Λύσεις και σχολιασμοί των γρίφων από το 2ο κυνήγι κρυμμένου θυσαυρού της Σούρπης – Έκδοση 11-3-2017

Στόμα ζωσμένο με στεφάνια, σε άλλες εποχές, ανθρώπους και ζώα ανακούφιζε απ’ του καλοκαιριού την κάψα. Χαιρόταν με των λυγερών τα γέλια και τα κρυφοχαμόγελα. Σήμερα μ’ ένα ξύλινο-πήλινο καπέλο δεν έχει κάτι να προσφέρει.  Στέκει στολίδι σιωπηλό, τα γλυκόλογα ακούει, τις βραδιές, των Βαλεντίνων και τις δόξες τις παλιές αναπολεί.

ΕΡΜΗΝΕΙΑ:

Πρόκειται για το στεγασμένο πηγάδι του Στεφανή από το οποίο παλιότερα έπαιρναν οι κάτοικοι νερό. Σήμερα όπως και τα άλλα τρία πηγάδια της Σούρπης είναι ανενεργό.

Εκεί που παλιά –πολύ παλιά  ο Πρώτος ζούσε του χωριού και κατά πως ο θρύλος λέει κι οι Άνακτες έμειναν για μια βραδιά, σήμερα ξένοι πλένουν τα σκουτιά και ξένοι μαγειρεύουν. Δίπλα πόρτες μένουν κλειστές που κάποτε άνθρωποι φορές τις πέρναγαν πολλές. Σε μία απ’  αυτές, ο ήχος του ψαλιδιού σεκόντο κρατούσε πότε στο γλυκόπικρο τραγούδι και πότε στην ψαλμωδιά. Στη διπλανή μπαίναν διαφορές να λύσουν κι αργότερα το σώμα να καλύψουν με ρούχα πλουμιστά. Και σ’ άλλη μια πορτοπαραθύρια να σφραγίσουν και σπίτια να στολίσουν.

ΕΡΜΗΝΕΙΑ:

Πρόκειται για το σπίτι του πρώτου Δημάρχου του τόπου (Δήμος Πτελεατών 1835) του Κων/νου Γεωργιάδη Φιλικού και δασκάλου από την Οδησσό της Ρωσίας ο οποίος διετέλεσε και δάσκαλος στο πρώτο επίσημα ιδρυθέν σχολείο της Σούρπης στα 1846. Λέγεται ότι εδώ φιλοξενήθηκαν, για μια βραδιά, οι πρώτοι βασιλείς της Ελλάδος Όθωνας και Αμαλία κατά την επίσκεψή τους στην περιοχή (29 Μαΐου έως 5 Ιουνίου 1845). Το οίκημα στη ροή του χρόνου άλλαξε πολλούς ιδιοκτήτες. Στο ισόγειο στα τελευταία χρόνια λειτουργούσαν διάφορα καταστήματα. Κουρείο του Δημήτρη Αναστασίου (ο κουρέας ήταν καλλίφωνος και έψαλε ή τραγουδούσε), Δικολαβικό Γραφείο του Πολύδωρου Χαλάτση, Ραφείο των αδελφών Δημητρίου & Απόστολου Χρυσικού, και κατάστημα τζαμιών-καθρεπτών-υαλικών-μικροεπίπλων και ειδών σπιτιού γενικά του Χουλιαρά Κω/νου.

Μέσα σε τείχη γερά στα χρόνια τα παλιά σφύριζε ο βούρδουλας στην πλάτη του δύστυχου ραγιά και πέθαινε η λευτεριά. Χρόνια αργότερα πολλά δίπλα φύτρωναν, στεγνώνανε  καπνά και μετά θέατρο έπαιζαν μεγάλοι και παιδιά. Σήμερα παρά τη δόξα την παλιά σιωπή βασιλεύει κι ερημιά

ΕΡΜΗΝΕΙΑ:

Ο γρίφος παραπέμπει στον Τουρκικό στρατώνα Κισλά ο οποίος μαζί με ένα δίκτυο μικρότερων φυλακίων (καζάρμες) λειτουργούσε μετά το 1831 ως μεθοριακό φυλάκιο των Τούρκων στη μεθοριακή γραμμή Παγασητικού Αμβρακικού η οποία περνούσε μέσα από τη Σούρπη. Αργότερα σε επαφή με το κτίριο κτίστηκε καπναποθήκη για τα καπνά που καλλιεργούνταν στη γύρω περιοχή. Σήμερα αν και έχει κηρυχθεί διατηρητέο μνημείο έχει εγκαταλειφθεί και σιγά-σιγά καταρρέει.

Τ’ άλογα και τα γαϊδούρια φορτωμένα φτάναν, φορτωμένα φεύγαν στις άκρες του χωριού, με τα δώρα της μαμάς της Περσεφόνης, ανθρώπους για να θρέψουν. Ο άσπρος ακούραστος εργάτης κόπο, κωλοβελόνηδες, στοιχειά ποτέ του δε λογάριασε και πότε σκυθρωπός-πότε γελαστός δεχόταν τους ανθρώπους που ζούσε απ’ το μόχθο τους κι αυτοί απ’ τον δικό του.

ΕΡΜΗΝΕΙΑ:

Το σημείο στο οποίο παραπέμπει ο γρίφος είναι ο κυλινδρόμυλος ιδιοκτησίας του Πριάγγελου Αδάμ ο οποίος σταμάτησε να λειτουργεί περίπου στα 1971. Σύμφωνα με την παράδοση στους μύλους σύχναζαν κωλοβελόνηδες (καλικάτζαροι) και στοιχειά.

Οι φύλακες έχουν χρόνια πολλά που φύγαν από κει. Και τα φλύαρα σύρματα που κάθονταν οι χελιδόνες πάψαν να στέλνουν και να φέρνουν τα μαντάτα τα καλά ή τα κακά.

Της Θέμιδας ο υπηρέτης, που κόπιαζε ολημερίς το βιος του καθενός μας χέρια ν’ αλλάξει, έφυγε γι’ άλλη γειτονιά. Μαράθηκαν φρούτα και λαχανικά κι ο πουλητής τους αποκαμωμένος άραξε να ξαποστάσει απ’ τη δουλειά και να ρίξει καμία ζεμπεκιά.

ΕΡΜΗΝΕΙΑ:

Στο συγκρότημα κτιρίων ιδιοκτησίας Δημητρίου Λατζώνη, στον πρώτο όροφο, λειτουργούσε παλιότερα το Αστυνομικό Τμήμα Σούρπης. Αργότερα στεγάστηκε το Τηλεφωνείο-Τηλεγραφείο και Ταχυδρομείο. Στο ισόγειο λειτουργούσε το Συμβολαιογραφείο και δίπλα το μανάβικο του Δημήτρη Πανταζώνα.

Του Ορφέα υπηρέτης, μεγαλούργησε στη χώρα π’ ανακάλυψε ο Κολόμβος, ευφραίνοντας τα ώτα των ανθρώπων. Στα στερνά του, στη γη που τον γέννησε γύρισε, το κορμί του ν΄ αναπάψει. Σήμερα το σπίτι του το στερνό, σε ερείπια στέκει απ’ τα άνθη της γαίας στολισμένο στη δεύτερη οδό στον αριθμό 8.

Πέντε γραμμές χαραγμένες στη μετόπη του, μ’  ένα κλειδί που τη μουσική αρχίζει, ενός άγνωστου ύμνου μοναδικό ίχνος απ’ το πέρασμά του.

ΕΡΜΗΝΕΙΑ:

Ο γρίφος αναφέρεται στον Τριαντάφυλλο Κ. Κεφαλά ο οποίος καταγόταν από τη Σούρπη. Σε ηλικία περίπου 23 χρόνων μετανάστευσε στην Αμερική όπου εργάστηκε και σπούδασε δάσκαλος φωνητικής μουσικής (δίδασκε τραγούδι). Εξέδωσε και κάποια βιβλία με εκκλησιαστικά μουσικά κείμενα. Γύρισε στην Ελλάδα το 1948, παντρεύτηκε και ξαναέφυγε για την Αμερική. Επέστρεψε οριστικά στην πατρίδα στα 1955. Πέθανε το 1961 και ο τάφος του, ερειπωμένος, στο νεκροταφείο της Σούρπης έχει χαραγμένο στην επιτύμβια στήλη του, εκτός από το όνομα και την ημερομηνία θανάτου, ένα πεντάγραμμο με το κλειδί του Σολ.

Στη γειτονιά του παλιού χασάπικου ένας πρωτοπόρος με  όνομα μουσουλμάνου μοναχού που γυρνά σε χορό μεθυστικό, οίκους μίσθωσε, γνώση να προσφέρει μέχρι να χτίσει στην άκρη του χωριού, των τεχνών τον οίκο τον δικό του. Δεν πρόλαβε όμως γιατί θεριά τον ζώσανε και τον σταυρώσανε.

ΕΡΜΗΝΕΙΑ:

Γύρω από το χαμηλό κτίριο που παλιότερα ήταν κρεοπωλείο ιδιοκτησίας του Σπύρου Κωστούλα  (Καμάκα) και αργότερα στεγαζόταν το γραφείο της ΚΟΒ  Κ.Κ.Ε. Σούρπης υπάρχουν τα κτίρια των Κοντούρη Γρηγόρη και  Χαλάτση Κ. Ευμορφίας τα οποία νοίκιασε το 1963 ο καθηγητής Γεώργιος Δερβίσης με καταγωγή από τη Σούρπη. Ο Γιώργος Δερβίσης ίδρυσε την ιδιωτική Τεχνική Σχολή Σούρπης όπου φοιτούσαν στα τμήματα ηλεκτροτεχνιτών και εργοδηγών-σχεδιαστών μαθητές από τη Σούρπη και τα γύρω χωριά. Ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τη ζωή, την πρόοδο και τη συμπεριφορά των μαθητών του και τα βράδια έλεγχε αν οι μαθητές του από τα γύρω χωριά, που έμεναν σε νοικιασμένα δωμάτια στη Σούρπη, βρίσκονταν στα σπίτια τους και δεν τριγυρνούσαν.  Διοργάνωνε αρκετές πολιτιστικές εκδηλώσεις με τους μαθητές του οι οποίοι σήμερα είναι επιτυχημένοι επαγγελματίες. Αργότερα θέλησε να οικοδομήσει δικό του κτίριο στην περιοχή Ντάμτσα της Σούρπης, για να στεγάσει τη σχολή, εξαιτίας όμως της ζηλοφθονίας τοπικών παραγόντων και των έντονων πολιτικών αντιπαραθέσεων της περιόδου της δικτατορίας το 1968 αναγκάστηκε να κλείσει τη σχολή και να μεταναστεύσει.

Τα παιδιά απ’ το Ζουπάνι μ’ έστησαν γερά στα χίλια εννιακόσια δεκαεννιά. Σε χρόνια δύσκολα που αδέρφια μαλώνανε πολλά, βλήματα χτυπήσαν τα στολίδια μου σκληρά. Αργότερα εδώ μαμάδες μαγείρευαν για παιδιά φτωχά. Σήμερα με γέλια ακόμα χαίρομαι πολλά.

ΕΡΜΗΝΕΙΑ:

Ο γρίφος αφορά το πέτρινο κτίριο του Δημοτικού Σχολείου Σούρπης που κτίστηκε την περίοδο 1915-1919 από Ζουπανιώτες μαστόρους (Ζουπάνι σήμερα Πεντάλοφος Κοζάνης). Οι κτίστες πέτρας από το Ζουπάνι εκτός από το σχολείο έκτισαν και άλλα κτίρια στη Σούρπη. Στα χρόνια του εμφυλίου πολέμου  από πυροβολισμούς χτυπήθηκαν οι τοίχοι του και τα διακοσμητικά στοιχεία του  (τούβλα στη γρηπίδα και στα υπέρθυρα). Στη δεκαετία του 1960 μαγειρεύονταν φαγητό και μοιραζόταν στους μαθητές. Σήμερα το κτίριο εξακολουθεί να λειτουργεί ως σχολείο και τα γέλια των παιδιών γεμίζουν το προαύλιο.

Ο υπηρέτης του Ασκληπιού και της Yγείας δε ζει πια εδώ. Άδικα έφυγε στα δύσκολα τ’ αδερφοκτόνα τα χρόνια τα παλιά. Μισή πόρτα σε πύλη μισή στέκει ορθή, κανέναν δε μποδίζει να μπει ν’ αρπάξει και να βγει.

Άλλος τη δουλειά του συνεχίζει κι έχει στολίδια στη δουλειά τα μπουκαλάκια τα παλιά.

ΕΡΜΗΝΕΙΑ:

Ο Λουκάς Λουκίδης κάτοικος της Σούρπης ήταν φαρμακοποιός και λειτούργησε το πρώτο φαρμακείο στη Σούρπη (δεκαετίες 1930-1940). Προς το τέλος της Γερμανικής κατοχής εκτελέστηκε από μέλη της αντίστασης με την, κατά πάσα πιθανότητα, άδικη κατηγορία της συνεργασίας με τους κατακτητές. Σήμερα το σπίτι του είναι εγκαταλειμμένο από τους κληρονόμους του και ερειπωμένο. Στις προθήκες του φαρμακείου του Αθ. Μάρου που λειτουργεί σήμερα στη Σούρπη υπάρχουν (ως αναμνηστικά) πολλά μπουκαλάκια με φαρμακευτικές ουσίες από το φαρμακείο του Λουκά Λουκίδη.

Στο όχι και τόσο καταπράσινο λιβάδι μνήμες ψυχών δέθηκαν με μάρμαρο, μπετόν κι ατσάλι σε θύμηση αιώνια. Για κάποιες, πριν το Πάσχα του Αυγούστου, ο θάνατος ήρθε απ’ τον ουρανό και γι’  άλλες απ’ τους Ούνους που ήρθαν κι έρχονται τη γη μας να πατήσουν.

ΕΡΜΗΝΕΙΑ:

Στην είσοδο της Σούρπης, από την πλευρά του Αλμυρού, υπάρχει πάρκο όπου έχει στηθεί, επί δημαρχίας Παναγιώτη Γεωργιάδη, το Μνημείο Εθνικής Αντίστασης. Στις εντοιχισμένες πλάκες γύρω από το μνημείο είναι γραμμένα τα ονόματα κατοίκων της περιοχής που εκτελέστηκαν από τους Γερμανο-Ιταλούς κατακτητές για την αντιστασιακή τους δράση ή ως αντίποινα απ’ αυτή όπως κατά τον βομβαρδισμό της Σούρπης πριν το Δεκαπενταύγουστο (Πάσχα του Αυγούστου) του 1943. Στο χώρο, που σήμερα είναι λίγο παραμελημένος από άποψη περιποίησης, γίνεται κάθε χρόνο στο πρώτο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου εκδήλωση με επιμνημόσυνη δέηση προς τιμήν των πεσόντων με τη φροντίδα του Πολιτιστικού Συλλόγου Σούρπης «Οι Νήες».

 Εδώ είναι και το τέρμα του 2^ου κυνηγιού του Κρυμμένου Θησαυρού για το 2017.

Συγχαρητήρια και στις 18 ομάδες που συμμετείχαν και θερμές ευχαριστίες στους χορηγούς που προσέφεραν τα δώρα έπαθλα για τον 1^ο (Ομάδα BARCELAMA) και 2^ο νικητή (Oμάδα «ΑΣΤΕΡΑΣ ΡΑΧΟΥΛΑΣ). Σε όλες τις ομάδες που συμμετείχαν απονεμήθηκε έπαινος.

Εκ μέρους των διοργανωτών

Περιστεράς Χ. Νικόλαος

Πρόεδρος του Μορφωτικού & Εκπολιτιστικού Συλλόγου Σούρπης «Οι Νήες»