Από τη Σούρπη στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα – Ο διακεκριμένος καθηγητής Χαράλαμπος Καλοδήμος καλεί τους νέους στο ταξίδι της γνώσης – έκδοση 6-8-2016

Πρόσφατα, ένας φίλος Μιτζελιώτης μου μίλησε για έναν δικό του φίλο ξενιτεμένο, τον Χαράλαμπο Καλοδήμο, ο οποίος ξεκίνησε από το Δημοτικό Σχολείο Σούρπης για να φτάσει σήμερα, με τιμές, να συμβάλλει στην καταπολέμηση του καρκίνου, σε ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου της Μιννεσότα.

Όταν ανακαλύπτεις ένα μηχανισμό καρκίνου, είναι σαν την επίλυση ενός τρισδιάστατου παζλ από κινούμενα μέρη. Συχνά, μια ερευνητική ομάδα μπορεί να έχει μια καλή ιδέα, αλλά δεν υπάρχει σαφής εικόνα, για το πώς αυτά τα κομμάτια πρέπει να συνεργαστούν.

Η ερευνητική ομάδα του Χαράλαμπου Καλοδήμου κατόρθωσε να ενώσει τα κομμάτια και εντόπισε μια λύση σε ένα μακροχρόνιο αίνιγμα: Πώς η κυκλοσπορίνη βοηθά τους καρκινοπαθείς.

Η κυκλοσπορίνη είναι ένα ανοσο-κατασταλτικό σύστημα, το οποίο τυπικά συνταγογραφείται, για την πρόληψη της απόρριψης της μεταμόσχευσης οργάνων. Με τον καιρό, όμως, μια ενδιαφέρουσα τάση τεκμηριώθηκε σε δεκάδες χαρτιά. Οι ασθενείς που έλαβαν το φάρμακο για λόγους που δεν σχετίζονται με τον καρκίνο, έτυχε να αντιμετωπίσουν καλύτερα αποτελέσματα μετά από θεραπείες για τον καρκίνο, αλλά για δεκαετίες, κανείς δεν ήξερε γιατί.

Αυτό που συμβαίνει είναι ότι η κυκλοσπορίνη δεσμεύεται σε μια σημαντική πρωτεΐνη που ονομάζεται κυκλοφιλίνη Α, ακριβώς στο σωστό σημείο, αποτρέποντας τις αιτίες της μετάστασης του καρκίνου. Είναι ένα απλός και κομψός μηχανισμός, που δεν γνωρίζαμε μέχρι σήμερα και εντόπισε η ομάδα του Χαράλαμπου Καλοδήμου.

Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Ζητήσαμε μια συνέντευξη από τον καθηγητή, ο οποίος, ευγενικότατος δέχθηκε τις ερωτήσεις μας.

• Μιλήστε μας λίγο για το ταξίδι της γνώσης σας.
• Αποφοίτησα από το Λύκειο Αλμυρού, σπούδασα Βιοχημεία στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, συνέχισα με Διδακτορικό, με υποτροφία από το ΙΚΥ και τους Ευρωπαϊκούς Οργανισμούς EMBO στο Παρίσι (Institut Curie) και μεταδιδακτορικό στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης στην Ολλανδία, με αντικείμενο Βιοφυσική και Βιοϊατρική. Το 2003 εργάστηκα ως καθηγητής στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του New Jersey και από το 2015 ως Διακεκριμένος Καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Παν. της Μιννεσότα.

• Μαθαίνουμε για μεγάλο αριθμό διακρίσεων, μιλήστε μας για τις πιο σημαντικές.
• Πιο σημαντικές διακρίσεις ήταν του καλύτερου νέου επιστήμονα από τα Protein Society και το Biophysical Society (μέχρι τώρα κανείς δεν κατέκτησε και τα δυο βραβεία), αλλά και αυτό της Αμερικανικής Ακαδημίας Επιστημών.

• Πότε αποφασίσατε να γίνετε επιστήμονας;

• Δεν ήξερα ότι ήθελα να γίνω επιστήμονας μέχρι το πρώτο έτος των μεταπτυχιακών μου σπουδών στο Ινστιτούτο Curie στο Παρίσι. Εκεί, για το διδακτορικό μου, άρχισα να εργάζομαι σε Βιοανόργανη Χημεία, μοντελοποίηση, θέσεις πρόσδεσης της αιμοσφαιρίνης και μυοσφαιρίνης. Γοητεύτηκα από την αντίληψη ότι, ως επιστήμονας, μπορεί να είμαι ο πρώτος που θα ανακαλύψει κάτι.

• Σας εμπόδισε το γεγονός ότι ξεκινήσατε από τη Σούρπη;
• Το ενδιαφέρον και η προσέγγιση της γνώσης, είναι καταλυτικά για να πετύχεις. Θα ήθελα να το μεταδώσω αυτό στους μαθητές του Αλμυρού. Δεν έχει σημασία από που ξεκινάς, στο ταξίδι της γνώσης. Σημασία έχει να βάζεις στόχους και να εργαστείς για αυτούς.

• Με τι ασχολείστε τώρα στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα;
• Η ομάδα μου αποτελείται από περίπου 20 επιστήμονες και η έρευνά μας εστιάζεται στην βιοϊατρική. Χρησιμοποιούμε βιοφυσικές μεθόδους δομικής βιολογίας, προκειμένου να απεικονίσουμε την τρισδιάστατη ατομική δομή πρωτεϊνών που εμπλέκονται σε διάφορες μορφές καρκίνου. Τα αποτελέσματα οδηγούν στην καλύτερη κατανόηση των βασικών μηχανισμών που οδηγούν σε διαταραχές στην επικοινωνία διαφόρων κυτταρικών πρωτεϊνών και έχουν αποτέλεσμα τη δημιουργία καρκινικών κυττάρων.

• Τις σας οδηγεί στην έρευνά σας;
• Το πάθος μας για την έρευνα είναι η περιέργεια να μάθουμε τους θεμελιώδεις μηχανισμούς για τις μοριακές διαδικασίες.

• Πιστεύω ότι εκφράζω την απορία όλων με το ερώτημα, είμαστε κοντά στη θεραπεία του καρκίνου;
• Θα ήθελα να δώσω μια μονολεκτική θετική απάντηση, αλλά δεν είναι εύκολο. Ο καρκίνος δεν είναι μια αρρώστια. Υπάρχουν διαφορετικές μορφές και αντιμετωπίζονται με διαφορετικό τρόπο. Σε κάποιους καρκίνους είμαστε πιο κοντά στη θεραπεία. Χρειάζονται πολλά χρόνια ερευνών μέχρι να εντοπίσουμε την πρωτεΐνη που ευθύνεται και να κάνουμε τον απαραίτητο σχεδιασμό των φαρμάκων. Τα μηνύματα είναι ενθαρρυντικά, αλλά χρειαζόμαστε χρόνο ακόμη. Για παράδειγμα, στη μυελογενή λευκαιμία, όταν μόνο το 1% των ασθενών ζούσε πάνω από 5 χρόνια, σήμερα το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 98%.

• Τι θα θέλατε να τονίσουμε περισσότερο στη σημερινή μας συνέντευξη;
• Οι νέοι μας, να κυνηγήσουν τα όνειρά τους, να μην αφήσουν εμπόδια στο μυαλό τους και τη δυναμική τους. Μπορούν από τον Αλμυρό να κατακτήσουν την γνώση, αρκεί να το θέλουν.