορισμό της ξηρασίας του εδάφους και όχι σε μία σειρά από άλλους περιορισμούς που προβλέπονται από το πλαίσιο της ΕΕ. Το αποτέλεσμα είναι η εκτιμηθείσα βελτίωση των συνθηκών σε επίπεδο δημοτικών και τοπικών κοινοτήτων -όπως αυτές της περιοχής του Αλμυρού- να έχει καθοριστεί από αρδευτικά έργα και από το ποσοστό άρδευσης, αφήνοντας εκτός ανάλυσης άλλους παράγοντες επιβαρύνουν την αγροτική δραστηριότητα.

2^ον. Το κριτήριο για την εξαίρεση από το νέο χάρτη περιοχών δημοτικών και τοπικών κοινοτήτων υπό την ανάλυση της ξηρασίας είναι εάν η αρδευόμενη έκταση είναι μεγαλύτερη του 50%, χωρίς, ωστόσο, να τεκμηριώνεται πως προέκυψε (μεθοδολογικά και στατιστικά) αυτό το ποσοστό, δημιουργώντας ιδιαίτερες ανησυχίες ότι έχει ορισθεί αυθαίρετα. Επίσης, είναι ιδιαίτερα χρήσιμο να εξεταστούν και τα δεδομένα με βάση τα οποία έχει γίνει ο υπολογισμός της αρδευόμενης έκτασης κάθε περιοχής, όπως και στην περιοχή του Αλμυρού.

3^ον. Το κριτήριο για την εξαίρεση από το νέο χάρτη νομών εδράζεται στο επίπεδο της οικονομικής δραστηριότητας υπό την παραδοχή ότι σε επίπεδο νομού με τυπική απόδοση άνω του 80% του μέσου όρου της χώρας οι γεωργικές πρακτικές έχουν εκσυγχρονιστεί και έχει περιοριστεί η επίδραση των φυσικών περιορισμών. Πρόκειται, ωστόσο, για μία ευάλωτη παραδοχή που χρήζει προσεκτικότερης ανάλυσης, ιδιαίτερα για περιοχές είτε με εκτεταμένο δευτερογενή και τριτογενή τομέα, είτε με «αποκλεισμένο» από την αναπτυξιακή διαδικασία πρωτογενή τομέα.

4^ον. Η πρόβλεψη για την ύπαρξη «ειδικών μειονεκτημάτων» σε περιοχές όπου “[…] η διαχείριση γης πρέπει να συνεχισθεί προκειμένου να διατηρηθεί ή να βελτιωθεί το περιβάλλον, να διατηρηθεί η ύπαιθρος, να διαφυλαχθεί το τουριστικό δυναμικό της περιοχής ή να προστατευθεί η ακτογραμμή […]” περιορίζεται σε συγκεκριμένες περιοχές χωρίς ξεκάθαρη μεθοδολογική προσέγγιση (πέρα από κάποιες «αυτονόητες» περιοχές), δημιουργώντας αρκετές ανησυχίες για αυθαίρετο καθορισμό αυτών.

Συνεπώς, από τη στιγμή που ο υπό διαβούλευση νέος χάρτης επηρεάζει αρνητικά την οικονομική και παραγωγική δραστηριότητα αρκετών αγροτών για όλη την επόμενη προγραμματική περίοδο, κρίνεται σκόπιμο, στο πλαίσιο της διαβούλευσης, (α) να δημοσιευθεί η μελέτη την οποία επικαλείται η εν λόγω προσέγγιση, (β) να επανεξεταστεί η μεθοδολογία και οι παραδοχές της προσέγγισης, ώστε να αποτυπώνει τη συνολική εικόνα και όχι να «αγγίζει» μέρος αυτής, (γ) να εμπλουτιστεί η προσέγγιση από τις τεκμηριωμένες εκτιμήσεις τοπικών παραγόντων και συνεταιρισμών, και (δ) να συσταθεί μία ομάδα εργασίας -τόσο με ειδικούς, όσο και με τεχνοκράτες- που θα επεξεργαστεί όλες τις παραπάνω ενέργειες, ώστε να προκύψει ένας τελικός νέος χάρτης που δεν θα αφήνει περιθώρια αμφισβήτησης.

Στην περίπτωση της Μαγνησίας, ο υπό διαβούλευση νέος χάρτης δεν περιλαμβάνει, δυστυχώς, περιοχές των δήμων Αλμυρού και Ρήγα Φεραίου. Είναι κρίσιμο, λοιπόν, να κινηθούν άμεσα οι διαδικασίες από τους αρμόδιους για τη διόρθωση της μεθοδολογίας και την ουσιαστική διαβούλευση, να προκύψει ένας τελικός νέος χάρτης προς την ΕΕ. Ένας νέος χάρτης που δεν θα εμπεριέχει αβάσιμες εξαιρέσεις. Ένας νέος χάρτης που θα ανταποκρίνεται τόσο στην αγροτική πραγματικότητα, όσο και στην ανάγκη των αγροτών για τη διαμόρφωση μιας ανταγωνιστικής εγχώριας παραγωγής.