Φαδάκης Δ.: Οι Φυσικές Επιστήμες σε κρίση στα ελληνικά σχολεία – έκδοση 17-12-2016

γράφει ο Δημήτρης Φαδάκης, φυσικός

μέλος της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών

«Η παιδεία, καθάπερ ευδαίμων χώρα, πάντα τ’αγαθά φέρει» (η παιδεία, όπως ακριβώς μια εύφορη γη, φέρνει όλα τα καλά) είχε πει ο Σωκράτης πολύ σοφά, 2.500 χρόνια πριν, αλλά τα λόγια του είναι σήμερα πιο επίκαιρα από ποτέ.

Σε μια χώρα που η κρίση δεν είναι μόνο οικονομική, αλλά και κοινωνική, η παιδεία και η μόρφωση φαντάζουν ως μοναδικές σανίδες σωτηρίας, πολύτιμα εργαλεία για την ώθηση της κοινωνίας προς το μέλλον, μέσω της καινοτομίας. Αντιθέτως όμως, τα τελευταία χρόνια, αντί οι τομείς αυτοί να αποτελούν βασικούς πυλώνες πολιτικού σχεδιασμού για κάθε κυβέρνηση, δυστυχώς βρίσκονται συνεχώς σε δεύτερη μοίρα.

Οι μαθητές μας συμμετέχουν σε ένα δημόσιο σχολείο που αποτελεί περισσότερο υποχρέωση για τη νεολαία, παρά εστία συλλογής εφοδίων και γνώσεων, ανάπτυξης δεξιοτήτων και καθοδήγησης επαγγελματικού προσανατολισμού.

Αυτό έδειξε άλλωστε η έκθεση του ΟΟΣΑ σχετικά με τη συμμετοχή μαθητών στο πρόγραμμα PISA 2015 (πρόγραμμα που αξιολογεί την ικανότητα 15χρονων μαθητών να εφαρμόζουν γνώσεις και κυρίως δεξιότητες στις Φυσικές Επιστήμες, στα Μαθηματικά και στην Κατανόηση Κειμένου), αφού οι Έλληνες μαθητές απέτυχαν, όχι μόνο να διακριθούν, αλλά και να αποφύγουν τις τελευταίες θέσεις ανάμεσα σε 35 χώρες του Οργανισμού, καταλαμβάνοντας την 32η θέση.

Τα αποτελέσματα για τους Έλληνες μαθητές είναι πραγματικά απογοητευτικά, αποτυπώνοντας για άλλη μια φορά το τέλμα του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος. Χαρακτηριστικό είναι ότι βαθμολογήθηκαν κάτω από τη βάση και στα τρία τεστ.

Όσον αφορά τις Φυσικές Επιστήμες, που είναι και το κύριο αντικείμενο του προγράμματος PISA, οι Έλληνες μαθητές βαθμολογήθηκαν με 455 βαθμούς, ενώ ο μέσος όρος του ΟΟΣΑ είναι 493 βαθμοί και η πρώτη Σιγκαπούρη (η οποία πρώτευσε και στους τρεις τομείς) πήρε 556 βαθμούς. Αξίζει να σημειωθεί ότι οριακά χαμηλότερη επίδοση από την Ελλάδα είχαν χώρες όπως η Αλβανία, το Μαυροβούνιο, το Κόσσοβο.

Το πρόβλημα της μελέτης των Φυσικών Επιστημών στα ελληνικά σχολεία είναι πραγματικά μεγάλο. Τα αναλυτικά προγράμματα διδασκαλίας είναι απαρχαιωμένα, η διδακτέα ύλη δεν έχει καμία απολύτως σχέση με τις σημερινές επιστημονικές εξελίξεις, κάνοντας, τη Φυσική κυρίως, ένα ανούσιο, βαρετό, ουσιαστικά «νεκρό» μάθημα, χωρίς κανένα ενδιαφέρον για τους νέους.

Η Φυσική  απουσιάζει από την τελευταία τάξη του Λυκείου για το σύνολο των μαθητών, ενώ είναι απλά μονόωρο ( και εντελώς παραγκωνισμένο) μάθημα στο ΕΠΑΛ και την ‘Α Γυμνασίου, κάτι που παραδόξως συμβαίνει σε ελάχιστες χώρες του πολιτισμένου κόσμου στον οποίο επιθυμούμε να ανήκουμε. Παράδοξο είναι και το γεγονός ότι οι μαθητές μας εισάγονται στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και ειδικότερα σε τεχνολογικά ιδρύματα χωρίς καν να έχουν ασχοληθεί και εξεταστεί στο μάθημα της Φυσικής!!

Μεγάλο σφάλμα αποτελεί το γεγονός ότι η Φυσική περιορίζεται μόνο σε τεχνικές επίλυσης ασκήσεων, που πολλές φορές οι μαθητές μαθαίνουν να διαχειρίζονται μηχανικά, απέχοντας πολύ από τη μεθοδολογία της πειραματικής ανακάλυψης.

Επίσης, ο θεμέλιος λίθος της Φυσικής, το πείραμα και η εφαρμογή του στο εργαστήριο συνεχώς υποβαθμίζεται και απαξιώνεται, κάτι που δε συμβαίνει σε εκπαιδευτικά συστήματα χωρών που διακρίθηκαν στο πρόγραμμα PISA. Φυσικό επακόλουθο είναι οι μαθητές να μην μπορούν να εφαρμόσουν τίποτα από αυτά που διδάσκονται στην καθημερινή ζωή, ούτε είναι ικανοί να εξηγούν φαινόμενα και να ερμηνεύουν με επιστημονικό τρόπο δεδομένα και στοιχεία  με τα οποία βομβαρδίζονται συνεχώς στην καθημερινότητά τους.

Η κατανόηση των Φυσικών Επιστημών είναι απαραίτητη όχι μόνο για την επαγγελματική μας σταδιοδρομία, αλλά και για τη λήψη προσωπικών αποφάσεων στη ζωή μας, μιας και η ενημέρωση για αμφιλεγόμενα ζητήματα μας καθιστά ικανούς να διαχειριζόμαστε αρκετές καταστάσεις.

Η Ελληνική Πολιτεία πρέπει να επενδύσει στην εκπαίδευση αν θέλει κάποια στιγμή να ξεφύγει από την κρίση. Πρέπει όλοι να καταλάβουν ότι η εκπαίδευση είναι εθνικό θέμα, ένα εθνικό αγαθό που δεν επιτρέπεται να είναι αντικείμενο μικροπολιτικών συγκρούσεων και αντιπαραθέσεων.