Αξιοποίηση πολιτιστικής κληρονομιάς ως παράγοντας οικονομικής ανάπτυξης στο Νομό Μαγνησίας – Έκδοση 4-11-2017

Γράφει ο: ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΖΙΓΓΙΡΙΔΗΣ Beng MSc AMIEE MILT

Mέλος ΔΣ ΕΚΠΟΛ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

Με αφορμή την ημερίδα στα πλαίσια παρουσίασης του ευρωπαϊκού έργου BLUEMED, από την Περιφέρεια Θεσσαλίας που έχει ως στόχο την προώθηση και την προστασία της Ενάλιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς και του Φυσικού Αποθέματος του βυθού της Μεσογείου, μέσω της αξιοποίησης και διατήρησης των παράκτιων περιοχών της, με την ανάπτυξη και την ενίσχυση του παράκτιου και θαλάσσιου καταδυτικού τουρισμού, στον Αλμυρό,  ας θυμηθούμε πόσο σημαντικός παράγοντας είναι για την ανάπτυξη του Αλμυρού και γενικότερα της Μαγνησίας,  η προβολή και αξιοποίηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

Στις μέρες μας, η πολιτιστική κληρονομιά δεν είναι πια μόνο μια μνήμη ή μία πολιτιστική αναφορά, ή ακόμα ένας τόπος ή ένα αντικείμενο. Η κληρονομιά κινείται προς ευρύτερα και εκτενέστερα σενάρια, όπου μεταμορφώνεται συχνά σε καθοδηγητική δύναμη για το εμπόριο, τα επαγγέλματα, την ψυχαγωγία και την πολιτική. Ο ρόλος του πολιτισμού και των κοινωνικών θεμάτων έχουν διευρύνει τον αρχικό ορισμό όπου το περιβάλλον και η οικονομία έπαιζαν κυρίαρχο ρόλο.  Σε αυτό το πλαίσιο, το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στην ανθρώπινη ανάπτυξη και στην κοινωνική διάσταση της βιωσιμότητας όπου ο πολιτισμός και η κληρονομιά παίζουν έναν αδιαπραγμάτευτο ρόλο.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού των Ηνωμένων Εθνών, το 40% της τουριστικής ζήτησης είναι για πολιτιστικό τουρισμό και τουλάχιστον 1 στους 4 τουρίστες γενικού ενδιαφέροντος επισκέπτονται πολιτιστικά αξιοθέατα ή συμμετέχουν σε πολιτιστικές εκδηλώσεις κατά τη διάρκεια των διακοπών τους. Επομένως το μερίδιο της αγοράς που κατέχει ο πολιτιστικός τουρισμός υπερβαίνει το 55% της συνολικής τουριστικής ζήτησης

Σήμερα, στον νομό Μαγνησίας σώζονται λίγα από τα λείψανα των ιστορικών της χρόνων. Από τις επτά σπουδαίες μυκηναϊκές πόλεις του ομηρικού καταλόγου λαμπρή εξαίρεση αποτελούν τα ερείπια της Ιωλκού, που άρχισαν να αποκαλύπτονται στις ανασκαφές του 1956, φέρνοντας στο φως το ανάκτορο του Πελία μαζί με άλλα σημαντικά ευρήματα της εποχής. Από τις υπόλοιπες πόλεις με μεγάλη πιθανότητα τοποθετείται η αρχαία Βοίβη πάνω στον μικρό λόφο του Αγίου Αθανασίου στα νοτιοανατολικά κράσπεδα της λίμνης Βοιβηίδος (Κάρλας) όπου και σήμερα ακόμα σώζονται λείψανα οχυρωματικού περιβόλου και πλήθος προϊστορικών οστράκων στην επιφάνεια του λόφου. Από τις μεταγενέστερες πόλεις, σήμερα είναι ορατά και μάλιστα κοντά στον Βόλο, τα ερείπια των τειχών των Παγασών και της Δημητριάδας, όπου σώζονται σε χιλιόμετρα και σε μερικά σημεία σε ύψος δύο μέτρων. Στην περιοχή του ενός από τους πύργους του τείχους της Δημητριάδας βρέθηκαν οι θαυμάσιες και μοναδικές γραπτές επιτύμβιες στήλες που προέρχονται από το νεκροταφείο της Πασικράτας Αφροδίτης, μαγνητικής χθόνιας θεότητας, και κοσμούν σήμερα το Μουσείο του Βόλου. Σημαντικά είναι επίσης τα ερείπια του μακεδονικού ανακτόρου της Δημητριάδας, που αποτελούν, μαζί με το ανάκτορο της Βεργίνας, τα δύο μεγαλύτερα αρχιτεκτονικά έργα της μακεδονικής περιόδου στη χώρα. Κοντά στο ανάκτορο σώζονται τα λείψανα του ναού της Ιωλκίας Αρτέμιδος και της εμπορικής αγοράς και πιο Δ το αρχαίο θέατρο και οι πεσσοί του ρωμαϊκού υδραγωγείου. Αλλά και σε ολόκληρο το μήκος των ακτών του Παγασητικού κόλπου και της πλευράς του Αιγαίου  λείψανα αρχαίου υλικού θέτουν τα προβλήματα της παρουσίας μιας χαμένης αρχαίας πολιτείας. Στη Μηλίνα, στη Θεοτόκου, στο Λεφόκαστρο, στην Μπούφα –όπου βρίσκεται το ιερό του Κορωπαΐου Απόλλωνα– και τέλος στη Γορίτσα βρίσκονται κάθε τόσο και έχουν εντοπιστεί με βεβαιότητα αρχαία κινητά ευρήματα και

ερείπια οικοδομημάτων. Όσο για τις υπόλοιπες περιοχές του νομού Μαγνησίας, που δεν ανήκαν σε αυτήν κατά την αρχαιότητα, αλλά βρίσκονται σήμερα μέσα στα όρια του νομού, σπουδαία είναι τα ερείπια του μεγάλου ναού του Θαύλιου Δία στο Βελεστίνο (Φερές), καθώς και τα λείψανα τείχους και αρχαίου θεάτρου των Φθιωτίδων Θηβών κοντά στη Νέα Αγχίαλο. Στην Κεφάλωση του Αλμυρού, τέλος, ένα τείχος με αρχές στη μυκηναϊκή περίοδο σημειώνει τη θέση της αρχαίας Άλου.

Από την παλαιοχριστιανική εποχή, εκτός από τα πολύ σημαντικά και εξαιρετικά πλούσια ευρήματα της Νέας Αγχιάλου, υπολείμματα της ζωής βρέθηκαν και σε άλλες θέσεις όπως  στη Δημητριάδα

Από την εποχή της τουρκοκρατίας έχουν διασωθεί πολλά μνημεία, ιδιαίτερα στα ορεινά, όπου είχε καταφύγει ο ελληνικός πληθυσμός. Τα πιο αξιόλογα είναι οι δύο μονές Ξενιάς –Άνω και Κάτω Μονή Ξενιάς– που έχουν χτιστεί επάνω σε παλαιότερους βυζαντινούς ναούς και το ενδιαφέρον τους σήμερα περιορίζεται κυρίως στις μεταβυζαντινές τοιχογραφίες και στις φορητές εικόνες. Άλλοι μικρότεροι ενοριακοί μεταβυζαντινοί ναοί με αξιόλογες τοιχογραφίες και ξυλόγλυπτα τέμπλα βρίσκονται στους Κωφούς, στους Κοκκοτούς, στην Ανάβρα, στην Όθρυ και στο Πήλιο, όπου ο αριθμός των μοναστηριών και των ναών είναι πολύ μεγάλος.

Η πολιτιστική κληρονομιά είναι ένα παραγωγικό εργαλείο για τη οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη ενός τόπου. Για παράδειγμα η επανάχρηση ενός αρχαίου μνημείου θα οδηγήσει σε:

-δημιουργία θέσεων εργασίας

– σε αύξηση επενδύσεων για την προστασία πολιτιστικής κληρονομιάς

– σε οικονομικό όφελος

Η ανάπτυξη και προβολή του πολιτιστικού τουρισμού στη Μαγνησία μπορεί να ενισχυθεί με την υιοθέτηση και εφαρμογή βέλτιστων πρακτικών, όπως: αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, βελτίωση της προσβασιμότητας στην κληρονομιά, σύσταση αποτελεσματικών συμπράξεων 1ου και 2ου βαθμού αυτοδιοίκησης καθώς και μεταξύ των τομέων πολιτισμού και τουρισμού, ενεργοποίηση των κοινωνιών υποδοχής και εξασφάλιση ‘υπεύθυνου τουρισμού’, καθιέρωση κριτηρίων ποιότητας, αναβάθμιση της πληροφόρησης των επισκεπτών, θέσπιση μάρκετινγκ του τόπου, ανάδειξη πολιτιστικών διαδρομών, διατήρηση της σιδηροδρομικής κληρονομιάς, προβολή των τοπικών προϊόντων και της γαστρονομίας (τσιπουράδικα Βόλου και Πηλιορείτικης κουζίνας), αναβίωση παραδοσιακών επαγγελμάτων (πχ αγροτικών, ναυτικών) ως τουριστική ατραξιόν και χρήση δημοτικών κοινόχρηστων ποδηλάτων για βιώσιμη κινητικότητα επισκεπτών

Η περιοχή της Μαγνησίας διαθέτει πλούσια πολιτιστική κληρονομιά η οποία ξεκινά από τους αρχαϊκούς χρόνους και φθάνει μέχρι τη νεότερη ιστορική περίοδο. Η εκμετάλλευση αυτής της κληρονομιάς είναι σημαντικός πυλώνας ανάπτυξης της περιοχής και ευθύνη των τοπικών αυτοδιοικήσεων να πρωτοστατήσουν στην συντήρηση και προβολή της.